Sentavr bürcündə Kabus : Yer kürəsinə ən yaxın ulduzun yaxınlığında sirli ekzoplanet aşkarlanıb

Astronomlar Yer kürəsinə ən yaxın ulduz sistemi olan "Alfa Sentavr" sistemində ekzoplanet qeydə alıblar. Perm Politexnik Universitetinin alimi yeni ekzoplanetin niyə "kabus" adlandırıldığını və bu kəşfin elm üçün hansı əhəmiyyət kəsb etdiyini izah edib.

Oxu.Az bildirir ki, bu barədə universitetin Mətbuat Xidmətindən məlumat verilib.

Məlumata görə, obyekt ilk dəfə 2024-cü ildə qeydə alınıb. "Ceyms Uebb" kosmik teleskopu zəif termal şüalanmanı aşkar etməyə imkan verən MIRI infraqırmızı alətindən istifadə edib. Lakin parlaq ulduzlara - Alfa Sentavr A və B-yə yaxınlıq müşahidələri olduqca çətinləşdirib, siqnal ulduzun işığının özündən 10 min dəfə zəif olub.

"Bunun uçub keçən asteroid deyil, məhz ekzoplanet olduğunu təsdiqləmək üçün uzunmüddətli tədqiqatlara ehtiyac olub. Müasir alətlər ana ulduzlardan gələn şüalanmanın parlaqlığını azaltmağa və son dərəcə zəif siqnalı tutmağa imkan verib. Hesablamalara görə, planet Alfa Sentavr A-dan təxminən 2 astronomik vahid məsafəsində yerləşir", - deyə Perm Politexnik Universitetinin astronomiya sahəsində eksperti Yevgeniy Burmistrov bildirib.

Ekzoplanet tipik bir qaz nəhəngi olub: onun kütləsi Yer kürəsinin kütləsindən 90-150 dəfə çox, ölçüləri isə Yupiterdən bir qədər böyükdür. Atmosfer əsasən hidrogen və heliumdan ibarətdir və obyektin bərk səthi yoxdur.

"Uzun müddət qravitasiya dalğalanmaları səbəbindən planetlərin ikili sistemlərdə çox nadir hallarda əmələ gəldiyinə inanılırdı. Lakin bu kəşf planetlərin əmələ gəlməsi ilə bağlı fikirlərimizi alt-üst etdi. Məlum oldu ki, hətta belə "qeyri-sabit" şəraitdə belə sabit dünyalar əmələ gələ bilər", - deyə Burmistrov qeyd edib.

Qaz nəhənginin özü həyat üçün yararsız olsa da (orta temperatur təqribən -48 °C), onun peykləri "Zlatovlaski" zonasında - şəraitin maye suyun mövcud olmasına imkan verdiyi ərazidə mövcud ola bilər. Yupiter yaxınlığındakı Avropa və ya Saturn yaxınlığındakı Enselad ilə analoji olaraq, belə peyklər buzun altında bütöv okeanları gizlədə bilər.

Buna baxmayaraq, bu il təkrar müşahidələr planetin varlığını təsdiqləməyib. Alimlər obyektə "kabus" ləqəbi veriblər - o sanki gözdən itib. Fərqli versiyalar var: fəlakətli toqquşmadan və sistemdən qovulmadan ulduz şüalanması ilə "işıqlanma" effektinə qədər.

"Çox güman ki, qonşu ulduzun parlaq işığı planeti teleskoplar üçün görünməz edir. Onun 2026-2027-ci illərdə yenidən görünəcəyi gözlənilir", - deyə ekspert əlavə edib.