Icma.az
close
up
RU
Yetkinlik dövrü beyin əlaqələrinin dəyişməsi autizmlə bağlı genetik vəziyyətdə mühüm rol oynaya bilər TƏDQİQAT

Yetkinlik dövrü beyin əlaqələrinin dəyişməsi autizmlə bağlı genetik vəziyyətdə mühüm rol oynaya bilər TƏDQİQAT

Yeniazerbaycan portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

“UCLA Health” tərəfindən aparılan yeni bir tədqiqat yetkinlikdən əvvəl və sonra beyində baş verən əlaqə dəyişikliklərinin, nadir bir genetik pozğunluğa sahib uşaqlarda autizm və ya şizofreniya riskinin artmasının səbəbini izah edə biləcəyini ortaya qoyub.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, tədqiqatçılar autizm və şizofreniya kimi neyropsikiyatrik pozğunluqların beyində funksional əlaqə dəyişiklikləri ilə əlaqəli olduğunu bildirirlər. Lakin bu pozğunluqların bioloji əsaslarını anlamaq çətin olduğu üçün araşdırmalar tez-tez nəticəsiz qalır. Bu çətinliyi aşmaq üçün “UCLA Health” və İtaliya Texnologiya İnstitutunun əməkdaşları genetik cəhətdən müəyyənləşmiş bir beyin pozğunluğu olan 22q11.2 xromosom delesiya sindromunu tədqiq ediblər. Bu sindrom 22-ci xromosomda kiçik bir DNT parçasının olmaması nəticəsində yaranır və autizm, şizofreniya kimi vəziyyətlərlə əlaqələndirilir. Tədqiqatın nəticələri “Science Advances” jurnalında dərc olunub. Həm siçanlar, həm də insanlar üzərində aparılan funksional beyin görüntüləmə analizləri göstərib ki, sosial davranış və autizmlə əlaqəli beyin bölgələri yetkinlikdən əvvəl yüksək dərəcədə əlaqəli olur, lakin yetkinlikdən sonra bu əlaqə kəskin şəkildə azalır.

Tədqiqatın həmmüəllifi və UCLA Semel Psixiatriya İnstitutunun professoru dr. Carrie Bearden qeyd edib ki, sinaps səviyyəsindəki bu dəyişikliklər beynin əlaqə nümunələrinin niyə dəyişdiyini və bunun sosial davranışa necə təsir etdiyini izah edə bilər: “MRT görüntüləmələrində müşahidə etdiyimiz fərqliliklər psixiatrik pozğunluqlarda tez-tez görünür, amma onların arxasındakı səbəblər hələ də tam aydın deyil. Növlər arasında bu cür paralelləri araşdırmaq isə çox dəyərlidir”.

Tədqiqat zamanı genetik modifikasiya edilmiş siçanlar istifadə olunub. Bu siçanlarda erkən yaşda – insanlardakı uşaq dövrünə uyğun olaraq – beyin hüceyrələrinin sinaps qurmaq üçün istifadə etdiyi dendritik tikanların sıxlığının daha yüksək olduğu müşahidə olunub. Lakin yetkinlikdən sonra bu tikanların sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Alimlər bu dəyişikliklərdə “GSK3-beta” adlı bir zülalın rol oynaya biləcəyini müəyyən ediblər. Bu zülalı inhibə edən bir dərman vasitəsilə siçanların beyin funksiyalarını və dendritik tikan sıxlığını müvəqqəti şəkildə bərpa etmək mümkün olub. İnsan beyin görüntüləmələri də bu dəyişikliklərdən təsirlənmiş beyin bölgələrinin “GSK3-beta” ilə əlaqəli genlərlə zəngin olduğunu göstərib. Eyni zamanda, bu dəyişikliklərin sosial davranışlarla da əlaqəli olduğu müəyyənləşib – bu isə autizm simptomlarının formalaşmasında dəyişmiş beyin naqillərinin rol oynaya biləcəyinə işarə edir.

Professor C.Bearden tədqiqatın nəticələrini belə yekunlaşdırıb: “Tapıntılar göstərir ki, inkişaf zamanı sinapsların həddindən artıq azalması, yəni “otlanması”, müşahidə etdiyimiz davranış pozğunluqlarının əsas səbəblərindən biri ola bilər. Bu isə həmin simptomların qarşısının alınması və ya azaldılması üçün yeni müalicə hədəfləri təqdim edir”.

Bu tədqiqat sinaptik disfunksiyanın autizm və digər psixiatrik pozğunluqlarda əsaslı rol oynaya biləcəyini vurğulayaraq gələcəkdə erkən müdaxilə və fərdi müalicə yanaşmaları üçün mühüm elmi əsaslar yaradır.

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:61
embedMənbə:https://yeniazerbaycan.com
archiveBu xəbər 13 Aprel 2025 14:20 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see360

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see249

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see237

“Azərkosmos” peyk istehsalına hazırlaşır kosmik sənayenin inkişafında yeni mərhələ

21 Oktyabr 2025 19:12see195

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see195

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see190

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see180

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see176

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see167

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see166

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see158

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see157

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see140

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see134

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see133

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see132

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see131

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see130

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see129

Cahangir Babayev Dünya Karate Federasiyası tərəfindən təltif olunub

21 Oktyabr 2025 19:39see123
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri