“Dünya yeni buz dövrü təhlükəsi ilə üzləşə bilər“ Alimlərdən xəbərdarlıq

"Qlobal istiləşmə uzunmüddətli perspektivdə yeni buz dövrünə yol aça bilər..."

Kaliforniya Universitetinin alimləri xəbər verirlər ki, uzunmüddətli perspektivdə qlobal istiləşmə prosesləri yeni buz dövrünə gətirib çıxara bilər. 

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "cursorinfo.co" nəşri yazıb.

Qlobal istiləşmə və iqlim sabitliyində yeni tapıntılar

Tədqiqatçılar klassik karbon dövranı modelində əskik elementi müəyyən ediblər ki, bu da iqlim sisteminin sabitliyi barədə mövcud təsəvvürləri dəyişir. Əvvəllər hesab olunurdu ki, planetin iqlimi dağların kimyəvi eroziyası ilə tənzimlənir.

Yağış suları atmosferdən karbon qazını udur, quru ərazidəki silikatlarla reaksiyaya girir. Bu reaksiyaların məhsulları okeana daşınır, karbon kalsiumla birləşərək dəniz dibində çökmüş çöküntü qayaları formasında yığılır və milyonlarla il ərzində istixana qazlarının konsentrasiyasını azaldır.

Lakin geoloji məlumatlar göstərir ki, keçmişdə Yer planetində ekstremal buzlaşma dövrləri baş verib. Bəzən buz təbəqəsi demək olar ki, bütün planeti əhatə edirdi ki, bu da iqlimin tədrici öz-özünə tənzimlənməsi modeli ilə izah olunmur. Bu isə alimləri iqlim sistemini tarazlıqdan çıxara biləcək əlavə mexanizmləri araşdırmağa vadar edib.

Okean karbon dövranı və buz dövrünün mümkün riski

Tədqiqat göstərir ki, bu proseslərdə əsas rol okean karbon dövranına aid ola bilər. Temperatur artdıqca quru ərazilərdən fosfor və digər qida maddələrinin yuyulması güclənir. Bu maddələr okeana daxil olur və planktonun kütləvi artımına səbəb olur, plankton isə aktiv şəkildə karbon qazı udur. 

Mikroorqanizmlər öldükdən sonra dəniz dibinə çökməklə karbonu atmosferdən uzaqlaşdırır.
İsti şəraitdə bu proses müsbət rəyli dövrəyə keçə bilər. Planktonun kütləvi inkişafı okeanda oksigenin azalmasına gətirib çıxarır. Oksigen çatışmazlığı zamanı fosfor dəniz dibində yaxşı saxlanmır, yenidən suya qayıdır və bioloji fəaliyyətin yeni partlamasına səbəb olur. 

Nəticədə karbon atmosferdən daha sürətlə çıxır və temperatur düşməyə başlayır. Model nəticələri göstərir ki, bu hadisələr zənciri aşırı soyuma və buz dövrünün başlamasına yol aça bilər. Tədqiqatçılardan biri bu effekti kondisionerin maksimum gücdə işləyərək otağı həddindən artıq soyutmasına bənzədib.

Alimlər həmçinin qeyd edirlər ki, qədim geoloji dövrlərdə atmosferdə oksigenin az olması iqlim sistemini daha dayanıqsız edin. Bu isə buzlaşmanın dərinliyini və müddətini artırıb. Müasir dövrdə oksigen səviyyəsi kifayət qədər yüksək olsa da, tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, iqlim faktorlarının qarşılıqlı təsiri hələ də mürəkkəb və çoxkomponentlidir.