Icma.az
close
up
RU
Su ilə bağlı həqiqət yerlə yeksan oldu: Tarix yenidən yazılır

Su ilə bağlı həqiqət yerlə yeksan oldu: Tarix yenidən yazılır

Icma.az bildirir, Cebheinfo saytına əsaslanaraq.

Oksford Universitetinin britaniyalı alimləri planetimizdə suyun yaranması tarixini yenidən yazıblar. 

Uzun müddətdir ki, Yer okeanlarının kosmosdan su çatdıran asteroidlər tərəfindən əmələ gəldiyinə inanılırdı. 

“Cebheinf.az” xəbər verir ki, “Icarus” jurnalında dərc olunan araşdırma bu nəzəriyyəyə qarşı çıxır və suyun Yerdən gələn təbii bir hədiyyə olduğunu və onun daxili ehtiyatlarından qaynaqlandığını göstərir. Bu kəşf həyatın mənşəyi ilə bağlı baxışı dəyişdirir və başqa aləmlərdə su axtarışına ümid verir.

Asteroid nəzəriyyəsinə əlvida

“Yaş” asteroid fərziyyəsi onilliklər ərzində üstünlük təşkil edir. Alimlər inanırdılar ki, 4,5 milyard il əvvəl meteoritlər gənc Yeri bombardman edərkən, xondritlər (su ilə zəngin olan qayalıq asteroidlər) suyu buz və ya minerallar şəklində geri gətirdilər. Lakin Oksford komandası XANES spektroskopiyasından istifadə edərək Antarktika meteoriti LAR 12252-ni tədqiq edərək bu fikrə şübhə ilə yanaşdı.

Analiz meteoritdə bütöv hidrogen sulfid birləşmələrini - istilik və ya toqquşma nəticəsində məhv olan molekulları aşkar etdi. Onların mövcudluğu sübut edir ki, meteorit Yerə su buraxa biləcək proseslərə məruz qalmamışdır. Tədqiqatın həmmüəllifi James Bryson, "Asteroidlər su kuryerləri deyildi" dedi.

Yerin ürəyindən su

Kosmos deyilsə, bəs okeanlar haradan gəldi? Alimlər cavabı planetin özünün dərinliklərində tapıblar. Yerin əmələ gəlməsi zamanı mantiyadakı minerallarda tutulan hidrogen oksigenlə birləşərək suyu əmələ gətirir. Yeni modellər göstərir ki, hidrogen ehtiyatları əvvəllər düşünüldüyündən beş dəfə çox idi - kənar mənbələr olmadan okeanları doldurmaq üçün kifayətdir."Yer özü öz suyunu yaratdı. Bu, ulduzların hədiyyəsi deyil, planetin əmələ gəlməsinin nəticəsidir",= deyən Brayson vurğulayır ki, proses mövcudluğunun ilk milyon illərində, maqma okeanları və vulkanizmin maye halına gələn buxarı buraxdığı zaman başlayıb.

Bu, niyə hər şeyi dəyişir?

Bu kəşf təkcə Yerin tarixində deyil, həm də Kainatdakı həyat anlayışımızda inqilab edir.Həyatın mənşəyi olan su biologiyanın əsasıdır. Əgər o, dərinliklərdən yaranıbsa, sabit şəraitin əvvəllər düşünüldüyündən daha tez yarana biləcəyi erkən Yerdə həyatın mənşəyi ssenarisini sadələşdirir. Əgər planetlər öz suyu istehsal edərlərsə, onu Marsda, Avropada və ya ekzoplanetlərdə tapmaq şansı artır. 

Bu, NASA və ESA-nın "yaşayış zonalarını" kəşf etməyə yönəlmiş missiyaları üçün açardır.Daxili su ehtiyatları plitələrin tektonikasına və atmosferə təsir edərək Yeri unikal edib.Təbiətə görə, okeanlardakı suyun 70%-ə qədəri mantiyadan gələ bilərdi, asteroidlər isə bunun yalnız kiçik bir hissəsini əlavə edirdi. 

Həqiqətə necə çatdıblar?

Antarktidada tapılan LAR 12252 meteoriti ideal obyekt idi. Onun tərkibi soyuqlar sayəsində qorunub saxlanılıb. XANES sinxrotronu molekulları atom səviyyəsində öyrənməyə imkan verdi, onların "kosmik" təbiətini üzə çıxardı. Yerin formalaşması modelləri ilə müqayisə mantiyadakı hidrogenin əsas mənbə olduğunu təsdiqlədi. İlk dəfədir ki, meteoritin kimyası köhnə nəzəriyyəni bu qədər açıq şəkildə təkzib edir.

Sonra nə olacaq?

Alimlər hidrogenin planetlərin əmələ gəlməsindəki rolunu aydınlaşdırmaq üçün digər meteoritləri və Aydan nümunələri öyrənməyi planlaşdırırlar.“Perseverance rover və Europa Clipper” zondu kimi missiyalar digər cisimlərdə "daxili" su izlərini yoxlayacaq. Bu, suyun qeyri-adi olmadığını, qayalı planetlər üçün standart olduğunu sübut edə bilər.

Yer ürəyində su ilə doğulub və asteroidlərin onunla heç bir əlaqəsi yoxdur. Oksfordun kəşfi sadəcə elmi bir irəliləyiş deyil, planetimizin tarixində yeni bir fəsildir. Okeanlardan tutmuş həyata qədər hər şey ulduzlardan deyil, dərinliklərdən başlayıb. Biz kosmosda su axtararkən Yer bizə xatırladır ki, bəzən cavablar göründüyündən daha yaxındır.

Xəzər
“Cebheinfo.az”

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:76
embedMənbə:https://cebheinfo.az
archiveBu xəbər 18 Aprel 2025 11:28 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see171

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see149

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see143

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see141

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see140

Rusiyanın Azərbaycana qarşı növbəti təzyiq mexanizmi

25 İyul 2025 00:06see139

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see138

Kürdəmirdə 8 nəfər qidadan zəhərlənib

23 İyul 2025 03:45see135

General Motors un mənfəəti Trampın tariflərinə görə üç ayda 1 milyard dollardan çox azalıb

23 İyul 2025 03:40see134

PA nın Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində avqust ayı üçün qəbul cədvəli AÇIQLANDI

23 İyul 2025 18:12see132

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see130

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see128

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see126

BYD və “Geely”də saxtakarlıq aşkarlandı Subsidiyalar bu mexanizmlə mənimsənilir

23 İyul 2025 20:07see125

Aktivlərinin həcminə görə Azərbaycan banklarının RENKİNQİ

23 İyul 2025 18:27see122

Uşağın smartfona erkən çıxışı psixi sağlamlıq problemlərinə gətirib çıxarır

24 İyul 2025 04:25see120

YPG Suriyada silahları təhvil verməyəcəyini açıqlayıb

24 İyul 2025 02:48see119

Goji berry nədir? Goji giləmeyvəsinin faydaları

24 İyul 2025 17:12see118

“Qarabağ”ın darmadağınla qələbəsi Video

24 İyul 2025 02:30see118

Təmiz enerji dövrünü necə sürətləndirmək olar ANALİZ

24 İyul 2025 16:58see116
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri