Şərqşünaslıq İnstitutunun Elmi şurasında AMEA nın qarşısına qoyulan vəzifələrdən danışılıb

Bakı, 14 noyabr, AZƏRTAC

Noyabrın 14-də AMEA-nın akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun Elmi şurasının növbəti iclası keçirilib.

İnstitutdan AZƏRTAC-a bildirilib ki, iclasda baxılan ilk məsələ Prezident İlham Əliyevin AMEA-nın 80 illik yubiley yığıncağındakı çıxışı zamanı qarşıya qoyulan vəzifələrlə bağlı olub. İclasa sədrlik edən AMEA-nın vitse-prezidenti, Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru akademik Gövhər Baxşəliyeva Azərbaycan Prezidentinin AMEA-nın 80 illik yubiley yığıncağında iştirakının bütün elmi ictimaiyyət tərəfindən məmnunluqla qarşılandığını, dövlətimizin başçısının öz dərin məzmunlu çıxışında elmimiz üçün aktuallıq kəsb edən bir sıra vacib məsələlərə toxunduğunu bildirib.

Prezident İlham Əliyevin Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən elmin inkişafı üçün götürülmüş xətti davam etdirdiyini deyən institut rəhbəri bu illər ərzində elmə ayrılan vəsaitin artırılmasını, alimlərə şərait yaradılmasını qeyd edib. Prezidentin çıxışında çox önəmli məsələlərə toxunduğunu deyən akademik G.Baxşəliyeva onun “Hər kəs yaxşı bilir ki, təbii sərvətlər tükənən sərvətlərdir, gec-tez tükənəcək. Tükənməz sərvət isə intellektual potensialdır” fikrini diqqətə çatdıraraq, Azərbaycan dilinin saflığının qorunması məsələsinə də toxunduğunu, bunun hər bir vətəndaşın işi olduğunu, bu işdə dilçi alimlərin üzərinə böyük vəzifə düşdüyünü söyləməsini qeyd edib.

Prezidentin bizim tarixi torpaqlarımızın sərhədlərimizdən kənarda da olmasının və azərbaycanlıların sərhədin o tərəfində də yaşadıqlarını deməsini xatırladan akademik G.Baxşəliyeva tarixçilərimizn üzərinə böyük vəzifə düşdüyünü vurğulayıb. İnstitut rəhbəri çıxışında Prezidentin toponimlər məsələsinə də toxunduğunu, tarixi xəritələrdə məhz Göyçə gölünün yazılmasını, bu və digər toponimlərimizi tarixi həqiqətə əsaslanan xəritələr əsasında təbliğ etməli olduğumuzu söyləməsini xatırladıb.

Akademik G.Baxşəliyeva şərqşünasların da üzərinə bu sahələrdə böyük iş düşdüyünü qeyd edib və üç il öncə Şərqşünaslıq İnstitutunda nəşr olunmuş “Bir daha vahid/bütöv Azərbaycan ərazisi haqqında” kitabının rus, fars və ingilis dillərinə tərcümə edilərək çap edilməsi təklifini irəli sürüb. Qədim dövrdən başlayaraq Azərbaycan adının bir sıra xəritələrdə olmasını söyləyən akademik G.Baxşəliyeva, bunun əksini söyləyənlərə cavab kimi şərqşünas alimlər qarşısında duran vəzifələrdən birinin qədim şərq mənbələrindən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə aid xəritələri toplayıb yaxın zamanda nəşr etdirməsi olduğunu deyib.

Şərqşünaslıq İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini dosent Ruhəngiz Cümşüdlü iclasda bildirib ki, Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 80 illik yubiley yığıncağındakı çıxışında Azərbaycan elmi və aliminə yüksək dəyər verməklə yanaşı, Azərbaycan elmi qarşısında vəzifələr qoyub. Dövlətimizin başçısının çıxışında Azərbaycan dili və tarixi ilə bağlı alimlərə xüsusi tapşırıqların öz əksini tapdığını deyən R.Cümşüdlü Prezidentin vurğuladığı əsas məqamlar kimi Qarabağ və Qərbi Azərbaycan toponimlərinin saxtalaşdırılmasına qarşı addımların, Azərbaycan tarixinin daha doğru və elmi şəkildə tədqiqinin labüdlüyünün Azərbaycan dilinin saflığının qorunmasına çalışmağın olduğunu göstərib. R.Cümşüdlü bu istiqamətdə alimlərimiz tərəfindən görülməli olan işlər sırasında Azərbaycan ədəbi dil tarixində xüsusi mərhələ təşkil edən Füzuli, Nəsimi, Şah İsmayıl Xətai kimi şairlərin, Qarabaği və İrəvani nisbəsi ilə yazıb-yaradan alim və ədiblərin əsərlərinin əlyazmalarının dünya kitabxanalarında aşkarlayaraq tədqiq edilməyinin vacibliyini vurğulayıb.

Sonra institutun Türkiyə tarixi və iqtisadiyyatı şöbəsinin müdiri dosent Namiq Məmmədov iclasda “Tarix elmi və süni intellekt: yeni metodologiya və perspektivlər” mövzusunda məruzə edib. Məruzəçi süni intellekt və onun tətbiqi sahələri, prompt mühəndisliyi, süni intellektin tarix elmində praktik istifadəsi və onun üstünlükləri, bu sahədə yeni metodologiya və perspektivlərdən danışıb.

İnstitutun yeni yaradılmış Rəqəmsal şərqşünaslıq, süni intellekt və elektron xidmətlər şöbəsinin müdiri dosent İnci Qasımlı iclasda bir neçə təkliflə çıxış edib. Birinci təklif Rəqəmsal Şərq İrsi Platformasının yaradılması haqqında olub. O bildirib ki, buradakı məqsəd Şərqşünaslıq İnstitutunun çoxillik elmi irsini, əlyazma və arxiv fondlarını, nəşrlərini və tədqiqat materiallarını rəqəmsal formata keçirmək, bu məlumatlar üzərində süni intellekt texnologiyalarını tətbiq etməklə elmi biliklərin qorunmasını, sistemləşdirilməsini və analitik təhlilini təmin etməkdir. Bu, institutun elmi irsini müasir tələblərə uyğun rəqəmsal elmi ekosistemə inteqrasiya etməyə yönəlib. Həmçinin bu təklifin reallaşması nəticəsində Şərqşünaslıq İnstitutunun elmi fəaliyyəti rəqəmsal transformasiya müstəvisinə keçəcək, süni intellekt vasitəsilə elmi biliklərin avtomatlaşdırılmış analizi və qorunması təmin olunacaq, institut regional səviyyədə rəqəmsal elmi mərkəz statusu qazanacaq və Azərbaycan şərqşünaslığının beynəlxalq səviyyədə tanıdılmasına ciddi töhfə verəcək. Digər təklif şöbə tərəfindən internetdə açıq platformanın yaradılması və institutda yerinə yetirilən plan işlərinin bu sistemdə yerləşdirilməsi haqqında olub. Bu, başqa müəssisələrdə hər hansı mövzunu işləmək istəyənlərin həmin mövzunun işlənib-işlənmədiyindən xəbərdar olması üçün vacibdir.

İclasda institutun digər əməkdaşları da öz fikir və mülahizələrini bildirib, təkliflərini irəli sürüblər.

Daha sonra Şərqşünaslıq İnstitutunun Cənubi Azərbaycan, Şərq-Qərb və Ərəb ölkələri tarixi və iqtisadiyyatı şöbələrinin 2025-ci il üçün hesabatları dinlənilib.