Xurmanın ixrac coğrafiyası genişlənsə də, məhsulun əmtəə görünüşünün qüsurlu olması tovuzlu bağbanları narahat edir

Tovuz, 13 noyabr, Ruslan Novruzoğlu, AZƏRTAC

Tovuzun xurma bağlarında kütləvi yığım davam edir. Yaz aylarında hava şəraiti qeyri-sabit və yağıntılı keçsə də, bu, məhsuldarlığa ciddi təsir etməyib və xurma sahələrində bolluq müşahidə olunur. Lakin yayılan xəstəlik və meyvələrin əmtəə görünüşünün qüsurlu olması fermerləri narahat edir.

AZƏRTAC-ın bölgə müxbiri xəbər verir ki, Tovuzda 817,5 hektar sahədə xurma bağı salınıb. Onun 510 hektarı bar verəndir. Hazırda yığım davam edir, eyni zamanda, meyvənin xarici ölkələrə ixracı da gerçəkləşdirilir. Bağlardan toplanan xurma əvvəlki illərdə əsasən Rusiya, Belarus və Ukrayna bazarlarına çıxarılırdısa, bu ildən ixrac coğrafiyası bir qədər də genişlənib. Bu il Tovuz xurması Avropaya, Yaxın Şərq ölkələrinə və Türkiyəyə də göndərilir.

İxrac edilən ölkələrin sayının artması fermerləri sevindirsə də, xurma bağlarında müşahidə olunan xəstəlik və meyvənin əmtəə görünüşünün qüsurlu olması onları narahat edir. Alıcılar bildirirlər ki, belə xurmalar satış üçün problem yaradır.

Tovuz rayon Əyyublu kəndindən olan fermer Mübariz Mehralıyev deyir ki, bu il yazda uzunmüddətli yağışlar yağdığına görə, mayalanma prosesi düzgün getməyib: “Yay aylarında bu bölgədə nadir rast gəlinən dolu da qeydə alındı. Bu da meyvələri yararsız hala saldı”.

Buna baxmayaraq, fermer xurma satışında probleminin olmadığını bildirir: “Məhsulumuz əvvəllər əsasən Rusiya bazarına ixrac olunurdu. Bu il isə Avropa və Səudiyyə Ərəbistanı bazarına da çıxışımız var. Türkiyədə bu il iqlim şəraiti xurma bağları üçün əlverişsiz keçdi deyə, qardaş ölkənin bazarında da xurmaya ciddi ehtiyac var”.

On beş ildən çoxdur xurma yetişdirməklə məşğul olan fermer Şakir Nəcəfovla da söhbət edirik. Deyir ki, məhsul bol olsa da, onun əksəriyyəti xəstəlik və əmtəə görünüşünün qüsurlu olması səbəbindən satış üçün yararsızdır. “Xurmada mayalanmanın yaxşı getməməsi, həm də may ayında havaların soyuq olması səbəbindən məhsulda xəstəlik və qüsurlar oldu. Sağlam və görkəmi qüsursuz olan məhsul isə qablaşdırılıb xaricə satılır. Keçən il qiymətlər 1 manatdan baha idi. Bu il isə 40-50 qəpik civarındadır” - deyə, fermer vurğulayır.

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, bu il xurma bağlarında müşahidə edilən problemlər hava şəraiti ilə bağlıdır və bu, mövsumi haldır. Elm və Təhsil Nazirliyi Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun Tovuz Elmi Tədqiqat Bazasının baş elmi işçisi, aqronom Mehman Dadaşovun da bununla bağlı fikrini öyrənirik. Bildirir ki, əmtəə formasını itirmiş xurmanı tədarükçü qəbul etməyəcək. Çünki alıcı bu kimi amillərə önəm verir. “Bu il xurma bağlarında iki problem müşahidə olunur. Biri meyvələrin formalarını dəyişməsi, digəri isə qara ləkələrin düşməsidir. Biz bunu erkən yaz mövsümündə şiddətli yağışlarla, gecə və gündüz temperaturunun fərqli olduğu üçün mayalanmanın düzgün getməməsi ilə əlaqələndiririk. Elə hava şəraitində göbələklərin, bakteriyaların, virusların aktivliyi müşahidə olunmuşdu. Buna görə də meyvələrdə ləkələr əmələ gəlmişdi. Bunun genlə, mutasiya ilə heç bir əlaqəsi yoxdur, sadəcə bütün meyvə bağlarında bu problem var və mövsümi problemdir” – deyə, M.Dadaşov əlavə edib.

Azərbaycanda Xurma İstehsalçıları və İxracatçıları İctimai Birliyinin İdarə heyətinin sədri Qadir Yusifov isə bildirib ki, bu il satışlar sentyabr ayından başlayıb: “Hazırda bir neçə ölkəyə Azərbaycan xurması ixrac olunur. Rusiya, Belarus və Ukrayna ənənəvi bazarlardır. Qardaş ölkə Türkiyəyə də xurma ixrac edirik. Türkiyənin Bursa bölgəsində yetərincə xurma bağları olmasına baxmayaraq, aprel ayında orada qar yağmış və gecələr 10 dərəcə şaxta olduğuna görə bütün xurma bağları donvurma nəticəsində məhv olmuşdur. Ona görə də Türkiyəyə xurma ixracı davam edir. Ümid edirik ki, soyuducu anbarlarda saxlanılan məhsulların icracı dekabr-yanvar-fevral aylarında da davam edəcək. Dubaya, ərəb ölkələrinə və digər ölkələrə də həm qurudulmuş, həm də təzə dərilmiş xurma ixracı həyata keçirilir”.

Hazırda xurmanın ölkəmizdə bir neçə sortu yetişdirilir. Ən çox tələbat isə “Yapon”, “Seyfəli” və “Şərq” sortu kimi tanınan xurmalaradır.

Xurma orqanizm üçün faydalılığı ilə seçilir. Onun tərkibi yod ilə zəngindir. Mədə-bağırsaq, ürək-damar sisteminin fəaliyyətinə yaxşı təsir edir.