525ci qəzet Suriyanın yeni hakimiyyəti Rusiyaya qarşı

Xaqani CƏFƏRLİ

Suriyada Bəşər Əsəd hakimiyyətinin devrilməsi, "Heyet Təhrir əl-Şam"ın iqtidarı ələ keçirməsi ilə Rusiyanın bu ölkədəki hərbi bazalarının mövcudluğu təhlükə altına düşüb. Suriyanın yeni iqtidarı BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olan Rusiya ilə münasibətləri pisləşdirmək istəməsə də, seçim qarşısında qaldığı aydın görünür. Beynəlxalq aləmdə legitimlik qazanmağa çalışan HTŞ və onun lideri Əhmət Hüseyn əl Şara (Məhəmməd əl Colani) ABŞ və Avropa dövlətlərinin fikirlərini nəzərə almaq məcburiyyətindədir. Qərb dövlətləri isə Rusiyanın Suriyadakı bazalarının ləğv edilməsini istəyir. Belə görünür ki, Suriyanın yeni hakimiyyəti Qərbin bu istəyini nəzərə almağa başlayıb. Rusiya bayrağı altında üzən "Sparta" yük gəmisinin Tartus limanına girməsinə icazə verilməməsi bunun nəticəsi hesab olunur. Məlumatlara görə, "Sparta" gəmisi Rusiya hərbçilərini Suriyadan çıxarmaq üçün Tartusdakı Rusiya hərbi dəniz bazasına daxil olmağa çalışır. Gəminin iki gün ərzində Aralıq dənizində lövbər salaraq limana girmək üçün izn verilməsini gözləməsi təsdiqləyir ki, Bəşər Əsəd rejiminin süqutundan sonra Rusiya Suriya limanlarından istifadəyə icazə almayıb. Bu vəziyyətin qalıcı olub-olmayacağı məlum deyil. Ancaq Rusiyanın Suriyanın yeni hakimiyyəti ilə anlaşmasının çətin olacağı aydın görsənir. Rusiyanın son vaxtlara kimi, Suriyadakı dəniz bazasında ümumilikdə beş gəmisi və bir sualtı qayığı vardı. İndi həmin gəmirlərin artıq Rusiyanın Baltik dənizindəki limanlarına yön aldığı iddia olunur.

Rusiyanın Suriyanın yeni hakimiyyəti ilə anlaşması hələlik mümkün görünmür. Bu, Suriyanın yeni hakimiyyətinin Qərbin mövqeyini nəzərə almaq məcburiyyətində olması ilə yanaşı, Rusiyanın Bəşər Əsəd hakimiyyətinə verdiyi dəstəklə də bağlıdır. Suriyada hakimiyyəti ələ keçirən qüvvələr yaxşı bilirlər ki, Bəşər Əsədin son il ildə iqtidarını qoruyub saxlaması Rusiyanın dəstəyi nəticəsində mümkün olmuşdu. Bəşər Əsədin hakimiyyətini qorumaq üçün Rusiyanın vaxtaşırı "Heyet Təhrir əl-Şam"ın mövqelərinə zərbələr endirməsini də radikal qrup rəhbərliyi unutmayıb. Moskva ilə Suriyanın yeni hakimiyyəti arasında münasibətləri gərginləşdirən digər amil Bəşər Əsədin Rusiyaya sığınmasıdır. Suriyanın yeni hakimiyyətinin əsas iddiası Bəşər Əsədin dövlətə məxsus qızıl-valyuta ehtiyatını özü ilə aparması, Rusiyanın bu işdə keçmiş diktatora yardım etməsi ilə bağlıdır.

Nüfuzlu "Financial" Times nəşrinin məlumatına görə, Bəşər Əsəd bir neçə il əvvəl Moskvaya 250 milyon dollardan çox pul köçürüb. Bundan başqa, Əsəd ailəsinin Rusiya paytaxtında ən azı 20 dəbdəbəli mənzil aldığı da yayılan məlumatlar sırasındadır. "Financial Times"ın məlumatına görə, bu əməliyyatlar Bəşər Əsədin yaxın qohumu olan İyad Maxloufun Rusiya paytaxtında təsis etdiyi daşınmaz əmlak şirkəti vasitəsi ilə həyata keçirilib. İndi isə Suriyanın yeni hakimiyyəti Bəşər Əsədin ölkədən çıxardığı sərvəti geri qaytarmağa çalışır. Belə görünür ki, yaxın vaxtlarda Suriyanın yeni hakimiyyəti ilə Rusiya arasında gərginlik yaranacaq. "Sparta" gəmisinin Tartus limanına daxil olmasına icazə verilməməsi də bunun göstəricisidir.