Soyuq Müharibə nüvə testlərinin izləri hələ də atmosferdə dolaşır

Fransanın Paris-Saclay Universitetinin apardığı araşdırmaya görə, 2022-ci ilin mart ayında Avropanı əhatə edən böyük Səhra toz buludları gözlənilməz bir element – Soyuq Müharibə dövründə ABŞ və Sovet İttifaqı tərəfindən həyata keçirilmiş nüvə sınaqlarının radioaktiv izlərini ehtiva edirdi.

BAKU.WS xəbər verir ki, tədqiqatçılar aşkar edilən radioaktiv maddələrin sağlamlıq üçün təhlükəli səviyyədə olmadığını bildiriblər. Ölçülən radiasiya dəyərləri təhlükəsizlik həddinin cəmi 2%-dən aşağı olub. Buna baxmayaraq, bu kəşf, nüvə sınaqları nəticəsində yaranan radioaktiv çirklənmənin mühitdə nə qədər uzun müddət qala biləcəyini göstərən mühüm bir sübut kimi qiymətləndirilir.

Səhra tozlarının Avropaya əsasən Cəzayirin Reggane bölgəsindən gəldiyi məlum olub. Bu ərazi, 1960-cı illərdə Fransa tərəfindən dörd nüvə sınağının keçirildiyi yerlərdən biri olduğu üçün alimlər oradakı radioaktiv qalıqları daha ətraflı araşdırıblar.

2022-ci ilin martında baş verən genişmiqyaslı toz fırtınasından sonra 6 ölkədən 110 toz nümunəsi toplanıb. Analizlər nəticəsində bu tozların bir hissəsinin Cənubi Cəzayirdən gəldiyi müəyyən edilib, lakin radioaktiv izlərin Fransa nüvə sınaqları ilə əlaqəsi olmadığı ortaya çıxıb.

Araşdırma nəticələrinə əsasən, toz nümunələrində aşkar edilən plütonium izotopları, Soyuq Müharibə illərində ABŞ və Sovet İttifaqı tərəfindən həyata keçirilən yüzlərlə nüvə testindən qaynaqlanan radioaktiv çöküntü ilə eyni xüsusiyyətlərə malikdir.

Alimlər bildirirlər ki, onilliklər əvvəl həyata keçirilmiş nüvə testlərinin qalıqları hələ də atmosferdə mövcuddur və müxtəlif bölgələrə daşınır. Lakin hazırkı radioaktivlik səviyyələrinin ictimai sağlamlıq üçün risk yaratmadığı vurğulanıb.

Araşdırmaçılar belə genişmiqyaslı toz daşınımlarının təsirlərini davamlı izləməyin, atmosfer və ekosistemlərə uzunmüddətli təsirlərini anlamaq baxımından vacib olduğunu qeyd edirlər.

Tədqiqatın nəticələri Science Advances jurnalında dərc edilib.