Şiə fiqhində siğənin tərifi necədir? Sünni fiqhində siğənin tərifi necədir? Siğə qadağandırmı? Video

“İslam dinində artıq siğə haram nikah növlərindən biridir. Bildiyimiz kimi islamda “siğə” deyilən müvəqqəti nikah (ərəbcə mut‘ə) barədə iki əsas mövqe var. Sünni alimlərin cumhuru bunun əvvəlcə müvəqqəti olaraq icazəli, sonra qəti şəkildə qadağan edildiyini deyir; dəlil kimi Xeybər və ya Məkkənin fəthi günlərində verilən yasağı və Səbra əl-Cühəninin hədisini (“Mən sizə siğə etməyə izn vermişdim, artıq Qiyamətə qədər haram edildi”—Səhih Müslim rəvayətləri) göstərirlər”.

Bu barədə Bizimyol.info xəbər portalına ilahiyyatçı Əkrəm Həsənov danışıb. İlahiyyatçı qeyd edib ki, həmçinin Xülafəi-Raşidindən Ömər ibn Xəttabın minbərdə siğəni qadağan etməsi tarixi fakt kimi zikr olunur.

“Siğənin haram edilməsi ilə bağlı Həzrəti Əlidən də səhih və etibarlı hədislər var ki, Allah Rəsulu siğəni qadağan edib. Bu barədə mən özüm də geniş araşdırmalar aparmışam və siğənin əslində zina növlərindən olduğunu elmi dəlillərlə ortaya qoymuşam.

Bundan başqa bütün alimlər bunu Peyğəmbərin qadağan etməsini ümumi rəy kimi bildiriblər. Şiə alimləri isə mutənin (siğənin) qadağasını Peyğəmbərin (s) deyil, Ömər ibn Xəttabın ictihadı sayır, Qurandakı “onlardan faydalandığınız (istimta) qadınların mehrlərini verin” ayəsini (Nisa, 4:24) məhz müddətli nikahın əsası kimi izah edirlər. Şiə mənbələrində gələn hədislərlə (məs., əl-Kafi və s.) bu icazəni davamlı hesab edirlər. Yəni fiqhi baxımdan ixtilaf köklüdür: Sünni fiqhdə mutə zina hökmündə olub haramdır; İmamiyyə-şiə fiqhində ciddi şərtlərlə nikahın növlərindən sayılır.

Şiə fiqhində siğənin tərifi: halal olan kişi ilə halal olan qadın arasında müəyyən müddət və müəyyən mehr qarşılığı bağlanan nikah əqdidir. Rüknləri sadədir: qarşılıqlı icab–qəbul (nikah ifadəsi ilə), müddətin dəqiq göstərilməsi (məs., 1 gün, 1 ay, 1 il), mehrin (maliyyə dəyəri olan hədiyyə/məblağ) müəyyənləşdirilməsi. Şahid şərti yoxdur, amma iffəti qorumaq və mübahisəni önləmək üçün yazılı formada etmək tövsiyə olunur. Əqd bitəndə qadın iddə gözləyir: adətən iki heyz dövrü və ya təxminən 45 gün; hamilədirsə doğuşa qədər. Uşaq dünyaya gələrsə nəsəbi atasına bağlıdır, uşağın miras və aliment hüquqları daimi nikahla eynidir. Qadının ərdən miras alması şiə fiqhində siğədə əsasən yoxdur, yalnız əvvəlcədən şərt edilərsə istisna edilə bilər; nəfəqə və birgə yaşayış da şərt edilmədikcə vacib deyil. Qadın eyni vaxtda bir kişidən artıq siğədə ola bilməz; kişi isə cinsi münasibətdə ədalət, zülmə yol verməmək və harama düşməmək şərtilə özünə cavabdehdir. Müsəlman qadının qeyri-müsəlman kişi ilə siğəsi caiz deyil. Müsəlman kişinin “kitab əhli” (iffətli yəhudi/xristian) qadınla siğəsi barədə şiə məzhəbində bəziləri icazə, bəziləri məsləhət görmür. Bakirə qızın siğəsi mövzusunda məşhur şiə müctəhidlərinin çoxu ata və ya nəzarətçidən (vali) icazə şərti qoyur; dul qadında bu şərt yoxdur. Yaş həddi baxımından fiqh “baliğlik və ağıl” şərtini deyir; lakin müasir hüquq sistemlərində minimum yaş, məhkəmə icazəsi və s. kimi qanuni tələblər. Bunlara riayət şəri baxımdan da vacibdir, çünki “zərər verməmək” prinsipi (la dərəra və la dirar) pozulmamalıdır. Əqd, müddətin bitməsi, ər tərəfindən qalan müddətin hədiyyə edilməsi (hibə) və ya qarşılıqlı razılıqla ləğv edilmə üsulları ilə başa çata bilər; sonra iddə mütləq gözlənilir”-deyə Əkrəm Həsənov qeyd edib.

İlahiyyatçı vurğulayıb ki, sünni fiqhin mövqeyi qısaca belədir: siğə nəsx edilib, yəni artıq halal hökmü aradan qalxıb və haram edilib.

“Şəriətə görə ən doğrusu nikah yalnız daimi nikahdır. Nikahın şərtləri mehrlə yanaşı şahid, vəli, elan (i‘lan) və ailə məqsədidir. Müvəqqəti müddət şərti qoyulan hər cür əqd batildir və zina hökmü daşıyır. Həll yolu kimi sünni fiqh misyar, misfar kimi bəzi regional praktikalarda şərtli nikah modellərini müzakirə etsə də, bunlar belə müddət şərti daşımır; əksəriyyət alimlər istismar ehtimalına görə onları da bəyənmir”-deyə Əkrəm Həsənov bildirib.

İradə Cəlil, Bizimyol.info