Sülh yolunda diplomatiya və qətiyyətin uğuru

BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyasında Prezident İlham Əliyevin çıxışı Azərbaycanın yalnız hərbi zəfərlə deyil, həm də sülh quruculuğu sahəsindəki qətiyyətli addımlarını dünyaya nümayiş etdirdi. Bu çıxış, 30 ilə yaxın davam edən işğal və münaqişə tarixindən sonra Azərbaycanın sülhə gedən yolunu göstərən rəsmi hesabat, eyni zamanda diplomatiyanın uğurla hərbi zəfərlə uzlaşdığı bir nümunə idi İşğal və əzablı illərdən artıq uzaqdayıq. Cənab Prezident çıxışında xatırlatdı ki, Azərbaycanın təqribən 20 faizlik suveren torpağı Ermənistanın işğalı altında qaldı. Bir milyondan çox soydaşımız didərgin düşdü, fundamental insan hüquqları kobud şəkildə pozuldu. Təəssüf ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul etdiyi dörd qətnamə icra olunmadı. Lakin Azərbaycan, otuz illik danışıqların səmərəsizliyi fonunda, 2020-ci ildə özünümüdafiə hüququndan istifadə edərək işğala son qoydu. Vətən müharibəsi nəticəsində ərazi bütövlüyümüz bərpa olundu, beynəlxalq hüququn prinsipləri tətbiq edildi. Elə ilk günlərdən sülhə doğru diplomatik addımlar atıldı. Ən böyük diplomatik nailiyyətlərdən biri müharibədən dərhal sonra başlandı. Azərbaycan beynəlxalq hüquqa əsaslanan beş təməl prinsip irəli sürdü və sülh müqaviləsi layihəsini təqdim etdi. Danışıqlar prosesi 2022-ci ilin oktyabrından 2025-ci ilin yayına qədər davam etdi və müxtəlif təxribatlara baxmayaraq, yalnız ikitərəfli əsasda aparılması sayəsində müsbət nəticələr verdi. Bu prosesin nəticəsi olaraq avqustun 8-də Vaşinqtonda ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Azərbaycanın və Ermənistanın xarici işlər nazirləri sülh müqaviləsini parafladılar. Azərbaycan Prezidenti və Ermənistanın Baş naziri Birgə Bəyanat imzaladılar. ATƏT-in Minsk qrupu və əlaqədar mexanizmlər birdəfəlik bağlandı. Cənab Prezident İlham Əliyev bu nailiyyətləri qətiyyətlə vurğuladı: “Sülh masasında Azərbaycanın mövqeyi möhkəm və ədalətlidir. Biz həm Zəfəri, həm də sülhü qazandıq.” Artıq regional və qlobal perspektivlərdən danışmaq olar.

Sülh prosesinin daha geniş nəticələri də var. Zəngəzur dəhlizi vasitəsilə regionun yeni iqtisadi və nəqliyyat imkanları açılır. TRIPP – “Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu” regional əlaqələri möhkəmləndirir. Eyni zamanda, Azərbaycan-ABŞ münasibətlərində strateji tərəfdaşlıq yeni mərhələyə qədəm qoyur. Cənab Prezidentin çıxışı göstərdi ki, sülh yalnız hərbi zəfərlə deyil, həm də diplomatiya ilə təmin olunur. Azərbaycan dəfələrlə sübut etdi ki, qətiyyət və diplomatiya birlikdə işlədikdə regional sabitlik üçün güclü vasitədir. Sülhün bərqərar olması üçün bərpa və inkişaf olduqca sürətlə aparılır. Azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən “Böyük Qayıdış” proqramı sülhün əməli təsdiqi kimi qiymətləndirilə bilər. 50 mindən çox soydaşımız artıq öz yurd-yuvalarına qayıdıb, bərpa işləri davam edir. Postmünaqişə dövründə qarşıya qoyulan humanitar və iqtisadi məqsədlər Azərbaycanın sülh strategiyasının ayrılmaz hissəsidir. Cənab Prezident İlham Əliyev BMT kürsüsündən qlobal çağırışlara toxundu: “Cavab tədbirləri inklüziv, ədalətli və ümumbəşəri olmalıdır.” Azərbaycan iqlim dəyişikliyi, enerji təhlükəsizliyi, humanitar yardım və rəqəmsal transformasiya sahələrində liderlik göstərir. Bu da sülhün yalnız müharibəsiz, həm də davamlı inkişafla təmin oluna biləcəyini vurğulayır. Biz sülh diplomatiyasının qələbəsini çox aydın görürük. Cənab Prezident İlham Əliyevin çıxışı göstərdi ki, Azərbaycanın sülhə gedən yolu həm qətiyyətli, həm də strateji diplomatiya ilə doludur. Müharibədən sonrakı mərhələ yalnız bərpa deyil, həm də regionda davamlı sülhün təmin edilməsidir. Bu yolun uğuru həm Azərbaycanın, həm də beynəlxalq hüququn və sülhün qələbəsidir. Azərbaycan diplomatiyası artıq sülh quruculuğu sahəsində nümunəvi model kimi tanınır və gələcəkdə də regionun sabitliyinə və inkişafına töhfə verəcək.

Zaur Mehdiyev,

YAP Gədəbəy rayon təşkilatının sədr müavini