“Təbii” adı ilə satılan məhsullar həqiqətən təbiidirmi? Mütəxəssisdən AÇIQLAMA FOTO

Günümüzdə marketlərdə “təbii” adı ilə satılan məhsullar alıcıların daha çox diqqətini çəkir. Qablaşdırmada yazılan “təbii”, “ekoloji təmiz” və ya “100% orqanik” kimi ifadələr isə bəzən sadəcə marketinq üsulu olur. Çünki bir çox hallarda bu məhsulların tərkibində qoruyucu maddələr, süni ətirlər və rəngləndiricilər də ola bilər. Bu isə alıcı üçün çaşdırıcı bir vəziyyət yaradır.

Bəs marketdə aldığımız “təbii” məhsullar doğrudanmı təbiidir? Onların həqiqətən də təbii olduğunu necə müəyyən edə bilərik?

Mövzu ilə bağlı Qida Təhlükəsizliyi Hərəkatının rəhbəri, sağlam qidalanma mütəxəssisi Məhsəti Hüseynova Avtosfer.az-a açıqlamasında bildirib ki, ümumiyyətlə, qida məhsullarında təbii olması çox ümumi anlayışdır və bunu, təbii ki, marketdə satılan bütün qidalara aid etmək olmaz:

“Çünki əgər “təbii” yazılıbsa, amma paketlənmiş məhsuldursa, emal prosesi keçibsə, bu artıq təbiilik dərəcəsini itirib və mütləq tərkibində istifadə olunan maddələrə baxmaq lazımdır. Əgər hər hansı süni, kimyəvi qatqı maddələrindən, E-kodlardan və yaxud da digər rəngləndirici, dadlandırıcı kimi istifadə olunan kimyəvi mənşəli maddələrdən istifadə olunubsa, bu zaman o məhsul təbii hesab olunmaya bilər. Üzərində “təbii” yazılsa belə, deməli, bu məhsul təbiidən uzaqdır. Əgər qoruyucu maddələrdən, konservantlardan istifadə olunubsa, bu da eyni ilə tam təbii məhsul sayılmır. Bir çox məhsullarda istər yerli, istər beynəlxalq olsun onların orqanik və ya təbii olmasını təsdiq edən sertifikatlar var ki, bunlara “ECOCERT”, ABŞ-ın orqanik sertifikatı və yaxud “BIO”-sertifikat kimi nümunələri misal göstərmək olar. Əgər məhsul bu sertifikatlardan birini alıbsa, təbii ki, daha keyfiyyətli və etibarlı hesab olunur.

Bir çox hallarda “təbii” sözü “orqanik”lə qarışdırılır. Çünki bəzən elə düşünülür ki, “orqanik” yazılıbsa, bu da mütləq təbiidir. Ancaq orqanik məhsulların da  meyvə-tərəvəz və bitki mənşəli qidalar daxil olmaqla, müəyyən kimyəvi maddələrdən, gübrələrdən, pestisid və herbisidlərdən istifadə dərəcələri var və bu qaydalara əməl olunmalıdır. Eyni zamanda emal səviyyəsi də nəzərə alınmalıdır.

Mümkün qədər az işlənmiş qidalar daha təbii sayılır. Bu, istənilən paxlalılarda, məsələn, düyü, mərci, bulğur və digər bu kimi məhsullarda özünü göstərir. Daha təbii olanlar qeyri-bərabər görünüşə malik olur. Bəzən olur ki, hamısı eyni standart quruluşa malik məhsullar müəyyən emal prosesindən keçmiş olur. Yaxud rəngi daha cəlbedici görünənlər adətən daha çox emal prosesindən keçmiş məhsullardır. Əksinə, forması və ölçüləri fərqli, rəngi təbiidən daha tünd və ya daha açıq olan meyvə-tərəvəzlər mövsümünə uyğun şəkildə yetişdirilmiş ola bilər. Əgər qoxusu və ətiri təbii və xoşdursa, bu, onun təbii olmasının göstəricisidir.

Doğrudan da, təbii və orqanik məhsullar digər məhsullara nisbətən qiymətdə yuxarı ola bilər. Amma bir çox hallarda yerli, mövsümi məhsullar həm təbii, həm də daha ucuz olur.

Mütəxəssis əlavə olaraq qeyd edib ki, bu məqamları bir-birindən ayırmaq lazımdır və hər hansı qida məhsulu aldıqda istər pərakəndə satış yerlərindən, marketlərdən, istərsə də bazarlardan  mütləq mənşəyi bəlli olan, etibarlı və saxlanma şəraiti düzgün olan yerlərdən almaq tövsiyə olunur:

“Çünki nə qədər keyfiyyətli və təbii olsa da, məhsul doğru temperaturda saxlanmırsa, keyfiyyətini itirə, xarab ola və insan orqanizminə zərər verə bilər. Yaxşı olar ki, “təbii” dediyimiz məhsullar az işlənmiş, kimyəvi qatqılardan az istifadə olunmuş və tərkibi sadə olan qidalar olsun”.

Eltac Zülfüqaroğlu