Icma.az
close
up
RU
Su ilə bağlı həqiqət yerlə yeksan oldu: Tarix yenidən yazılır

Su ilə bağlı həqiqət yerlə yeksan oldu: Tarix yenidən yazılır

Icma.az bildirir, Cebheinfo saytına əsaslanaraq.

Oksford Universitetinin britaniyalı alimləri planetimizdə suyun yaranması tarixini yenidən yazıblar. 

Uzun müddətdir ki, Yer okeanlarının kosmosdan su çatdıran asteroidlər tərəfindən əmələ gəldiyinə inanılırdı. 

“Cebheinf.az” xəbər verir ki, “Icarus” jurnalında dərc olunan araşdırma bu nəzəriyyəyə qarşı çıxır və suyun Yerdən gələn təbii bir hədiyyə olduğunu və onun daxili ehtiyatlarından qaynaqlandığını göstərir. Bu kəşf həyatın mənşəyi ilə bağlı baxışı dəyişdirir və başqa aləmlərdə su axtarışına ümid verir.

Asteroid nəzəriyyəsinə əlvida

“Yaş” asteroid fərziyyəsi onilliklər ərzində üstünlük təşkil edir. Alimlər inanırdılar ki, 4,5 milyard il əvvəl meteoritlər gənc Yeri bombardman edərkən, xondritlər (su ilə zəngin olan qayalıq asteroidlər) suyu buz və ya minerallar şəklində geri gətirdilər. Lakin Oksford komandası XANES spektroskopiyasından istifadə edərək Antarktika meteoriti LAR 12252-ni tədqiq edərək bu fikrə şübhə ilə yanaşdı.

Analiz meteoritdə bütöv hidrogen sulfid birləşmələrini - istilik və ya toqquşma nəticəsində məhv olan molekulları aşkar etdi. Onların mövcudluğu sübut edir ki, meteorit Yerə su buraxa biləcək proseslərə məruz qalmamışdır. Tədqiqatın həmmüəllifi James Bryson, "Asteroidlər su kuryerləri deyildi" dedi.

Yerin ürəyindən su

Kosmos deyilsə, bəs okeanlar haradan gəldi? Alimlər cavabı planetin özünün dərinliklərində tapıblar. Yerin əmələ gəlməsi zamanı mantiyadakı minerallarda tutulan hidrogen oksigenlə birləşərək suyu əmələ gətirir. Yeni modellər göstərir ki, hidrogen ehtiyatları əvvəllər düşünüldüyündən beş dəfə çox idi - kənar mənbələr olmadan okeanları doldurmaq üçün kifayətdir."Yer özü öz suyunu yaratdı. Bu, ulduzların hədiyyəsi deyil, planetin əmələ gəlməsinin nəticəsidir",= deyən Brayson vurğulayır ki, proses mövcudluğunun ilk milyon illərində, maqma okeanları və vulkanizmin maye halına gələn buxarı buraxdığı zaman başlayıb.

Bu, niyə hər şeyi dəyişir?

Bu kəşf təkcə Yerin tarixində deyil, həm də Kainatdakı həyat anlayışımızda inqilab edir.Həyatın mənşəyi olan su biologiyanın əsasıdır. Əgər o, dərinliklərdən yaranıbsa, sabit şəraitin əvvəllər düşünüldüyündən daha tez yarana biləcəyi erkən Yerdə həyatın mənşəyi ssenarisini sadələşdirir. Əgər planetlər öz suyu istehsal edərlərsə, onu Marsda, Avropada və ya ekzoplanetlərdə tapmaq şansı artır. 

Bu, NASA və ESA-nın "yaşayış zonalarını" kəşf etməyə yönəlmiş missiyaları üçün açardır.Daxili su ehtiyatları plitələrin tektonikasına və atmosferə təsir edərək Yeri unikal edib.Təbiətə görə, okeanlardakı suyun 70%-ə qədəri mantiyadan gələ bilərdi, asteroidlər isə bunun yalnız kiçik bir hissəsini əlavə edirdi. 

Həqiqətə necə çatdıblar?

Antarktidada tapılan LAR 12252 meteoriti ideal obyekt idi. Onun tərkibi soyuqlar sayəsində qorunub saxlanılıb. XANES sinxrotronu molekulları atom səviyyəsində öyrənməyə imkan verdi, onların "kosmik" təbiətini üzə çıxardı. Yerin formalaşması modelləri ilə müqayisə mantiyadakı hidrogenin əsas mənbə olduğunu təsdiqlədi. İlk dəfədir ki, meteoritin kimyası köhnə nəzəriyyəni bu qədər açıq şəkildə təkzib edir.

Sonra nə olacaq?

Alimlər hidrogenin planetlərin əmələ gəlməsindəki rolunu aydınlaşdırmaq üçün digər meteoritləri və Aydan nümunələri öyrənməyi planlaşdırırlar.“Perseverance rover və Europa Clipper” zondu kimi missiyalar digər cisimlərdə "daxili" su izlərini yoxlayacaq. Bu, suyun qeyri-adi olmadığını, qayalı planetlər üçün standart olduğunu sübut edə bilər.

Yer ürəyində su ilə doğulub və asteroidlərin onunla heç bir əlaqəsi yoxdur. Oksfordun kəşfi sadəcə elmi bir irəliləyiş deyil, planetimizin tarixində yeni bir fəsildir. Okeanlardan tutmuş həyata qədər hər şey ulduzlardan deyil, dərinliklərdən başlayıb. Biz kosmosda su axtararkən Yer bizə xatırladır ki, bəzən cavablar göründüyündən daha yaxındır.

Xəzər
“Cebheinfo.az”

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:77
embedMənbə:https://cebheinfo.az
archiveBu xəbər 18 Aprel 2025 11:28 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiyanın Azərbaycana qarşı növbəti təzyiq mexanizmi

25 İyul 2025 00:06see572

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see244

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see195

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see152

PA nın Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində avqust ayı üçün qəbul cədvəli AÇIQLANDI

23 İyul 2025 18:12see149

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see143

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see141

Uşağın smartfona erkən çıxışı psixi sağlamlıq problemlərinə gətirib çıxarır

24 İyul 2025 04:25see141

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see138

BYD və “Geely”də saxtakarlıq aşkarlandı Subsidiyalar bu mexanizmlə mənimsənilir

23 İyul 2025 20:07see138

Goji berry nədir? Goji giləmeyvəsinin faydaları

24 İyul 2025 17:12see136

Aktivlərinin həcminə görə Azərbaycan banklarının RENKİNQİ

23 İyul 2025 18:27see134

YPG Suriyada silahları təhvil verməyəcəyini açıqlayıb

24 İyul 2025 02:48see132

“Qarabağ”ın darmadağınla qələbəsi Video

24 İyul 2025 02:30see131

Təmiz enerji dövrünü necə sürətləndirmək olar ANALİZ

24 İyul 2025 16:58see130

Avropa və ABŞ razılaşacaqlar Ticarət gərginliyi aradan qalxacaq

24 İyul 2025 17:15see129

Bu şəhərdə 22 min abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq

24 İyul 2025 17:01see128

Qız Qalasında “Vyetnam Günləri : Şərqin incə zərifliyi İçərişəhərdə FOTO

24 İyul 2025 17:07see125

Türkiyədə oxuyan bir qrup tələbə Azərbaycan universitetlərinə köçürülmə hüququndan məhrum edilib?

25 İyul 2025 01:36see123

Dondurma yeyəndə dişlərimiz niyə sızıldayır? Səbəbi

24 İyul 2025 15:59see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri