Zehnimiz niyə pis xəbərləri daha tez tutur? Mənfidən qurtulmağın yolları

Psixologiya və neyrologiya sahəsində aparılan araşdırmalar göstərir ki, insan beyni müsbət hadisələrlə müqayisədə mənfi hadisələrə daha kəskin reaksiya verir. Elm aləmində "mənfi meyllilik" (negativity bias) adlanan bu vəziyyət, gündəlik həyatda tənqidlərin, təhdidlərin və ya risklərin zehnimizdə daha uzun müddət qalmasına səbəb olur.

Milli.Az xəbər verir ki, psixologiya üzrə dosent Ketrin Norris bu vəziyyəti sadə bir düsturla izah edir: "Pis olan hər şey yaxşı olandan daha güclüdür." Alimlərin fikrincə, bu xüsusiyyət təkamül prosesində insanın sağ qalması üçün formalaşıb.

Psixologiya professoru Elison Ledgervud bunu maraqlı bir nümunə ilə təsvir edir: "Su almağa gedərkən qarşınıza bir pələng çıxsa, diqqətinizi gözəl gün batımına yox, pələngə yönəltmək sağ qalmağınız üçün ən yaxşı seçimdir." Bu gün həmin instinkt fiziki təhlükələrdən çox işsizlik, sağlamlıq və digər sosial qayğılara qarşı eyni dərəcədə həyəcan siqnalı yaradır.

fMRI (funksional maqnit rezonans tomoqrafiyası) vasitəsilə aparılan beyin sınaqları göstərir ki, mənfi görüntülər beyində müsbət görüntülərdən daha güclü aktivlik yaradır. Adətən insan bir görüntünü təkrar gördükdə ona qarşı hissiyyatı azalır, lakin mənfi xəbərdarlıqlarda vəziyyət fərqlidir: beyin hər dəfə daha çox "siqnal" verir. Araşdırmalar sübut edir ki, mənfi bir hadisənin beyindəki təsiri bir ilə qədər qala bilər.

Tədqiqatlar göstərir ki, mənfi meyllilik dərəcəsi cinsiyyətə görə də dəyişir:

Qadınlar: Mənfi amillərə qarşı daha həssas və kəskin reaksiya verirlər.

Kişilər: Mənfi hadisələrə qarşı daha az meyllilik nümayiş etdirirlər. Mütəxəssislər bunu tarixin müxtəlif dövrlərində kişilərin daha çox risk tələb edən rollarda olması ilə əlaqələndirirlər.

Mütəxəssislər mənfi düşüncə döngəsindən çıxmaq üçün bir neçə effektiv üsul təklif edirlər:

Şüurlu Diqqət: Zehniniz mənfi bir detala ilişib qaldıqda, diqqətinizi məqsədli şəkildə müsbət tərəflərə yönəltməyə çalışın.

Şükür Praktikası: Gün ərzində baş verən yaxşı şeyləri qeyd etmək beyində yeni və daha balanslı düşüncə qəlibləri yaradır.

Sosial Bağlar: Başqalarına dəstək olmaq və ortaq problemlər ətrafında insanlarla ünsiyyət qurmaq mənfi düşüncə döngəsini qırmağa kömək edir.

Mənfini Müsbətə Çevirmək: Bəzən mənfi düşüncələr faydalı ola bilər. Məsələn, siqareti tərgitmək və ya zərərli vərdişlərdən uzaqlaşmaq üçün mənfi nəticələrə fokuslanmaq daha təsirli davranış dəyişikliyi yaradır.

Lalə Qüdrətova
Milli.Az