“Yupiter olmasaydı, biz də mövcud olmazdıq...”

...Günəş sistemində Günəşdən müxtəlif məsafələrdə yerləşən 8 planet var. Siz elə düşünə bilərsiniz ki, ulduzumuza daha yaxın olan planetlər ilk olaraq peyda olub, lakin bu belə deyil.

SİA-nın məlumatına görə, bunu Popular Science yazır. ...Təxminən 4,5 milyard il əvvəl Günəş sıx qaz buludunun sıxılması nəticəsində əmələ gəlib. Ulduzumuz yarandıqdan sonra qalanlar milyardlarla toz və qaz hissəciklərinin ətrafında fırlanan protoplanetar diskə çevrildi.

Günəşi əhatə edən protoplanetar diskdə hissəciklər bir-birinə yapışaraq daha böyük maddə yığınları yaratmağa başladılar. Protoplanetlər belə əmələ gəldi ki, onlar materialın daha da yığılması nəticəsində Günəş sisteminin 8 planetinə çevrildi: Neptun, Uran, Saturn, Yupiter, Mars, Yer, Venera və Merkuri.

Digər ulduz sistemlərini müşahidə etməklə astronomlar günəş sistemimizin necə yarandığını kəşf ediblər. Milyarlarla il əvvəl Günəş ətrafında buzun əmələ gəlməsi üçün kifayət qədər soyuq olan bir məsafə var idi.

Qar xətti kimi tanınan bu yer hazırda əsas asteroid qurşağının yerləşdiyi yerdə - Mars və Yupiter arasında yerləşirdi.

Bu gün demək olar ki, bütün planetlərdə, hətta Günəşə ən yaxın olan Merkuridə də buz var.

Lakin milyardlarla il əvvəl yalnız qar xəttinin kənarında olan gənc protoplanetlər buz tutacaq qədər soyuq idi.

Buz, qaz və toz milyonlarla il ərzində bir-biri ilə toqquşaraq nəhəng planetləri Yupiter, Saturn, Uran və Neptun əmələ gətirir.

Yer planetləri - Merkuri, Venera, Yer və Mars - qar xətti daxilində əmələ gəldi, lakin bu proses qar xəttinin kənarından daha uzun çəkdi.

Astronomlar Günəş sistemində ilk tam formalaşmış planetlərin Yupiter və Saturn olduğuna inanırlar.

Günəş sistemindəki ən böyük dünya olan tam hüquqlu planetlərə çevrilmək üçün onlara bir neçə milyon il lazım oldu.

Sonra Uran və Neptun gəldi, 10 milyon il ərzində meydana gəldi. Yer planetlərinin formalaşması təxminən 100 milyon il çəkdi.

Bundan sonra nəhəng planetlər bu gün gördüyümüz orbitlərdə sona çatana qədər Günəşə yaxınlaşaraq və ya uzaqlaşaraq köç etməyə başladılar.

Neptun Günəşdən uzaqlaşdı və Uranla yerlərini dəyişdi. Eyni zamanda Neptun günəş sisteminin kənarına çoxlu kiçik buzlu cisimlər atdı.

Bu ərazi hazırda cırtdan planet Plutonun yerləşdiyi Kuiper qurşağı kimi tanınır.

Eyni zamanda, Yupiter Günəşə yaxınlaşdı və onun böyük cazibə qüvvəsi bir çox kiçik qayaları indi əsas asteroid qurşağı kimi tanınan yerə köçürdü.

Amma ən əsası odur ki, Yupiter öz orbitinə çıxanda Yer də daxil olmaqla, daxili planetlərin orbitlərini təyin etdi. Yupiterin cazibə qüvvəsi planetimizi Günəşin yaşayış zonasına köçürərək, Yer səthində və orta temperaturda maye suyun mövcud olmasına şərait yaratdı.

Bu, planetimizdə həyatın yaranmasına imkan verdi. Əgər Yupiter bu şəkildə formalaşmasaydı, çox güman ki, Yer kürəsində həyat yaranmazdı və biz bu gün burada olmazdıq.

Nazlı Almuradova