44 günlük zəfərdən BMT tribunasına: Prezidentin çıxışı ədalətə əsaslanan yeni dünya düzəni çağırışıdır

44 günlük Vətən Müharibəsində əldə olunan tarixi qələbədən sonra Azərbaycan yeni bir mərhələyə qədəm qoydu. Bu qələbə təkcə döyüş meydanında deyil, diplomatik müstəvidə də ölkəmizin mövqelərini gücləndirdi. Məhz bu fon üzərində Prezident İlham Əliyevin BMT Baş Assambleyasının tribunasından etdiyi çıxış Azərbaycanın beynəlxalq hüquqa sadiqliyini, BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsinə uyğun olaraq özünümüdafiə hüququndan istifadə etməsini bütün dünyaya bildirdi. Müharibədən sonrakı dövrdə Azərbaycan sülh təşəbbüsləri ilə çıxış etdi, 2022–2025-ci illərdə aparılan danışıqlar nəticəsində Vaşinqtonda sülh müqaviləsinin paraflanması bu prosesin məntiqi davamı oldu. “Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu”nun elan edilməsi və ABŞ Prezidentinin 907-ci düzəlişin icrasını dayandırması haqda qərarı isə Azərbaycan–ABŞ münasibətlərində etimadın möhkəmlənməsinə xidmət edən mühüm addımlar kimi qiymətləndirildi. Prezident İlham Əliyevin Nyu-Yorka səfəri də bu tarixi kontekstin davamı olaraq, həm Azərbaycanın beynəlxalq sistemdə artan rolunu, həm də yeni dövrün – müharibədə və sülhdə qazanılmış qələbələrin diplomatik təsdiqini əks etdirir.

Azərbaycan dayanıqlı həllərə sadiqliyini həm regional təşəbbüslərlə, həm də COP29-da əldə olunan nəticələrlə nümayiş etdirdi. Bununla yanaşı, Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, yaşıl keçidə sadiqliklə yanaşı, qeyri-real hədəflər qarşıya qoyulmamalıdır, çünki bu gün və yaxın gələcəkdə mədən yanacaqları olmadan yaşamaq mümkün deyil.

Enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında etibarlı tərəfdaş kimi Azərbaycan Xəzər regionunu beynəlxalq bazarlara birləşdirən strateji rol oynayır və öz mövqeyini möhkəmləndirməyə davam edir.

Millət Vəkili Naqif Həmzəyev Sherg.az-a bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin 25 sentyabr 2025-ci ildə BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyasında etdiyi nitq Azərbaycanın müasir tarixindəki dönüş nöqtələrini və gələcək perspektivlərini əks etdirən mühüm sənəd kimi qiymətləndirilir:

"Ölkə başçımızın BMT tribunasındakı çıxışı Azərbaycanın otuz illik işğal faciəsindən qələbəyə aparan yolun ətraflı təsvirini verməklə başladı. Ermənistanın həyata keçirdiyi etnik təmizləmə siyasəti nəticəsində bir milyon azərbaycanlının öz doğma yurdlarından didərgin salınması, BMT Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnaməsinin icra edilməməsi və ATƏT-in Minsk qrupunun səmərəsiz fəaliyyəti kimi faktlar beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırıldı. 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Azərbaycanın beynəlxalq humanitar hüquqa tam riayət etməsi, mülki əhalinin qorunması və qeyri-hərbi obyektlərin hədəfə alınmamasından çəkinməsi xüsusi vurğulandı. Bu, Azərbaycanın hərbi əməliyyatları apararkən belə beynəlxalq hüquq normalarına sadiq qaldığının sübutudur. 2020-ci ildən sonra Azərbaycanın sülh prosesinə yanaşması çıxışın ən diqqət çəkici hissələrindən birini təşkil etdi. Ərazi bütövlüyünün və suverenliyin qarşılıqlı tanınması əsasında Ermənistanla münasibətlərdə yeni səhifə açmaq təşəbbüsü, beş təməl prinsipə əsaslanan sülh müqaviləsi layihəsinin təqdimi beynəlxalq diplomatiyada Azərbaycanın konstruktiv mövqeyini nümayiş etdirdi. ABŞ Prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Vaşinqtonda əldə edilən tarixi razılaşmalar xüsusi önəm daşıyır. Sülh müqaviləsinin paraflanması, "Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu"nun (TRIPP) yaradılması və Azərbaycan-ABŞ Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması istiqamətində atılan addımlar regionda yeni geopolitik reallıqların formalaşdığından xəbər verir".

Deputat əlavə edib ki, Prezidentin çıxışında Azərbaycanın qlobal iqlim proseslərində oynadığı rol xüsusi yer tutdu:

"COP29-a ev sahibliyi etməklə əldə edilən nəticələr - Bakı Maliyyə Hədəfi, Paris Sazişinin 6-cı maddəsinə uyğun karbon bazarlarının formalaşması və İtki və Zərərlərə Cavab Fondunun fəaliyyəti - Azərbaycanın beynəlxalq iqlim diplomatiyasındakı lider mövqeyini təsdiqlədi. Lakin prezident həm də realist yanaşmanın vacibliyini vurğuladı. Dünyanın bu gün və yaxın gələcəkdə mədən yanacaqları olmadan yaşaya bilməyəcəyini qeyd edərək, yaşıl keçidə sadiq qalmaqla yanaşı, real olmayan hədəflər qoymamanın vacibliyini xatırlatdı.

Azərbaycanın enerji sahəsindəki nailiyyətləri çıxışın diqqət çəkici hissəsini təşkil etdi. 14 ölkəyə təbii qaz ixracı, boru kəməri vasitəsilə qaz təmin edən ölkələr sırasında birinci yer, həmçinin Suriyaya enerji təchizatı kimi yeni istiqamətlərdəki fəaliyyət Azərbaycanın qlobal enerji təhlükəsizliyindəki rolunu göstərir. Bərpaolunan enerji mənbələrinə sərmayələr və 2030-cu ilə qədər enerji istehsalının 40 faizinin bərpaolunan mənbələr hesabına təmin edilməsi hədəfi ölkənin enerjidə şaxələndirmə strategiyasının uğurla həyata keçirildiyindən xəbər verir. Orta Dəhlizdə yükdaşımaların 90 faiz artması, Ələt Beynəlxalq Ticarət Limanının genişləndirilməsi, "Rəqəmsal İpək Yolu" layihəsi kimi təşəbbüslər Azərbaycanın beynəlxalq nəqliyyat qovşaqlarından birinə çevrilməsinin sübutudur. Xəzərin dibi ilə fiber-optik kabel şəbəkəsinin qurulması planları regionda rəqəmsal transformasiyanın yeni mərhələsinin başlanğıcını elan edir. Yoxsulluq və işsizliyin tarixi minimum həddə - 5 faizə endirilməsi, beynəlxalq reytinq agentlikləri tərəfindən Azərbaycanın reytinqinin artırılması, xarici borcun ÜDM-in cəmi 6,5 faizini təşkil etməsi ölkədə iqtisadi sabitliyin və güclü fiskal intizamın nəticəsidir".

Naqif Həmzəyev qeyd edib ki, çıxışda Ermənistanın yerləşdirdiyi minaların yaratdığı təhlükə, dörd minə yaxın itkin düşmüş azərbaycanlının taleyi və Xəzər dənizinin ekoloji problemləri kimi humanitar məsələlər də gündəmə gətirildi:

"Eyni zamanda, Azərbaycanın COVID-19 pandemiyası dövründə 80-dən çox ölkəyə göstərdiyi yardım qlobal məsuliyyət hissinin nümunəsidir. Prezidentin çıxışı "ikili standartların aradan qalxdığı, ədalətin selektiv olmadığı" dünya qurmaq çağırışı ilə yekunlaşdı. Bu, təkcə Azərbaycanın daxili transformasiyası deyil, eyni zamanda beynəlxalq münasibətlərdə ədalət və qanunauyğunluğa əsaslanan yeni dünya düzəni üçün konstruktiv təklifdir. Prezident İlham Əliyevin BMT Baş Assambleyasındakı çıxışı Azərbaycanın keçdiyi tarixi yolu - işğaldan azadlığa, münaqişədən sülhə, izolyasiyadan qlobal inteqrasiyaya aparan transformasiyanı əks etdirən hərtərəfli sənəddir. Bu çıxış həm ölkənin nailiyyətlərinin təqdimatı, həm də gələcək üçün böyük planların elanı kimi qiymətləndirilməlidir. Azərbaycanın təcrübəsi göstərir ki, beynəlxalq hüququn prinsiplərinə sadiq qalmaq, konstruktiv diplomatiya aparmaq və eyni zamanda öz milli maraqlarını qətiyyətlə müdafiə etmək mümkündür. Bu, təkcə Cənubi Qafqaz üçün deyil, bütün dünya üçün dəyərli təcrübədir".