Tarixçi alimin Seyid Cəfər Pişəvəri kitabı çap olundu

Tarix elmləri doktoru, professor Cəmil Həsənlinin “Tarix yaradanlar” seriyasından növbəti kitabı çap olunub.

Gununsesi.info bildirir ki, tarixçi alim bu dəfə Seyid Cəfər Pişəvərinin həyat hekayəsini qələmə alıb.

“Seyid Cəfər Pişəvəri “Altun kitab” nəşriyyatının “Tarixi yaradanlar” seriyasında 448 səhifəlik növbəti kitabdır. Yaxın vaxtlarda kitab dükanlarında olacaq.

Maraqlı hekayəsi var Pişəvərinin. Onun həyatı Xalxal, Bakı və Təbriz arasında keçib. Həyatının gənclik illəri ilə bağlı bəzi qaranlıq məqamlar vardı. Onları aydınlaşdırmağa çalışdıq. Bakıda müəllimlik, Gilan Sovet Respublikasında nazir, yenidən Bakı və “Ədalət partiyası”nda fəaliyyəti, qəzetçilik işində ilk uğurları.

Onun həyatının 10 ildən çoxu Tehranın məşhur “Qəsri-Qacar” zindanında keçib. Barışmaz ideya mübarizəsi gedirdi Qəsrdə. İran komunistləri zindanda sinələrinə Stalinin, türk solçuları Pişəvərinin, paniranistlər Rza şahın portretlərini döydürüdülər (tatu). Zindanda bəzi maraqlı əsərlərini yazdı Seyid Cəfər.

Əslində onun adı Mir Cəfər idi. Şəhrivər hadisələrindən sonra bir çox siyasilər kimi o, da azadlığa çıxdı. Bir müddət jurnalistlik fəaliyyəti ilə məşğul olduqdan sonra aktiv siyasi fəaliyyətə keçdi. Həmin vaxt Sovet Azərbaycanının rəhbəri də Mir Cəfər idi. Fərqlənmək üçün o, Seyid Cəfər adı ilə məşhurlaşdı.

Azərbaycan xalqının 1945-1946-cı illəri əhatə edən 21 Azər hərəkatı onun adı ilə bağlıdır. Pişəvəri 21 Azər hərəkatının simvolu idi. Zaman onun adını simvola çevirmişdi. Dramatik, dedektivə bənzər bir həyat yaşadı Pişəvəri. 1947-ci ilin iyulunda onun KGB-nin hazırladığı gizli əməliyyat nəticəsində avtomobil qəzasına saltılar. Tehranın məşhur “Ettelaat” qəzeti yazırdı ki, qəza Tbilisidə baş verib. Amma onun Gəncə – Yevlax yolunun 14-cü km-liyində qəzaya salmışdılar.

“Saib” gizli adı altında İran yola salınacaq fədailərlə onlara fəzifələrini izah etmək üçün Hacıkəndə getmişdi, Şəkiyə gedərkən əməliyyat həyata keçirildi. Əslində fədailərin İrana yola salınması da onu məhv etmək üçün hazırlanan əməliyyatın tərkib hissəsi idi.

Onun istintaqını aparan müstəntiq hesabat vermək üçün Moskvaya çağrıldı və müəmmalı şəkildə hoteldə ölü tapıldı. Günahı işgəncə yolu iləsürücünün üzərinə qoydular. yalnız 1956-cı ilin aprelində keçirilən Bağırovun məhkəməsində aydın oldu ki, onu Moskvanın göstərişi ilə avtomobil qəzasına salıb öldürüblər.

Yəni, dedektiv kimi bir tarix hekayəsi” deyə Cəmil Həsənli qeyd edib.

Afət Abbasova 

Gununsesi.info