“Zaporojye AES də “Fukusima ssenarisi“ təkrarlana bilər“ “The Guardian“

"Rusiyanın riskli addımları atom stansiyasında böhran yaradır və nüvə təhlükəsizliyini təhdid edir..."

Rusiyanın işğalı altında olan Zaporojye Atom Elektrik Stansiyasında (ZAES) təhlükəli vəziyyət yaranıb və bu, 2011-ci ildə Yaponiyada baş verən Fukusima faciəsinə bənzər ssenariyə gətirib çıxara bilər.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Guardian" nəşri yazıb.

Elektrik kəsintisi və fövqəladə generatorlar

Stansiyanın xarici elektrik təchizatı artıq üç gündən çoxdur ki, kəsilib - bu, indiyədək rekord müddətdir. Sonuncu enerji xəttinin də Rusiya tərəfindən dayandırılmasından sonra soyutma və təhlükəsizlik sistemləri yalnız fövqəladə generatorlar hesabına işləyir. MAQATE rəhbəri Rafael Qrossi vəziyyəti "dərin narahatedici" adlandırıb və Putinlə görüş keçirsə də, real dəyişiklik baş verməyib.

Ukrayna və Qərb ekspertləri qorxur ki, Moskva böhran yaradaraq ZAES üzərində tam nəzarəti gücləndirmək və heç olmasa bir reaktorun işə salınmasına nail olmaq istəyir. Ukraynalı rəsmilərin sözlərinə görə, Kreml stansiyanı "danışıqlarda kozır" kimi istifadə edir. "Greenpeace" nümayəndəsi isə vəziyyəti "yeni kritik və potensial fəlakətli mərhələ" kimi qiymətləndirib.

Fukusima ilə paralellər

Məqalədə xatırladılır ki, Fukusima AES-də 2011-ci ildə baş verən qəza zamanı fövqəladə generatorları sunami sıradan çıxarıb və nəticədə üç reaktor üç gün ərzində əriyib. İnsan tələfatı olmasa da, 100 mindən çox insan təxliyə olunub. Avropa nüvə tənzimləyicilərinin sonradan keçirdiyi "stress-testlər" göstərib ki, atom stansiyaları xarici elektrik olmadan maksimum 72 saat işləməlidir. ZAES-də bu hədd artıq keçilib.

Rusiyanın niyyəti və mümkün nəticələr

İndiyədək stansiyada xarici enerji təchizatı doqquz dəfə dayanıb və hər dəfə səbəb Rusiya ordusunun Ukraynanın nəzarətində olan ərazilərdəki energetika infrastrukturuna hücumları olub. Sonuncu dəfə isə xətt birbaşa stansiyanın yaxınlığında, rusların nəzarətindəki ərazidə sıradan çıxıb.

MAQATE məlumatına görə, hazırda işləyən 18 generatorun yeddisi soyutmanı təmin edir, lakin onların sıradan çıxması halında altı reaktorda yanacaq həftələr ərzində idarəolunmaz şəkildə qızaraq əriməyə səbəb ola bilər.

Bəzi peyk şəkilləri göstərir ki, ruslar yayda stansiya ərazisində yeni bənd tikib və bu, reaktorların birini işə salmaq üçün kifayət qədər su təmin edə bilər. "Greenpeace" ekspertləri hesab edir ki, Moskva bununla stansiyanı yalnız özünün idarə edə biləcəyini nümayiş etdirmək istəyir.

Beynəlxalq çağırışlar və narahatlıqlar

"Greenpeace"-in nüvə üzrə eksperti Şon Berni Qrossini Rusiyanın reaktor işə salmaq planlarını dərhal dayandırmağa məcbur etməyə çağırıb. Onun sözlərinə görə, Kreml nüvə təhlükəsizliyi böhranına görə tam məsuliyyət daşıyır.

Qrossi daha əvvəl qeyd edib ki, rusların nəzarətində olan ZAES-də MAQATE-nin müəyyən etdiyi "yeddi əsas təhlükəsizlik sütunu"ndan bəziləri pozulub. Hazırda stansiyanı yalnız bir enerji xətti qidalandırır və bu, "ciddi təhlükəsizlik riskləri" yaradır.

Ukraynalı ekspertlər isə xəbərdarlıq edir ki, Rusiya stansiyanı hərbi məqsədlərə də yönəltmək niyyətindədir. Onların sözlərinə görə, Mariupol su çatışmazlığından əziyyət çəkərkən, Moskva "Azovstal" zavodunu ZAES şəbəkəsinə qoşmağa çalışır. 

ZAES Avropanın ən böyük atom elektrik stansiyasıdır və onun taleyi təkcə Ukrayna üçün deyil, bütün qitə üçün nüvə təhlükəsizliyi məsələsinə çevrilib. Qərb ekspertlərinin fikrincə, Rusiyanın addımları riskli və məsuliyyətsizdir, böhran isə istənilən an böyük fəlakətə gətirib çıxara bilər.