Icma.az
close
up
RU
8500 il əvvəl dənizdə itmiş sualtı şəhər tapıldı FOTO

8500 il əvvəl dənizdə itmiş sualtı şəhər tapıldı FOTO

Icma.az, Avtosfer portalına istinadən məlumat yayır.

Arxeoloqlar Daniyanın Orxus körfəzində "Daş dövrünün Atlantidası" adlandırılan sualtı şəhər aşkar ediblər. Tədqiqatçılar heyvan sümükləri, daş alətlər, ox ucluqları, bir suiti dişi və kiçik işlənmiş taxta parçası tapıblar. Mütəxəssislərin fikrincə, bu, sadə bir alət olub və müəyyən fəaliyyətlə məşğul olan insanların burada mövcudluğunu sübut edir.

Avtosfer.az bildirir ki, tədqiqatçıların tapdığı kiçik yaşayış məskəninin ölçüsü təxminən 430 kvadrat futdur (təqribən 40 kvadrat metr).

Sonuncu buzlaq dövrü təxminən 8500 il əvvəl başa çatdı və nəhəng buz qatları əriməyə başladı. Dəniz səviyyəsi sürətlə qalxaraq, bəzən bir əsrdə bir neçə metr yüksəlir, daş dövrünün yaşayış məskənlərini su altında qoyur və ovçu-toplayıcı icmaları materikin dərinliklərinə çəkilməyə məcbur edirdi.

Qazıntılara rəhbərlik edən sualtı arxeoloq Peter Mo Astrupun sözlərinə görə, dəniz səviyyəsinin qalxması sahil xətlərini kəskin şəkildə dəyişib:

"Bu, sanki zaman kapsuludur. Dəniz səviyyəsi qalxdıqda, hər şey oksigensiz mühitdə qorunub saxlanıldı... Zaman sadəcə dayandı. Əslində bizim qarşımızda qədim sahil xətti var. Burada sahil boyunda yerləşmiş bir yaşayış məskəninə sahibik", - deyə o bildirib.

Bu yay dalğıclar Orxus şəhərinə yaxın ərazidə suyun təxminən 8 metr dərinliyinə enərək, xüsusi sualtı "tozsoranlardan" istifadə etməklə kövrək artefaktları zədələmədən topladılar. Komanda sahəni addım-addım araşdıraraq, hər tapıntını dəqiq şəkildə sənədləşdirdi ki, bu da onlara zamanın donub qaldığı məskənin planını və gündəlik həyatını bərpa etməyə imkan verdi.

Kəşf, 15,5 milyon dollarlıq, 6 illik beynəlxalq layihənin bir hissəsidir. Layihənin məqsədi Baltik və Şimal dənizlərinin dibini xəritələşdirərək, sualtı külək elektrik stansiyaları və digər dəniz infrastrukturu genişlənərkən mezolit dövrünə aid itirilmiş yaşayış məskənlərini tapmaqdır. Əvvəllər bu dövrə aid əsas sübutlar quruda, qədim sahil boyunda aşkarlanmışdı, lakin bu tapıntı dəniz dibində tapılan ilk nümunələrdən biridir.

Astrup və komandası gələcək qazıntılarda harpunlar, balıq ovu qarmaqları və ya balıqçılıq qurğularının izlərini tapacaqlarına ümid edirlər. Bu yer tədqiqatçılara mezolit insanlarının ətraf mühitlə necə qarşılıqlı əlaqədə olduqlarına nadir bir baxış imkanı verir. Sahildə yaşayan insanlar əsasən balıqçılıq, suitilərin ovu və yaxınlıqdakı meşələrdən bitkilərin yığılması ilə dolanırdılar. Odun və qoz-fındıq kimi üzvi materialların qorunub saxlanılması alimlərə təkcə insanların nə bişirdiyini və yediyini deyil, həm də dəyişən landşaft şəraitində yaşamaq üçün alət və üsulları necə uyğunlaşdırdıqlarını anlamağa imkan verir.

Orxus körfəzindəki nisbətən sakit və dayaz suda aparılan qazıntılardan və Almaniya sahillərindəki dalışlardan sonra, daha çətin və əlverişsiz olan Şimal dənizində iki yerdə növbəti işlərin aparılması planlaşdırılır.

Min illər əvvəl dəniz səviyyəsinin qalxması həm də Doggerlend adlanan geniş ərazinin su altında qalmasına səbəb olub. O vaxtlar bu torpaq kütləsi Böyük Britaniyanı Avropa ilə birləşdirirdi, indi isə Şimal dənizinin cənub hissəsinin altında yerləşir.

Dəniz sularının nə qədər sürətlə qalxdığını izləmək üçün danimarkalı alimlər dendroxronologiya metodundan - ağac halqalarının öyrənilməsindən istifadə edirlər. Çöküntülərdə qorunub qalmış su altında qalan ağac kötükləri dəqiq tarixləndirilə bilər. Bu isə o dövrlərdə dənizin sahil meşələrini nə vaxt basdığını müəyyənləşdirməyə imkan verir.

Moesqaard Muzeyinin dendroxronoloqu Yonas Ogdal Jensen daş dövrünə aid ağac gövdəsinin kəsiyini mikroskop altında araşdıraraq deyib:

"Biz çox dəqiq müəyyən edə bilirik ki, bu sahil ağacları nə vaxt məhv olub. Bu bizə dəniz səviyyəsinin zamanla necə dəyişdiyini göstərir".

Müasir dünya iqlim dəyişikliyi səbəbilə dəniz səviyyəsinin qalxması ilə üzləşdiyi üçün, alimlər ümid edirlər ki, bu araşdırmalar 8 min il əvvəl sahil xətlərinin dəyişməsinə daş dövrü insanlarının necə uyğunlaşdığını anlamağa işıq salacaq.

Qazıntılara rəhbərlik edən Peter Mo Astrup isə etiraf edir:

"İnsanlar üçün bunun nə demək olduğunu dəqiq söyləmək çətindir. Amma uzunmüddətli perspektivdə bunun çox böyük təsiri olub, çünki landşaftı tamamilə dəyişib".

Qeyd edilir ki, 2023-cü ilə qədər olan onillikdə dünya üzrə dəniz səviyyəsi orta hesabla təxminən 4,3 santimetr yüksəlib. /lent.az

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:98
embedMənbə:https://avtosfer.az
archiveBu xəbər 01 Sentyabr 2025 18:35 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see252

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see241

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see202

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see199

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see196

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see180

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see173

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see167

Qızılın bahalaşması 2026 cı ildə də davam edəcək PROQNOZ

22 Oktyabr 2025 17:09see167

Türkiyəli alim Botanika İnstitutunda elmi seminar keçirib

22 Oktyabr 2025 16:01see152

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see144

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see139

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see137

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see132

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see132

Cahangir Babayev Dünya Karate Federasiyası tərəfindən təltif olunub

21 Oktyabr 2025 19:39see127

170 saylı marşrutda tıxac kabusu: Daşıyıcı şirkət açıqlama verdi

22 Oktyabr 2025 23:38see127

Dünyanın ən sürətli BYD superkarı yeni rekorda imza atıb...

23 Oktyabr 2025 00:16see125

Azərbaycan Mərkəzi Bankı qızılın bahalaşmaqda davam edəcəyini gözləyir

22 Oktyabr 2025 14:42see125

İcmal büdcənin gəlirləri 36 mlrd. manata yaxınlaşıb

22 Oktyabr 2025 14:41see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri