Süni torpaqda sahibkarlıq üçün qapılar açılır

Milli Məclisdə bir sıra qanunlara dəyişiklik müzakirə olunub

Milli Məclisdə süni torpaq sahələrində kazino fəaliyyətinə icazə verilməsi ilə bağlı bir sıra qanunlara təklif edilən dəyişikliklərə aydınlıq gətirilib. Parlamentin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin sədri Əli Hüseynli bildirib ki, Milli Məclis Xəzər dənizinin Azərbaycana məxsus olan bölməsində süni torpaq sahələrinin yaradılması haqqında vacib bir qanun qəbul edib. 

Əli Hüseynli nəzərə çatdırıb ki, bu qanunla süni torpaq sahələrinə xüsusi status verilib, bu sahədə həm də hüquqi baza gücləndirilib, eyni zamanda bir sıra boşluqlar da aradan qaldırılmış olub: “Digər tərəfdən, həmin qanun qəbul edildikdən sonra süni torpaq sahələrində və ona bitişik sahilboyu zolaqlarda infrastruktur layihələri icra edildi, insanların rahat yaşaması məqsədilə məktəblər, xəstəxanalar və iaşə obyektləri təhvil verildi. Bu onu deməyə əsas verir ki, süni torpaq sahələrinin yaradılması haqqında qəbul etdiyimiz qanun bütövlükdə ölkəmiz üçün pozitiv nəticələr verir və iqtisadi baxımdan səmərəlidir. Təqdim olunan yeni layihədə də adıçəkilən qanuna təklif olunan 3.1-ci fəsli tamamilə yenidir. Yəni bizim təşəbbüsümüz məhz bu yeni fəsillə bağlıdır. Bu fəsil süni torpaq sahələrində sahibkarlıq fəaliyyəti adlanır. Bu qanunun məqsədi konseptual baxımdan başlıca olaraq, süni torpaq sahələrində sahibkarlığın və investisiya fəaliyyətinin həyata keçirilməsinin təşviq olunmasıdır. Layihənin 8-1-ci maddəsi süni torpaq sahələrində bütövlükdə sahibkarlığın inkişafına şərait yaradılmasını ehtiva edir. 8-2-ci maddədə isə kazino oyunlarının yalnız süni torpaq sahələrində, qanunvericiliyin tələbləri nəzərə alınmaqla təşkil edilməsi üçün icazə nəzərdə tutulur. Bu oyunların təşkili və keçirilməsi qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qurum tərəfindən həyata keçiriləcək. Qanun layihəsi iqtisadi və hüquqi baxımdan əsaslı və mövcud normativ hüquqi bazanın dəqiqləşdirilməsinə xidmət edir. Eləcə də oyun biznesinin leqallaşdırılması yolu ilə dövlət nəzarətinin də artırılmasına xidmət edəcək. Bu fəslin əlavə edilməsi ona gətirib çıxarır ki, digər qanunvericilik aktlarında da dəqiqləşdirmə xarakterli düzəlişlər edilsin”.

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri Azər Əmiraslanov qeyd edib ki, “Xəzər dənizinin Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsində süni torpaq sahələrinin yaradılması haqqında” qanuna “Süni torpaq sahələrində sahibkarlıq fəaliyyəti” adlanan yeni fəsil əlavə olunur: 

“Dünya təcrübəsi göstərir ki, bu cür ərazilərdə tikinti işlərinin aparılması, infrastrukturun yaradılması böyük investisiya qoyuluşları tələb edir. Və həmin ərazilərdə investisiya ehtiyacının qarşılanması üçün sahibkarlıq fəaliyyəti təşviq olunur və onun inkişafına hər cür şərait yaradılır. Təsadüfi deyildir ki, təqdim edilən layihəyə görə, süni torpaq sahələrində qanunla qadağan olunmayan bütün sahibkarlıq fəaliyyəti növləri həyata keçirilə bilər. Mahiyyətcə, bu, həmin ərazidə investorlar və sahibkarlar üçün liberal iqtisadi məkanın, sərbəst bir meydançanın yaradılması deməkdir. Bu, eyni zamanda bir tərəfdən həmin ərazinin inkişafı üçün, digər tərəfdən də yeni iqtisadi platformada biznesin təşkili üçün perspektivlər vəd edir. Xüsusi olaraq vurğulamaq istərdim ki, süni torpaq sahələrinin yaradılması və bu ərazidə müasir infrastrukturun təşkili kimi meqa layihələrin həyata keçirilməsi bir tərəfdən dövlətimizin yüksək hədəflərə yönəlmiş fəaliyyətindən, yenilikçi təşəbbüslərindən, digər tərəfdən də onun iqtisadi gücündən, maliyyə-investisiya potensialından irəli gəlir”.

Azər Əmiraslanov nəzərə çatdırıb ki, “süni torpaq sahəsi” dedikdə, Xəzər dənizinin Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsində yaradılan torpaq sahəsi başa düşülür: 

“Bu sahədə isə ən perspektivli fəaliyyət istiqaməti məhz premium və elit turizmin inkişaf etdirilməsi ilə bağlıdır. Ölkəmizdə premium seqmentli turizmin inkişafı və müvafiq infrastrukturun qurulması üzrə təşəbbüslər və perspektivlər var. Turizmin bu seqmenti yüksək keyfiyyət standartları, müasir infrastruktur, komfort istirahət şəraiti ilə yanaşı, əyləncə xarakterli tamamlayıcı elementlərin olmasını da tələb edir. Təqdim edilən layihə süni torpaq sahələrində sahibkarlıq fəaliyyətinə hərtərəfli şərait yaratmaqla yanaşı, premium turizmin bir komponenti olaraq “oyun turizmi”nin təşkili üçün də hüquqi əsaslar yaradır. Belə bir hüquqi bazanın yaradılması təşəbbüsü heç də ölkə ərazisində “oyun biznesi”nin təşviqi və ya təbliği anlamına gəlmir. Hər şeydən əvvəl ona görə ki, 9 normativ-hüquqi akta edilən dəyişikliklərin heç biri bu cür oyunların keçirilməsini təşviq etmir. Əksinə, xüsusi reqlamentləşmə və məhdudiyyətlərin tətbiqi gözlənilir. Bir çox ölkələrdə “oyun biznesi” üçün liberal iqtisadi və hüquqi rejim formalaşdırıldığı halda layihəyə görə ölkəmizdə bu sahə üzrə ciddi nəzarət və tənzimləmə nəzərdə tutulur. Eyni zamanda 21 yaşadək şəxslərin uduşlu oyunlara buraxılmasına yol verilmir. Bütün bunlar onu göstərir ki, layihədə bu məsələyə liberal deyil, mühafizəkar yanaşma var. Belə bir mövqe həm də həssas vətəndaş kateqoriyalarını qorumaq niyyətindən irəli gəlir. İkincisi, layihəyə əsasən bu cür oyunlar xüsusi və məhdud bir ərazidə - yalnız və yalnız süni yaradılmış torpaq sahalərində təşkil edilə bilər. Bu artıq coğrafi məhdudiyyətin tətbiq edilməsi deməkdir. Üçüncüsü, ölkəmizin quru ərazisində, başqa sözlə materik hissəsində “oyun biznesi”nin təşkili və keçirilməsi qadağan edilib. “Azərbaycan Respublikasında iqtisadi cinayətkarlığa qarşı mübarizə sahəsində bəzi tədbirlər haqqında” 27 yanvar 1998-ci il tarixli prezident sərəncamı bu gün də qüvvədədir. Həmin sərəncam ölkə ərazisində pul uduşlu oyunların keçirilməsinə qarşı sərt tədbirlərin görülməsi ilə bağlı tapşırıqlardan ibarətdir. Buna görə də, layihə heç də qeyri-qanuni fəaliyyət göstərən ənənəvi və ya virtual kazinoların leqallaşdırılmasını nəzərdə tutmur. Hər bir halda bu leqallaşma deyil. Əksinə, təqdim edilmiş layihənin qəbul edilməsi qeyri-qanuni pullu oyunların təşkilinə qarşı mübarizəni həm aktuallaşdıracaq, həm də sərtləşdirəcəkdir. Dördüncüsü, pul uduşlu oyunların keçirildiyi əyləncə yerləri sərt lisenziyalaşma əsasında fəaliyyət göstərəcəklər. Bu, “Lisenziyalar və icazələr haqqında” qanuna dəyişikliklərdə əksini tapır. Lisenziyaların alınmasına görə yüksək məbləğdə dövlət rüsumunun müəyyən edilməsi də bu sahədə məhdudiyyətin bir göstəricisidir. Belə ki, rüsumun təklif edilən məbləği hər il təkrar ödənilmək şərti ilə 340 min manat təşkil edir. Bu məqsədlə “Dövlət rüsumu haqqında” qanuna dəyişikliklər təklif olunur. Xüsusi olaraq qeyd etmək istərdim ki, icazə və lisenziya tələb olunan fəaliyyət sahələrindən heç biri bu məbləğdə dövlət rüsumuna cəlb edilmir”. 

Komitə sədri layihə ilə bağlı bir sıra məsələlərə aydınlıq gətirib: 

“Dünya təcrübəsi göstərir ki və reallıq da bundan ibarətdir ki, əyləncə və oyun turizmi bölgəyə xarici turist axınını artırır, hotellər, restoranlar və digər xidmət sahələri üçün yeni iş yerlərinin açılmasına səbəb olur, xarici və yerli investisiyaların turizm infrastrukturuna cəlb edilməsinə imkan verir, büdcə üçün əlavə gəlir mənbəyi yaradır, ölkəyə xarici valyuta axını kanallarından birinə çevrilir. Bununla belə, müzakirə etdiyimiz layihə qətiyyən ölkəmizdə “kazino iqtisadiyyatı”nın və ya şəbəkəsinin qurulmasını nəzərdə tutmur. Əgər belə təsəvvürlər varsa, tamamilə yanlışdır. “Oyun biznesi” yalnız və yalnız elit turizmin sadəcə bir tamamlayıcı elementi və ya komponentidir. Oyun biznesinin gələcəkdə iqtisadiyyatımıza müəyyən dolayı təsirləri olsa da, o, Azərbaycanda nə sahibkarlıq fəaliyyətinin, nə qeyri-neft sektorunun əsasını təşkil edir. Nə dövlətimiz, nə də cəmiyyətimiz ölkəmizin gələcək iqtisadi inkişafı ilə bağlı gözləntilərini tamamilə bu sahə ilə bağlayır. Oyun biznesi ölkəmizdə lisenziyalaşdırılan və icazə tələb edən 160-a yaxın sahibkarlıq və iqtisadi fəaliyyət növündən yalnız biridir. Bundan başqa, Azərbaycanda 2024-cü ilin nəticələrinə əsasən fəaliyyətdə olan sahibkarlıq subyektlərinin sayı 322 mindən çoxdur. Bunun təkcə 76 mini hüquqi şəxs olan sahibkarlardır. Ölkəmizdə rəqabət qabiliyyətli milli iqtisadiyyatın qurulması, innovativ təşəbbüslərin dəstəklənməsi, sahibkarlığa kömək, sənayeləşmənin həyata keçirilməsi, aqrar sahənin inkişafı, ixrac potensialının artırılması, tranzit imkanlarımızın reallaşdırılması iqtisadi sahədə dövlət siyasətinin əsas istiqamətləri kimi müəyyən edilib. Və bunu gerçəkləşdirmək üçün ölkəmizdə sənaye parkları, texnoparklar, aqroparklar yaradılmaqdadır. Dövlətimizin iqtisadi strategiyası da, sənaye və sahibkarlıq siyasəti də, sosial inkişaf və məşğulluq konsepsiyası da bəllidir. Bir çox hallarda “oyun biznesi”nin təşkili çirkli pulların yuyulması təsəvvürünü yaradır. Lakin təqdim edilən layihənin müddəalarına əsasən “oyun biznesi” “Cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında” qanunun təsir dairəsinə düşür. Bu məqsədlə, adı çəkilən qanuna bununla bağlı müvafiq dəyişikliklərin edilməsi təklif olunur. Sonda qeyd etmək istərdim ki, biz layihənin yalnız əyləncə turizmi ilə bağlı aspektlərinə fokus olunmamalıyıq. Bu gün yaradılan hüquqi əsaslarla, gələcəkdə süni torpaq sahələri təkcə elit turizmin deyil, həm də azad sahibkarlığın sərbəst iqtisadi məkanına çevrilə bilər. İqtisadi siyasət komitəsi olaraq dünya təcrübəsini və mövcud reallıqları, layihəyə əsasən süni torpaq sahələrində çoxşaxəli sahibkarlıq fəaliyyəti üçün liberal iqtisadi şəraitin yaradıldığını, premium və elit turizm seqmentinin inkişafı sahəsində mövcud imkanları, qanunvericiliklə bu sahədə dövlətin ciddi tənzimləyici və nəzarətedici rolunun müəyyən edildiyini nəzərə alaraq, layihənin 1-ci oxunuşda dəstəklənməsini məqsədəuyğun hesab edirik”.

Qanun layihəsi səsvermyə çıxarılaraq birinci oxunuşda qəbul edilib.