Siz savaşa, biz tamaşa ... İranla müttəfiqlik imzalayan dövlətlər hərbi bəndi kənarda saxlamağı bacarıblar

“İran uzun on illərdir elə bir siyasət yürüdür ki, onun regional müttəfiqliklərinin heç biri hərbi ittifaq səviyyəsinə yüksələ bilməyib. İsrail-İran müharibəsində bu, özünü açıq şəkildə biruzə verdi. İran əsas olaraq Çin, Rusiya, Şimali Koreyaya arxalanmağa ümid edirdi. Lakin bu dövlətlərdən diplomatik-siyasi dəstəkdən artıq nəsə əldə edə bilmədi”.

Bu barədə Bizimyol.info xəbər portalına danışan Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin (STM) baş məsləhətçisi Şəhla Cəlilzadə bildirib ki, Pakistan və Çindən İrana hərbi yardım ilə bağlı iddialar var, lakin bu iddialar rəsmi olaraq öz təsdiqini tapmayıb: “Pakistanın Müdafiə naziri bəyan edib ki, İslamabad İsrailin hücumlarının başlanmasından sonra rəsmi Tehranla heç bir hərbi əməkdaşlıq içərisində olmayıb. Rusiya rəsmiləri bildirirlər ki, İranla strateji tərəfdaşlıq haqqında sazişin olmasına baxmayaraq bu, sazişə müdafiə üzrə dəstək daxil deyil və buna görə Rusiya hadisələri kənardan izləyir. Çinin də İrana hərbi-sənaye istehsalı məqsədilə satılan kimyəvi maddələr və hərbi komponentlərdən başqa, hərbi yardıma dair hər hansı sübut yoxdur. Çin yük təyyarələrinin İrana bir neçə dəfə eniş etməsi hərbi yardımla bağlı iddianı təsdiqləyə bilməz. Bu təyyarələr, məsələn zənginləşdirilmiş uranın daşınması üçün də eniş etmiş ola bilərdi. Təbii ki, bütün bunlar ehtimallardır”.

Şəhla Cəlilzadə

Politoloq qeyd edib ki, Çin üçün Yaxın Şərqdə münaqişənin eskalasiyası maraqlı deyil, çünki İranda rejim dəyişikliyi yaxud onun çöküşü Çinin enerji və iqtisadi maraqlarını təhdid edir.

“Adı qeyd edilən dövlətlərin hər biri İrana açıq hərbi dəstəyin göstərilməsinin III Dünya Müharibəsinin başlanması demək olacağından ehtiyat edərək məhdud (diplomatik-siyasi) və ya gizli şəkildə (hərbi) dəstək həyata keçirirlər. Tramp da bu gün bəyan etdi ki, Çinin İrana hərbi dəstək göstərəcəyini ehtimal etmir. Beləliklə, artıq 9-cu günü yaşanan İsrail-İran müharibəsi kontekstində dünyada qütbləşmə meylləri müşahidə olunsa da, real hərbi bloklaşmalar formalaşmayıb. Məsələn; Çinin və Pakistanın, eləcə də müsəlman-ərəb dövlətlərinin iranmeylli mövqeyi hiss olunur. Çin, Rusiya, Pakistan və Əlcəzair BMT TŞ-də İsrailin İrana hücumunu qınayıblar. Körfəz ölkələri MAQATE-yə İsrailin nüvə təsisatlarına hücumları ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə ediblər”-deyə Şəhla Cəlilzadə bildirib.

Politoloq vurğulayıb ki, Pakistan İrana nüvə başlığı ilə hücumun dünyada nüvə müharibəsini başlada biləcəyinə dair xəbərdarlıq edib: “Bütün bunları İranı dəstəkləyən beynəlxalq çəkindirmə gücü olaraq adlandırmaq olar. Bunun əksinə, ABŞ və G7 ölkələri İsraili dəstəklədiklərini açıq şəkildə bəyan edib, İranı Yaxın Şərqdə qeyri-stabilliyin əsas səbəbkarı adlandırıblar. Lakin İranı “şər imperiyası” adllandıran, İranı “qeyd-şərtsiz kapitulyasiyaya” çağıran və “əgər lazım gələrsə ABŞ ordusu İsraili tək qoymayacaq” deyən Tramp müharibədə açıq iştirakını etiraf etməyib. Bununla yanaşı, qeyri-rəsmi olaraq Fars (Ərəb) körfəzində yerləşdirilən ABŞ gəmiləri və İsrailin müdafiəsini gücləndirmək məqsədilə aktivləşdirilən ABŞ Patriot və Thaad sistemləri ABŞ-ın İsrailə hərbi yardımını sübut edir. Nəticə olaraq, ehtimal etmək olar ki, ABŞ İrana digər dövlətlərin açıq hərbi yardımlarını etiraf edilənə qədər müharibəyə birbaşa qatılmayacaq”-deyən Şəhla Cəlilzadə vurğulayıb ki, əks təqdirdə, III Dünya Müharibəsi qaçınılmaz olar.

İradə Cəlil, Bizimyol.info