Sülh oyunu Ermənistan ordusunu bitirəcək

Əlində “göyərçin”, qoltuğunda “daş”la gəzən İrəvan əsgər çatışmazlığı problemindən başını itirib - xəbərdarlıq

Ermənistanın Azərbaycanla barışıq məsələsində astagəlliyi davam edir. Bunun altını şübhə yox ki, ən çox kapitulyant ölkə çəkəcək. Çünki illərdir təcrid durumunda, dalanda qalan odur.

Bir yandan özünə 2025-ci il üçün rekord həddə hərbi büdcə (1.7 milyard dollar) müəyyən edib, o biri yandan Ermənistan Konstitusiyasından qonşulara qarşı torpaq iddiası ilə bağlı müddəaları çıxarmağa tələsməyən, bunun əvəzində quru boşboğazlıq edən İrəvanın dünyanın gözündə sülhpərvər kimi görünməsi əlbəttə ki, mümkün deyil. Odur ki, bu sual hələ ki açıq qalır: Ermənistan, erməni xalqı sülh istəyirmi?

Bu arada məlum olub ki, Ermənistanda orduda həqiqi hərbi xidmət üçün maksimum yaş həddinin 27-dən 37-yə qaldırılması təklif edilir. “Joqovurd” qəzetinin yazdığına görə, hakim “Mülki müqavilə” partiyasından olan deputat Hayk Sarkisyan müvafiq qanunvericilik təşəbbüsü ilə çıxış edib. Yəni belə çıxır ki, təklif bilavasitə baş nazir Nikol Paşinyadan gəlir.

Təklifdə “Hərbi xidmət və hərbi qulluqçunun statusu haqqında” qanuna dəyişikliklər, həmçinin “Dövlət rüsumu haqqında” qanuna və Ermənistan Cinayət Məcəlləsinə əlavələr daxildir. Xidmətdə olmanın yaş həddinin artırılması ilə yanaşı, 18 yaşına kimi vətəndaşlığını dəyişən kişilər üçün 15 milyon dram (təxminən 40 min dollar) rüsum müəyyən edilməsi təklif olunur. Mənbənin bildirdiyinə görə, təşəbbüsdə məqsəd çağırışçıların sayını artırmaq və kişilər arasında Ermənistan vətəndaşlığından çıxma hallarının qarşısını almaqdır...

Əslində əsas hədəf elə budur. Çünki 44 günlük müharibədəki acınacaqlı məğlubiyyətdən, ardınca (2023 sentyabr) “artsax” nağılının tam bitməsi və statusun gorbagor olmasından sonra erməni cəmiyyəti faktiki apatiya və natamamlıq kompleksi içindədir. Onsuz da xarici ölkələrə köç etməyə meylli olan bu toplum sabaha heç bir ümidi qalmadığı, o sırada sülh, yoxsa savaş məsələsində qeyri-müəyyənlik davam etdiyi üçün sürətlə Ermənistanı tərk etməkdədir.

Həm də birdəfəlik və çox vaxt ailəlikcə. Beləliklə, aydın olur ki, İrəvanın sülh müqaviləni imzalamağı yubatması get-gedə Ermənistana çeşidli problemlər gətirməkdədir. Sülhün olmadığı vəziyyət qeyri-müəyyən vəziyyətdir və müharibənin hər an olacağı ehtimalını yaradır ki, müharibə qorxusu erməni gənclərin hərbi xidmətdən müxtəlif vasitələrlə yayınmalarını tətikləyir. Erməni gənclərin vətəndaşlıqdan çıxıb başqa ölkələrlə üz tutması o dərəcədə kütləvi hal almaqdadır ki, hökumət bunun qarşısını almağın yollarından biri kimi rüsumun məbləğini artırmağı görür. 40 min dollar rüsumu kasıb ölkənin vətəndaşlarının əksəriyyətinin ödəyə bilmək imkanında olmadığını hökumət hər kəsdən yaxşı bilir.

Eyni zamanda gözlənilir ki, Avropa İttifaqı ilə viza rejiminin yumşaldılmasından sonra köç prosesi daha intensiv xarakter alacaq. Bütün bu neqativləri, - üstəgəl, ölkə üzrə doğum sayının azalması fonunda, - hakimiyyətdəkilər görməyə bilməz.

Çağırış yaşının 37-yə çatdırılması ordunun şəxsi heyətini komplektləşdirmək üçün nə dərəcədə çıxış yolu ola bilər?

Hərbi ekspert, polkovnik Rövşən Məhərrəmov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Ermənistan ordusu 44 günlük müharibədə diz çökdürülüb və darmadağın vəziyyətini hələ də düzəldə bilmir: “Orduda hərbi xidmət keçməkdən yayınanların sayı kütləvidir. Erməni gənclər hərbi xidmət keçməmək üçün imkanı çatan xaricə qaçır, bunu bacarmayanlar isə ən müxtəlif yollara əl atırlar ki, əsgərliyə aparılmasınlar. Onlar bunun üçün intihara cəhd etmək kimi üsullara da əl atırlar. Məğlub, diz çökdürülmüş orduya inam qalmayıb. Həqiqi hərbi xidməti keçib iki ilini başa vuran heç kim hərbidə qalmır. Digər tərəfdən də, Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalanmayıb və müharibə riski də hərbi xidmətdən yayınma hallarını artırır”.

Onun sözlərinə görə, 44 günlük müharibədən sonra baş nazir Nikol Paşinyan orduya ayrılan xərcin iki dəfəyədək artırılacağını bəyan etmişdi: “Bundan sonra əllərinə gəlib çatan vəsaitlərin böyük hissəsini silahların, hərbi texnikaların alınmasına yönəltməyə başladılar. Əlacları ona qaldı ki, erməni gəncləri maddi maraqla həvəsləndirsinlər və beş il müddətə orduda xidmətə cəlb edə bilsinlər. Ancaq nə etsələr də ciddi müsbət nəticələrə nail ola bilmirlər.

İstənilən ölkənin öz vəsaitini hərbiyə xərcləməsi təbii ki, onun öz hüququdur. Lakin bəllidir ki, Ermənistan qonşu ölkəyə qarşı ərazi iddiaları olan və işğalçılığı öz siyasətinə çevirən, revanşist hisslərlə yaşayan ölkədir. Belə bir dövlətin silahlanması bu baxımdan heç də normal qarşılana bilməz. Ermənistan 2020-ci ildə darmadağın edilmiş ordusunu ayağa qaldırmaq, müasir silahlarla təchiz olunmuş müasir ordu strukturu yaratmaq istəyir.

Silahlı qüvvələri yeni silahlarla təmin etməkdən başqa ABŞ-dan, Fransadan, İrandan xüsusi təlimatçıları cəlb edirlər. Qarşılarına məqsəd qoyublar ki, ordunu guya müasir orduya çevirmək və işğalçılıq siyasətlərini həyata keçirmək lazımdır. Lakin dediyimiz kimi, qanunlarına hansı dəyişiklikləri, əlavələri etsələr, nə qədər silah alsalar da, orduya ayrılan vəsaiti nə qədər artırsalar da, gəncləri hərbi xidmət keçməyə təşviq edən müxtəlif addımlar atsalar da belə görünür ki, Ermənistan ordusunun şəxsi heyətinin formalaşdırılmasında, ordununun komplektləşdirilməsində üzləşdikləri problemlər aradan qalxmır. Erməni gənclər hərbi xidmət keçməkdən yayınırlar. Həqiqi hərbi xidmət üçün yaş həddinin 27-dən 37-yə qaldırılması təklifinin irəli sürülməsi hökumətin orduda qeyd olunan problemin acınacaqlı həddə çatdığından xəbərdar olmasıdır".

Ekspert qeyd etdi ki, əgər irəli sürülən təklif qanuna rəsmi daxil ediləcəksə, bu dəyişiklik əlavə problemlərə yol açacaq: “Bu, ilk növbədə cəmiyyətdə, xalqda narazılıq yaradacaq. Ermənistanda ordu elə miskin duruma düşüb ki, valideynlər övladlarını hərbi xidmətə göndərmək istəmirlər, gənclər orduya getməkdən yayınırlar. Hökumət həqiqi hərbi xidmət üçün yaş həddini 37-yə qaldırsa, təbii ki, narazılıq artacaq.

Eyni zamanda 18-20 yaşlı əsgərlərlə 30-dan yuxarı yaşı olan əsgərlər arasında psixoloji, fiziki uyğunsuzluqlar olduğu üçün problemlər qaçılmaz olur. 36-37 yaşlı insanın 18-19 yaşlı gənclə əsgər olaraq eyni fiziki imkanlara malik olmaması da təlimlərdə, fiziki işlərdə problemlər meydana gətirəcək.

Bir sözlə, Ermənistan hökuməti gənclərin ordudan yayınmasının qarşısını almaq üçün ilk növbədə Azərbaycanla sülh müqaviləsini imzalamalıdır. Yalançı sülh bəyanatlarını verib müharibəyə hazırlıq aparmaq taktikasını kənara qoymalı və sülh sazişini imzalamalıdır".