Təhlükəsizlikdə həkimlərin rolu və ya xəstə sürücülərə nə çarə qılaq?

Bu günlərdə xəstə sürücülərin törətdiyi 2 qəzadan birində sərnişin, digərində isə sürücü dünyasını dəyişib. Xəstə sürücü həm özü, həm digər yol hərəkəti iştirakçıları üçün təhlükə mənbəyidir. Məsələn, şəkər xəstəsi olan sürücü sükan arxasında komaya düşərsə qəza labüddür. Eynilə də ürək problemi olan sürücülər. Bəs problem təkcə bizim ölkədədirmi? Beynəlxalq təcrübədə həll yolu nədir? 

Avtosfer.az xəbər verir ki, əksər ölkələrdə sürücülük hüququnun yaranmasına mane olan xəstəliklər oxşardır. Lakin məsələnin başqa tərəfi də var: iddiaçı imtahan verir, tibbi arayış gətirib sürücülük vəsiqəsini alır. Bir müddət sonra onda avtomobil idarə etməyə mane olan ciddi xəstəlik ortaya çıxır: Diabet nəticəsində görmə qabiliyəti zəifləyir, kardioloji və ya nevroloji problemlər özünü göstərir. Lakin buna rəğmən o, heç nə olmamış kimi avtomobil idarə etməyə davam edir. Ta ki, ağır qəza törədənə qədər. Bəs polis bununla necə mübarizə apara bilər?

Dünyanın heç bir ölkəsində polisin hansısa sürücünün sağlam və ya xəstə olmasına dair rəy vermək səlahiyyəti yoxdur. Yol polisi şəxsi mülahizə əsasında kimisə xəstə və ya yaşlı hesab edərək hərəkətdən kənarlaşdıra bilməz. Bu işi həll etmək tibb müəssisələrinin və sığorta sisteminin vəzifəsidir. 
Hər şeyin elektronlaşdığı dövrdə bunu etmək çox sadədir: Avropa ölkələrində tibb müəssisələri bir qayda olaraq ağır xəstəlik keçirən pasiyentlərlə bağlı məlumatı polisə ötürürlər. Polis bu məlumatlar əsasında sürücünün vəsiqəsinin qalıb-qalmamasına qərar verir. 

Bu yolla dövlət bir güllə ilə 2 dovşan vurmuş olur: mümkün qəzaların qarşısı alınır, ölüm və xəsarət halları azalır, avtomobillərə və infrastruktura ziyan dəymir. Bununla da həm tibb müəssisələrinin işi yüngülləşir (ağır yaralılarla məşğul olmur), həm də sığorta şirkətlərinin xərci azalır (ağır qəza yoxdursa ödəniş də yoxdur). Daha dərinə getsək, 1 avtomobilin belə hərəkətdən kənarlaşdırılması ətraf mühitə faydalıdır.

İşin hüquqi aspektinə gəlincə: sürücülük hüququ təbii hüquq olmadığı üçün onun ictimai maraqlar naminə məhdudlaşdırılması insan hüquqlarının pozulması kimi tövsif oluna bilməz. Xəstə sürücülərin yollardan yığılması həm də ictimai təhlükəsizliyin bir elementidir. İctimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi polisin birbaşa vəzifəsi olsa da, bunu təkbaşına edə bilməz. Bu xüsusda həkimlərin də köməyi vacibdir. 

Azərbaycan təcrübəsi göstərir ki, xəstə və yaşlı insanlar avtomobildən əl çəkmək istəmirlər. Belə hallara rayon yerlərində daha çox rast gəlinir: yaşlı adam (çox vaxt da zərurət olmadan) sürətli yolda avtomobillə 40 km/saat sürətlə hərəkət edir. O, öz aləmində düşünür ki, “pensiyaçı rejimində” maşın sürməklə bütün təhlükələrdən uzaqdır. Bu tip “ağsaqqallara” qohum-əqrəbanın qınağı da təsir etmir. Yeganə çarə məsələnin inzibati yolla həllidir.

Vüqar Yaşaroğlu