Icma.az
close
up
RU
Yetkinlik dövrü beyin əlaqələrinin dəyişməsi autizmlə bağlı genetik vəziyyətdə mühüm rol oynaya bilər TƏDQİQAT

Yetkinlik dövrü beyin əlaqələrinin dəyişməsi autizmlə bağlı genetik vəziyyətdə mühüm rol oynaya bilər TƏDQİQAT

Yeniazerbaycan portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

“UCLA Health” tərəfindən aparılan yeni bir tədqiqat yetkinlikdən əvvəl və sonra beyində baş verən əlaqə dəyişikliklərinin, nadir bir genetik pozğunluğa sahib uşaqlarda autizm və ya şizofreniya riskinin artmasının səbəbini izah edə biləcəyini ortaya qoyub.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, tədqiqatçılar autizm və şizofreniya kimi neyropsikiyatrik pozğunluqların beyində funksional əlaqə dəyişiklikləri ilə əlaqəli olduğunu bildirirlər. Lakin bu pozğunluqların bioloji əsaslarını anlamaq çətin olduğu üçün araşdırmalar tez-tez nəticəsiz qalır. Bu çətinliyi aşmaq üçün “UCLA Health” və İtaliya Texnologiya İnstitutunun əməkdaşları genetik cəhətdən müəyyənləşmiş bir beyin pozğunluğu olan 22q11.2 xromosom delesiya sindromunu tədqiq ediblər. Bu sindrom 22-ci xromosomda kiçik bir DNT parçasının olmaması nəticəsində yaranır və autizm, şizofreniya kimi vəziyyətlərlə əlaqələndirilir. Tədqiqatın nəticələri “Science Advances” jurnalında dərc olunub. Həm siçanlar, həm də insanlar üzərində aparılan funksional beyin görüntüləmə analizləri göstərib ki, sosial davranış və autizmlə əlaqəli beyin bölgələri yetkinlikdən əvvəl yüksək dərəcədə əlaqəli olur, lakin yetkinlikdən sonra bu əlaqə kəskin şəkildə azalır.

Tədqiqatın həmmüəllifi və UCLA Semel Psixiatriya İnstitutunun professoru dr. Carrie Bearden qeyd edib ki, sinaps səviyyəsindəki bu dəyişikliklər beynin əlaqə nümunələrinin niyə dəyişdiyini və bunun sosial davranışa necə təsir etdiyini izah edə bilər: “MRT görüntüləmələrində müşahidə etdiyimiz fərqliliklər psixiatrik pozğunluqlarda tez-tez görünür, amma onların arxasındakı səbəblər hələ də tam aydın deyil. Növlər arasında bu cür paralelləri araşdırmaq isə çox dəyərlidir”.

Tədqiqat zamanı genetik modifikasiya edilmiş siçanlar istifadə olunub. Bu siçanlarda erkən yaşda – insanlardakı uşaq dövrünə uyğun olaraq – beyin hüceyrələrinin sinaps qurmaq üçün istifadə etdiyi dendritik tikanların sıxlığının daha yüksək olduğu müşahidə olunub. Lakin yetkinlikdən sonra bu tikanların sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Alimlər bu dəyişikliklərdə “GSK3-beta” adlı bir zülalın rol oynaya biləcəyini müəyyən ediblər. Bu zülalı inhibə edən bir dərman vasitəsilə siçanların beyin funksiyalarını və dendritik tikan sıxlığını müvəqqəti şəkildə bərpa etmək mümkün olub. İnsan beyin görüntüləmələri də bu dəyişikliklərdən təsirlənmiş beyin bölgələrinin “GSK3-beta” ilə əlaqəli genlərlə zəngin olduğunu göstərib. Eyni zamanda, bu dəyişikliklərin sosial davranışlarla da əlaqəli olduğu müəyyənləşib – bu isə autizm simptomlarının formalaşmasında dəyişmiş beyin naqillərinin rol oynaya biləcəyinə işarə edir.

Professor C.Bearden tədqiqatın nəticələrini belə yekunlaşdırıb: “Tapıntılar göstərir ki, inkişaf zamanı sinapsların həddindən artıq azalması, yəni “otlanması”, müşahidə etdiyimiz davranış pozğunluqlarının əsas səbəblərindən biri ola bilər. Bu isə həmin simptomların qarşısının alınması və ya azaldılması üçün yeni müalicə hədəfləri təqdim edir”.

Bu tədqiqat sinaptik disfunksiyanın autizm və digər psixiatrik pozğunluqlarda əsaslı rol oynaya biləcəyini vurğulayaraq gələcəkdə erkən müdaxilə və fərdi müalicə yanaşmaları üçün mühüm elmi əsaslar yaradır.

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:58
embedMənbə:https://yeniazerbaycan.com
archiveBu xəbər 13 Aprel 2025 14:20 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see265

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see180

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see173

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see169

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see135

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see132

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Bu məktəbdə pul yığımı, qohumbazlıq və intizamsızlıq iddiaları KONKRET

18 Oktyabr 2025 19:48see122

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see121

“Ramiz Mehdiyevin qurduğu şəbəkənin bütün üzvləri ifşa olunacaq”

18 Oktyabr 2025 23:45see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri