Şuşa Bəyannaməsinin İqtisadi Gücü ŞƏRH

“İmzalanmış Bəyannamə tarixə əsaslanır. Bəyannamədə xalqlarımızın böyük liderləri, öndərləri Mustafa Kamal Atatürkün və Heydər Əliyevin kəlamları öz əksini tapıb. XX əsrin əvvəllərində Mustafa Kamal Atatürk demişdir: “Azərbaycanın sevinci sevincimiz, kədəri kədərimizdir”. XX əsrin sonlarında Heydər Əliyev demişdir: “Türkiyə və Azərbaycan bir millət, iki dövlətdir”. Bu tarixi sözlər, kəlamlar bizim fəaliyyətimiz üçün əsas amildir. Biz bu vəsiyyətə sadiqik və XXI əsrdə azad edilmiş Şuşada Müttəfiqlik Bəyannaməsini imzalayarkən əcdadlarımıza sadiqliyimizi nümayiş etdiririk və gələcək nəsillərə yol göstəririk.” – Prezident İlham Əliyevin bu fikirləri Şuşa Bəyannaməsinin həm mənəvi, həm də strateji dəyərini dolğun ifadə edir.

15 iyun 2021-ci ildə Şuşada imzalanan Azərbaycan-Türkiyə müttəfiqliyinə dair Bəyannamə təkcə hərbi və siyasi münasibətləri deyil, həm də iqtisadi inteqrasiyanı əhatə edən çoxşaxəli bir əməkdaşlıq sənədidir. Bu sənəd, qardaş dövlətlərin yalnız bu günü deyil, gələcəyini də birgə inşa etmək iradəsinin ifadəsidir. Bəyannamə iqtisadi sahədə daha sıx əməkdaşlığın, birgə layihələrin, qarşılıqlı sərmayələrin və texnoloji tərəfdaşlığın möhkəm hüquqi və siyasi bünövrəsini yaradır.

Şuşa Bəyannaməsi iqtisadi sahədə birgə layihələrin təşviqini, ticarət həcminin artırılmasını, sərmayələrin qorunmasını, enerji, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı, turizm, sənaye, müdafiə sənayesi və digər sahələrdə əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsini nəzərdə tutur. Bu müddəalar özündə iqtisadi gücün milli təhlükəsizliklə birgə inkişafı fəlsəfəsini ehtiva edir.

Hazırda Türkiyə Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşlarından biridir. Enerji sektorunda həyata keçirilən böyük layihələr – TANAP, STAR Neft Emalı Zavodu, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri kimi nəhəng infrastruktur təşəbbüsləri iki ölkənin iqtisadi maraqlarını üst-üstə gətirmişdir. Şuşa Bəyannaməsi bu əməkdaşlığı daha da möhkəmləndirərək, yeni sahələrə – yaşıl enerji, rəqəmsal iqtisadiyyat və nəqliyyat logistikasına keçidi dəstəkləyir.

Bəyannamənin strateji iqtisadi nəticələrindən biri də Zəngəzur dəhlizinə göstərilən dəstəkdir. Bu dəhliz təkcə Azərbaycanın qərb rayonlarını Naxçıvanla birləşdirmək deyil, həm də Türkiyəni birbaşa Türk dünyasına bağlayan iqtisadi arteriya olacaq. Beləliklə, Azərbaycan üzərindən Asiya və Avropa arasında yeni nəqliyyat və ticarət imkanları yaranacaq. Bu, regionda tranzit və logistika imkanlarının inkişafını sürətləndirəcək, Azərbaycanın iqtisadi gəlirlərini artıracaq, Türkiyənin də Orta Dəhliz strategiyasına real dəstək verəcəkdir.

Şuşa Bəyannaməsi iqtisadi əməkdaşlıqda hüquqi sabitliyi və investisiya mühitinin qorunmasını da əsas götürür. Tərəflər sərmayələrin təşviqi və qorunması, biznes mühitinin yaxşılaşdırılması, gömrük və vergi sahələrində qarşılıqlı əməkdaşlıq mexanizmlərinin yaradılması istiqamətində öhdəliklər götürüblər. Bu, xüsusilə regionlarda – o cümlədən Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda həyata keçirilən bərpa və quruculuq layihələrinin sürətləndirilməsinə böyük töhfə verir. Azərbaycan işğaldan azad edilmiş ərazilərdə “ağıllı kənd”, “yaşıl enerji zonası”, “sıfır tullantı” kimi konsepsiyalar üzərində işləyərkən Türkiyə şirkətləri artıq bu proseslərdə fəal iştirak etməyə başlamışdır. Bu isə əməkdaşlığın təkcə dövlətlərarası deyil, bizneslərarası səviyyədə də genişlənməsinin göstəricisidir.

Şuşa Bəyannaməsi eyni zamanda Azərbaycan və Türkiyə üçün yeni iqtisadi hədəflərə yol açır. Əməkdaşlığın gələcək mərhələsində birgə sənaye parklarının yaradılması, turizm marşrutlarının inteqrasiyası, kənd təsərrüfatı və ərzaq təhlükəsizliyi sahəsində ortaq təşəbbüslərin həyata keçirilməsi, eləcə də rəqəmsal texnologiyalar və süni intellekt sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi kimi istiqamətlər üzrə böyük perspektivlər formalaşır. Xüsusilə turizm sahəsində Şuşa və digər işğaldan azad edilmiş ərazilərin Türk dünyası üçün yeni cazibə mərkəzinə çevrilməsi qarşıya qoyulan əsas strateji hədəflərdən biridir.

Bir sözlə, Şuşa Bəyannaməsi Azərbaycan və Türkiyənin milli iradəsini, ortaq gələcək vizyonunu və qarşılıqlı inamını əks etdirən sənəddir. Bu sənədin iqtisadi müddəaları bir daha sübut edir ki, həqiqi müttəfiqlik yalnız hərbi və siyasi deyil, iqtisadi əsaslar üzərində qurulduqda dayanıqlı olur. Bəyannamə hər iki ölkənin iqtisadi qüdrətinin artırılması, birgə inkişaf modeli qurulması və Türk dünyasının iqtisadi inteqrasiyasına xidmət edən tarixi addımdır. Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək: “Biz bu vəsiyyətə sadiqik və XXI əsrdə azad edilmiş Şuşada Müttəfiqlik Bəyannaməsini imzalayarkən əcdadlarımıza sadiqliyimizi nümayiş etdiririk və gələcək nəsillərə yol göstəririk.”

Şövqi Həsənov,

YAP Şəmkir rayon Təşkilatı Aparatının əməkdaşı