15 yaşlı qızların dodaq dolğusu, saç boyası, makiyaj arzusu Valideynlərə SOS

Son illər yeniyetmə qızlar arasında yaşlarından böyük görünmək meyli artıb. Məktəbli yaşda olan uşaqlar arasında dırnaq qaynağı, saç boyama, hətta dodaq dolğusu etdirmək kimi hallara tez-tez rast gəlinir. Bu isə valideynlərdə və mütəxəssislərdə ciddi narahatlıq yaradır. Cəmiyyətin bir çox üzvü bu meylin əsas səbəbi kimi sosial şəbəkələrin, xüsusilə "TikTok"un təsirini göstərir.

Yenisabah.az məsələni pedaqoq-psixoloq Zeynəb Əyyubova ilə müzakirə edib:

"Yeniyetməlik dövrü insan həyatında şəxsiyyətin formalaşdığı, kimlik axtarışının başladığı çox həssas bir mərhələdir. Bu dövrdə gənclər “mən kiməm?”, “cəmiyyət məni necə qəbul edir?” suallarına cavab axtarırlar. Yaşlarından böyük görünmək istəyi isə əslində bəyənilmək, diqqət çəkmək və özünü cəmiyyətə sübut etmək ehtiyacından qaynaqlanır. Onlar düşünürlər ki, “böyüklər kimi görünmək – dodaq dolğusu, saç boyama, makiyaj etmək” onlara daha çox dəyər qazandıracaq.

Sosial şəbəkələr, xüsusilə "TikTok" və "İnstagram" bu tendensiyanın güclü katalizatorudur. Bu platformalarda filtrlənmiş, montajlanmış və çox vaxt real olmayan gözəllik standartları nümayiş olunur. Yeniyetmələr isə bu “idealları” gerçək kimi qəbul edirlər və onlara çatmaq üçün cəhd göstərirlər. Problem ondadır ki, bu yaşda onların tənqidi düşünmə bacarığı tam inkişaf etməyib, yəni gördüklərini sorğulamaq əvəzinə təqlid edirlər. Beləliklə, xarici görünüşə həddindən artıq fokuslanma baş verir".

 Zeynəb Əyyubova bildirib ki, əgər uşaqlar dəyər hissini yalnız görünüş üzərindən formalaşdırırlarsa, bu, gələcəkdə ciddi psixoloji fəsadlara yol aça bilər:

"Əgər uşaqlar dəyər hissini yalnız görünüş üzərindən qururlarsa, bu gələcəkdə özünüqiymətləndirmə problemləri, bədən imici pozuntuları, depressiya, hətta anksiyete kimi psixoloji fəsadlara səbəb ola bilər. Onlar özlərini daim başqaları ilə müqayisə edəcəklər, heç vaxt kifayət qədər gözəl, kifayət qədər arıq və ya cazibədar olduqlarını düşünməyəcəklər. Bu da daxili boşluq və narazılıq hissini artıracaq".

Ekspert deyib ki, bu vəziyyətə tam qadağalarla deyil, maarifləndirmə yolu ilə yanaşmaq daha doğrudur:

"Valideyn uşağın nə hiss etdiyini, niyə belə görünmək istədiyini anlamalıdır. Məsələn, “niyə dırnaq qaynağı etmək istəyirsən?” sualını verərkən onu qınamaq deyil, anlamağa çalışmaq lazımdır. Qız övladınıza dəyərin yalnız görünüşlə ölçülmədiyini, biliyin, mərifətin və şəxsiyyətin daha qalıcı və dəyərli olduğunu izah edin. Əgər ana özü daim görünüşü ilə məşğuldursa, uşaq da bu davranışı təkrarlayacaq.

Tam qadağa yox, izlədikləri kontenti analiz etmək, zərərli təsirlərini onlarla birlikdə dəyərləndirmək lazımdır. Əgər uşaqda həddindən artıq özünü bəyənməmə, komplekslər və ya depressiv hallar müşahidə olunursa, vaxtında müdaxilə vacibdir".

Aydan Hacıbalazadə