Icma.az
close
up
RU
Türkiyədə fəlakətin mərkəzi dəyişdi: 6 ay vaxt var Bakı üçün həyəcan təbili

Türkiyədə fəlakətin mərkəzi dəyişdi: 6 ay vaxt var Bakı üçün həyəcan təbili

Icma.az bildirir, GlobalInfo saytına əsaslanaraq.

Türkiyənin ən böyük şəhəri İstanbulda 23 aprel – Milli suverenlik və Uşaq Bayramı günü baş verən güclü zəlzələ insanları ciddi təşvişə salıb. Zəlzələdən sonra yaranan yeraltı təkanlar davam etməkdədir. Bəzi insanlar hələ də parklarda çadır quraraq gecələyir.

Bu cür narahatlığa səbəb həm də yaxın keçmişdə – 2023-cü il 6 fevralda qardaş ölkədə ciddi tələfatlarla nəticələnən dağıdıcı zəlzələnin baş verməsidir. Eyni zamanda həmin vaxt milyonlarla insanın ölümünə səbəb olacağı iddia edilən “Böyük İstanbul” zəlzələsinin proqnozu verilmişdi ki, bu da şəhər sakinlərinin narahatlığını artırıb.

Türkiyəli geofizika mühəndisi, seysmoloq professor Ali Osman Öncel Globalinfo.az-a açıqlamasında bildirib ki, İstanbuldakı 6,2 ballıq zəlzələ Şimali Anadolu qırılma xəttinin şərq seqmentlərində, yəni İstanbuldan xeyli uzaq bir ərazidə baş verib:

“Halbuki, “Böyük İstanbul zəlzələsi” Mərmərə dənizi daxilindəki seqmentlərdə, yəni qırılma xəttinin qərb hissəsində baş verəcək enerji boşalması ilə bağlıdır. Ona görə də dünənki zəlzələnin Mərmərədə gözlənilən böyük zəlzələ ilə birbaşa əlaqəsi yoxdur. “Böyük İstanbul” zəlzələsinə təkan verməsi gözlənilən ərazi, qırılma xəttinin şərq hissəsində, xüsusilə də qapalı bölgəyə yaxın bir yer olacaq”.


Ali Osman Öncel

Ekspertin sözlərinə görə, bu zəlzələdən sonra baş verən təkanlar Qardner və Knopoffun (1974) pəncərə metodu çərçivəsində qiymətləndirildikdə, aşağıdakı proqnozu vermək olar:

“6,2 bal gücündə zəlzələnin afterşokları adətən ilk bir neçə həftə ərzində intensiv olur, lakin onların maqnitudaları getdikcə azalır. Qardner və Knopoffun araşdırmasına görə, belə maqnitudalı afterşoklar ilk 2-3 həftə ərzində yüksək tezlikdə baş verir və sonra onların tezliyi sürətlə azalır. Bu müddət ərzində maqnitudalar 4,0 ilə 5,0 arasında dəyişə bilər. Bir neçə ay ərzində maqnitudalar 2,0-3,0 civarında azalır və afterşoklar davam edir. Bunlar 2-3 ay ərzində çox nadir halda baş verir.

6,2 bal gücündə zəlzələdə yeraltı təkanların daha kiçik maqnitudalarla (2,0-2,5 bal gücündə) 6-12 ay davam etməsi gözləniləndir. Bu o deməkdir ki, afterşoklar daha az sayda və az bal gücündə olacaq. Zəlzələ bölgəsində təkanların müddətini proqnozlaşdırmaq mümkün olsa da, belə hesablamalar regional xüsusiyyətlər və yerli şəraitdən asılı olaraq dəyişə bilər.

Zəlzələ zamanı sakit olmaq, təhlükəsiz əraziyə üz tutmaq, qapı-pəncərə kimi təhlükəli yerlərdən uzaq durmaq, struktur cəhətdən sağlam yerlərdə qalmaq lazımdır”.

Mövzu ilə bağlı Globalinfo.az-a danışan seysmoloq Ənvər Əliyev isə bildirib ki, hazırda Ərəbistan yarımadasının bir hissəsi Xəzər dənizi ilə Qara dəniz arasında sıxmağa başlayır, bu da müxtəlif bölgələrdə fasilələrlə zəlzələyə səbəb olur:

“İstanbulda və daha əvvəl isə Yunanıstanda baş verən zəlzələlər həmin prosesin nəticəsidir. Türkiyədə və Azərbaycanda, həmçinin Alp-Himalay qırışıqlığının tektonik sahələrində yerləşən müsəlman ölkələrində binaların tikintisi ciddi nəzarət altında həyata keçirilməlidir:

19-cu əsrin sonu neft bumu ilə əlaqədar Bakı şəhərinə kütləvi şəkildə axın oldu. Birinci Qarabağ müharibəsindən sonra isə məcburi köçkünlərin axını baş verdi. Bu zaman binalar qeyri-standart formada tikildi. Bakıdakı memarlıq abidələrinin vəziyyətinə baxdıqda demək olar ki, burada güclü zəlzələlər olmayıb.

Azərbaycanda binaların hazırlığı və zəlzələyə davamlılığına Fövqəladə Hallar Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyi nəzarət edir. Bəzi mütəxəssislərin fikrincə, paytaxtda binalar zəlzələyə davamlılıq baxımdan yararlı deyil. Bir dəfə Sumqayıtda kran bina ilə bərabər uçdu Statistika Komitəsinin qarşısında da bir bina dağıldı. Əvvəla, binalar həddindən artıq sıx yerləşir. Biri uçsa domino effekti ilə digərləri də avtomatik çökəcək. Ona görə də binaların hündürlüyünə müvafiq olaraq onların ətrafı boş qalmalıdır. Silkələnmə olarsa, həyətdə insanların toplanması üçün yer yoxdur. Yüksəklikdən düşən kiçik bir daş belə insanı məhv edə bilər. Hətta şəhərdən çıxmaq da problemdir. Bakı şəhərində  milyondan artıq avtomobil var”.


Seysmoloq Ənvər Əliyev

Ekspert qeyd edib ki, zəlzələni öncədən dəqiqliklə söyləmək mümkün deyil:

“Zəlzələ ani şəkildə baş verən, saniyələr ərzində davam edən çox amansız bir təbiət hadisəsidir. Xüsusilə hündür binalarda problem yaranır. Lift ani silkələnmədə funksiyasını itirir. Zəlzələ anında binanın beton sütunlarına arxanı söykəyərək və uşaq varsa onu qucağına alaraq iki sütunun arasında dayanmaq olar.

Böyük şəhərlərdə xəritə əsasında digər ictimai iaşə obyektlərində yaşlılar, uşaqlar və hamilə qadınların toplanması üçün şərait yaradılmalıdır.

Sonradan orada xüsusi çadırlar qurma işinə də başlamaq olar. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti bu yerləri siyahıda göstərməlidir və bu barədə marifləndirmə işi aparmalıdır”.

Gülnar Səlimova
Globalinfo.az
İstanbul

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:93
embedMənbə:https://globalinfo.az
archiveBu xəbər 25 Aprel 2025 14:02 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see250

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see239

“Azərkosmos” peyk istehsalına hazırlaşır kosmik sənayenin inkişafında yeni mərhələ

21 Oktyabr 2025 19:12see201

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see201

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see196

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see188

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see179

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see171

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see164

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see162

Qızılın bahalaşması 2026 cı ildə də davam edəcək PROQNOZ

22 Oktyabr 2025 17:09see162

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see142

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see138

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see135

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see135

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see134

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see131

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see131

170 saylı marşrutda tıxac kabusu: Daşıyıcı şirkət açıqlama verdi

22 Oktyabr 2025 23:38see126

Cahangir Babayev Dünya Karate Federasiyası tərəfindən təltif olunub

21 Oktyabr 2025 19:39see126
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri