Süni intellekt “heyvanların dilini” anlayır

İnsanın heyvanların davranışını anlamaq imkanları məhduddur. Məsələn, pişiyin pıçıltısı və ya itin hürməsi müəyyən siqnallar versə də, onların həqiqi emosiyalarını dəqiq başa düşmək çətindir. Lakin milanlı alimlər bu problemi texnologiyanın köməyi ilə həll etməyə çalışıblar. Onların yaratdığı süni intellekt modeli donuzdan inəyə qədər yeddi müxtəlif dırnaqlı növün səs siqnallarını təhlil edərək, emosional vəziyyəti müəyyənləşdirə bilir. Araşdırma "Scientific Reports" jurnalında dərc olunub.

Tədqiqat göstərib ki, mənfi emosiyalar əsasən orta və yüksək tezlikli diapazonlarda ifadə olunur, müsbət siqnallar isə daha bərabər paylanır. Maraqlıdır ki, müxtəlif heyvan növləri üçün “emosiya açarı” dəyişir: donuzlarda yüksək tezliklər, qoyun və atlarda isə orta diapazon həlledici rol oynayır. Alim Stavros Ntalampirasın sözlərinə görə, hazırlanan alqoritm insan qulağının seçə bilmədiyi ən incə akustik xüsusiyyətləri müəyyən edir və bu, heyvanların sağlamlığı ilə rifahını izləmək üçün yeni imkanlar açır.

Yeni texnologiyanın tətbiq sahələri genişdir: fermerlər stres keçirən heyvanlarla bağlı erkən xəbərdarlıq alacaq, zooloqlar və ekoloqlar vəhşi təbiətdə populyasiyaların vəziyyətini izləyəcək, zoopark işçiləri isə heyvanların davranışındakı dəyişiklikləri vaxtında müəyyən edərək tədbir görə biləcəklər. Lakin bu texnologiya həm də etik suallar doğurur: əgər süni intellekt heyvanın əzab çəkdiyini aşkar edirsə, insanlar mütləq müdaxilə etməlidirmi?

Bənzər araşdırmalar dünyanın başqa ölkələrində də aparılır. ABŞ-da Ceti layihəsi çərçivəsində alimlər kaşalotların klikvari siqnallarını öyrənərək onların “dilində” sosial kodları müəyyən etməyə çalışırlar. Digər layihələrdə itlərin mimikası, hürməsi və quyruq hərəkətləri süni intellekt vasitəsilə emosiya ilə əlaqələndirilir, bəzi hallarda isə bu sistem sahibində epileptik tutma əlamətlərini vaxtında aşkar etməyə kömək edir. Arılar üzərində aparılan tədqiqatlarda alqoritmlər “arı rəqslərini” uğurla deşifrə edib, qida mənbəyinə aparan istiqaməti müəyyənləşdirirlər.

Alimlər vurğulayırlar ki, məqsəd “heyvan dilini insan dilinə tərcümə etmək” deyil, davranış və emosional reaksiyaların qanunauyğunluqlarını öyrənməkdir. Davranışın yalnız “yaxşı–pis” kimi ikili kateqoriyalara endirilməsi yanlış nəticələr verə bilər. Daha etibarlı modellər üçün səs məlumatları vizual və fizioloji göstəricilərlə – bədən duruşu, üz ifadəsi, ürək döyüntüsünün tezliyi ilə birləşdirilməlidir. “Əsas məsələ heyvanları nə qədər dəqiq dinləməyimizdə deyil, əldə edilən bu məlumatdan necə istifadə edəcəyimizdədir”, – deyə alimlər bildirirlər.

Hazırladı:
M.SƏBUHİ
XQ