Sülh və demokratiya: iki kəlmə, tək məna

Tez-tez eşidirik, deyirlər, demokratiya bizim cəmiyyətdə populyar ideya deyil. Bunu bəzilərimiz boynumuza almışıq, deyəsən. Hətta xalqın "öndə gedən" zümrəsində belə: "Bizim xalq demokratiyaya hazır deyil" deyənlər var.

Məşhur "ziyalı" deputat da bir məclisdə bu cür çeynənmiş tezisi təkrar ifraz (izhar) etmişdi: "Biz demokratiyaya hazır xalq deyilik". Amma soruşsan, deyəcək: "Demokratik yolla seçilmişəm".

Demokratiya - iki yunan sözünün birləşməsindən əmələ gəlib, mənası "xalqın hakimiyyəti" deməkdir. Necə ola bilər ki, xalq özü üçün, ölkəsi üçün hakimiyyət formalaşdırmağa qadir olmasın?!

Məsələ də ondadır ki, həmin deputat 1995-ci ildə Konstitusiyanın qəbul olunmasına səs verib. Konstitisiyaya görə isə, Azərbaycanda siyasi idarəetmə forması demokratik respublikadır.

Tez açıb Konstitusiyaya göz gəzdirib deyə bilərsiniz: "Elə deyil, Konstitisiyada "demokratik respublika" ifadəsi yoxdur". Bəli, "demokratik respublika" deyə yazılmayıb. Amma mahiyyətcə elədir: preambulada da "demokratik quruluş" ifadəsi var. Eyni zamanda 1-ci maddənin 1-ci bəndində yazılıb: "Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi xalqdır". Bu, elə demokratiya deməkdir də. Həm də xalq - dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi olaraq Konstitusiyada təsbit olunur.

Deputat isə deyir ki, bizim xalq demokratiyaya hazır deyil. Onda dövlət hakimiyyətini kim formalaşdırıb?! Xalq demokratiyaya hazır deyilsə, bəs nəyə hazırdır?! Diktaturaya?!

Həm də hakimiyyətin yeganə mənbəyinin xalq olması haqda müddəanı Konstitusiyaya sən özün yazmısan axı.

Bundan başqa, bütövlükdə Konstitusiya, onun da içində 1-ci maddə referendumla təsdiqlənib. Yəni ümumxalq səsverməsi ilə. Deməli, xalq hakimiyyətin məhz özünə məxsus olduğuna səs verib. "Xalq demokratiyaya hazır deyil" deyənlər yoxsa bu referendumun nəticələrinə də şübhə edir?! Bəlkə də edir.

Bura qədər şübhə demokratiyanın əleyhinə, avtokratiyanın lehinə idi. Bundan sonra məsələyə başqa tərəfdən baxış başlayır (bu, artıq başqa yazının mövzusudur).

Sadəcə, bir şeyi əlavə edəcəm: xalqın demokratiyaya hazır olmadığını iddia etmək bir dövlət görəvlisi üçün ikiqat eyibdir. Çünki bununla o, öz ölkəsində demokratiyanın olmadığını vurğulamaqla bərabər xalqın da buna hazırlanmadığını dilə gətirmiş olur. Demokratiya donuq bir müstəvi deyil, mütəhərrik, daim yeniləşən, gəlişən bir sistemdir. Deməli, xalqı demokratyaya bir dəfə yox, lazım olduqda - həyat, proqressin məntiqi tələb edəndə hər gün hazırlamaq lazımdır. Necə ki hazırda sülh sazişi bağlamağa hazırlaşan keşmiş rəqib dövlətlər öz xalqlarını sülhə hazırlamaqdan danışır, buna razılaşıblar da. Deməli, eynilə xalqı demokratiyaya da hazırlamaq lazım deyil. "Bu ideya populyar deyil" deyib, yaxamızı kənara çəkə bilmərik. Ona qalsa, Ermənistanla sülh sazişi də bir zaman heç populyar deyildi.

Biz sülh istəyirik. Demokratiya özü də sülhün bir formasıdır; daxili siyasi barışığın ən uğurlu formasıdır. Əslində tək forma deyil, həm də məzmundur. Bir məzmundan da çox məzmun...

Yazıçı-publisist, əməkdar jurnalist Bahəddin Həzi, bizimyol.info