907 ci düzəlişin ləğv olunmasının vaxtı çatıb!

ABŞ-da yayımlanan nüfuzlu "The National Interest" jurnalında Azərbaycana həsr olunmuş məqalə dərc edilib.

Modern.az xəbər verir ki, jurnal Azərbaycanın Cənubi Qafqazda unikal strateji mövqeyə malik olduğunu və Vaşinqton üçün ticarət, enerji təhlükəsizliyi və regional balanslaşdırma baxımından mühüm imkanlar yaratdığını yazır.

“Xəzər dənizi ABŞ üçün açıqdır” başlıqlı yazının müəllifi Cozef Epstein vurğulayır ki, Bakı Avropa ilə Asiyanı Rusiya və İrandan yan keçməklə birləşdirən yeganə quru marşrut olan Orta Dəhlizin əsas hissəsinə nəzarət edir.

Məqalədə qeyd olunur ki, Azərbaycan üzərindən formalaşan sabit tranzit marşrutu Mərkəzi Asiya üçün yeni imkanlar açmaqla yanaşı, Çinin nadir torpaq elementləri üzərindəki nəzarətinə alternativ yaradır. Müəllifin fikrincə, Rusiya, Çin və İranı kənarda qoyan istənilən etibarlı ticarət yolu mütləq Azərbaycandan keçməlidir və bu da Bakını regionda əsas giriş nöqtəsinə və lider aktora çevirir.

Yazıda Azərbaycanın ABŞ üçün real və dərhal nəticə verən strateji fürsət kimi dəyərləndirilməsi vacibliyi vurğulanır. Bildirilir ki, Bakı Avropaya təbii qaz tədarük edir, İsrail ilə Türkiyə arasında gərginliyin azaldılmasına töhfə verib və ABŞ-ın Çinə alternativ nadir torpaq elementləri axtarışında prioritet saydığı Mərkəzi Asiyaya körpü rolunu oynayır.

Məqalədə, həmçinin qeyd edilir ki, bu il Vaşinqton Ermənistan-Azərbaycan sülh danışıqlarında əsas vasitəçi rolunda Rusiyanı əvəz edib və bu proses 8 avqustda keçirilən, siyasi dairələrdə “Vaşinqton bəyannaməsi” adlandırılan sülh sammiti ilə nəticələnib. Nəşr bunu ABŞ-ın Cənubi Qafqazda xarici siyasət sahəsində ən mühüm nailiyyətlərindən biri kimi qiymətləndirir və sammitin normallaşmaya mane olan həssas məsələlər üzrə konkret öhdəliklər yaratdığını vurğulayır.

Yazıda Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində lider rolu və Mərkəzi Asiya ilə məsləhətçi formatda təmsil olunması da xüsusi qeyd edilir. Müəllif ənənəvi C5 formatının C6-ya genişlənməsini vahid regional baxışın formalaşması kimi qiymətləndirir və Vaşinqtona C6+2 konsepsiyasını, yəni Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri ilə yanaşı İsrailin də daxil olduğu platformanı nəzərdən keçirməyi təklif edir. Onun fikrincə, bu format infrastruktur, kibertəhlükəsizlik, su ehtiyatlarının idarə olunması və nəqliyyat dəhlizlərinin təhlükəsizliyi sahəsində koordinasiyanı gücləndirə və ABŞ-ın uzun illər Rusiya və Çinin dominant olduğu regiondakı təsirini artıra bilər.

Məqalənin sonunda müəllif ABŞ Konqresində qəbul edilmiş və Azərbaycana qarşı məhdudiyyətlər nəzərdə tutan 907-ci düzəlişin ləğv olunmasının vaxtının çatdığını bildirir və Vaşinqtonu Bakını periferik tərəfdaş kimi deyil, formalaşmış əsas regional dövlət kimi görməyə çağırır. Yazıda vurğulanır ki, bu cür strateji imkan pəncərələri uzun müddət açıq qalmır.

Elnur Əmirov