“ABŞ İRANDAKI REJİMİN ONLARA TABE OLMASINI İSTƏYİR” “Müharibənin uzanması yeni yeni müharibələrə yol aça bilər...”

Qüdrət Həsənquliyev: “İnşallah, bu dəfə də Türkiyə ilə birgə xalqımızın və dövlətimizin təhlükəsizliyini təmin edərik”

Ədalət, Hüquq və Demokratiya Partiyasının sədri, millət vəkili Qüdrət Həsənquliyev İsrailin İrana genişmiqyaslı hücumunun regionda yaratdığı vəziyyət, münaqişənin genişlənmə perspektivi, İranda hakim rejimin dəyişmə ehtimalı və bu ətrafda digər mövzularla bağlı “AzPolitika”-nın suallarını cavablandırıb.
Müsahibəni təqdim edirik:

– Qüdrət bəy, müsahibə üçün təşəkkür edirəm. ABŞ-İran arasında nüvə danışıqları yekunlaşmamış İsrailin İrana hücum etməsi Vaşinqton və Tehran arasında ilkin razılaşma ehtimalı ilə bağlı ola bilərdimi? Çünki İsrail əvvəldən bu danışıqların əleyhinə idi.

– ABŞ-nin razılığı olmasa, İsrail heç vaxt İrana hücum etməzdi. ABŞ istəyirdi ki, İran öz atom elektrik stansiyaları üçün zənginləşdirilmiş uranı xaricdən alsın. İran isə özü bu yanacağı istehsal etmək istəyirdi və buna görə ABŞ ilə razılığa gələ bilmirdi. Ona görə də İrana zərbələr endirildi.

– Əməliyyatlar bir neçə gündür davam etdirilir. Bu günə olan nəticələr nədən xəbər verir?

– İran texnoloji baxımdan İsraildən geri qalır. İsrail daha müasir silahlara malikdir və İranda ciddi casus şəbəkəsi qurub. ABŞ da İsrailə silah və kəşfiyyat məlumatları verir. İranın bu savaşda qalib gəlmək imkanları çox azdır. İran daxilində rejimi dəyişmək üçün İsrailə dəstək verən böyük güclər var. Həm də ABŞ görsə ki, İran İsrailə ciddi ziyan vurur, o halda İsrailə daha böyük hərbi dəstək verəcək.

– İsrail bildirir ki, məqsədlərinə çatana qədər davam edəcəklər. Məqsədlərə isə İranın hərbi qüdrətini, nüvə potensialını məhv etmək, hakim rejimi devirmək daxildir. Bir neçə həftəyə bu məqsədə nail ola bilərlərmi?

– ABŞ kömək etsə və mülki infrastruktur sıradan çıxarılsa, mövcud rejimin hakimiyyəti qoruyub saxlaması çətin olacaq. Amma ABŞ-nin hakimiyyət dəyişikliyində maraqlı olması görünmür. ABŞ-ı İrandakı rejimin sərtliyi yox, onlara tabe olmaması narahat edir. ABŞ İrandakı rejimdən on dəfələrlə sərt monarxiyalarla qardaşlıq edir. İndiki rejim boyun əyib bütün şərtləri qəbul etsə, ABŞ-nin tam dəstəyinə sahib olacaq.

– Zərbələr İranda daxili çaxnaşmalara, xaosa səbəb ola bilərmi? İranın hərbi rəhbərliyindəki bir sıra önəmli simalar öldürülüb, İsraili isə İran xalqını üsyana çağırılır. Sizcə, hakim rejimin demontajı mümkündürmü?

– Hərbi elita məhv edilsə də, siyasi liderlərə qarşı terror təşkil olunmur. Müxalifətə yönəlik çağırışlar rejimi qorxudub tabe etdirmək məqsədi daşıyır. Hazırda ABŞ-nin rejimi dəyişmək istəyi görünmür. Çünki daha demokratik İran – inkişafa yol açılmış, daha güclü İran deməkdir. ABŞ bunu istəyərmi?

– İranın dini lideri Xameneinin qətlə yetirilməsi üçün İsrailin ABŞ-dan razılıq almağa cəhd etdiyi barədə informasiyalar dövriyyəyə buraxılıb. Onun öldürülməsini mümkün sayırsınızmı və bu zaman proseslər necə gedə bilər?

– ABŞ indiki halda buna imkan verməz. İran ABŞ qarşısında kapitulyasiya edib onun şərtlərini qəbul etməsə, o zaman rejimin dəyişməsi məsələsi gündəmə gələr.

– Qüdrət bəy, xarici oyunçular prosesə müdaxilə edə bilərlərmi? Məsələn, ABŞ hərbi əməliyyatlara qoşula bilərmi? Çin sərt bəyanatlar verir, amma hərəkət etmir. Rusiya və Türkiyənin mövqeyi də hələlik müşahidəçi rolundadır. Qarşıdakı günlərdə bu istiqamətdə nə gözləyirsiniz?

– ABŞ-nin qorxusundan heç kim İsrailə qarşı çıxa bilməz. Sözdə pisləyə bilərlər, amma konkret addımlar ata bilməzlər.

– Azərbaycanın mövqeyini necə qiymətləndirirsiniz? Hadisələrin inkişafından asılı olaraq rəsmi Bakı hansı mövqedən çıxış etməlidir? Azərbaycan üçün hansı risklər, təhlükələr var?

– Rəsmi Bakının mövqeyi çox ədalətlidir. Biz də bir partiya olaraq iqtidarın mövqeyini tam dəstəkləyirik. İranın isə İsrailin onun neft sənayesinə zərbələr endirəcəyi halda region dövlətlərinin neft infrastrukturlarına hücum edəcəyi barədə bəyanatı sadəcə anlaşılmazdır və bu kimi bəyanatlar İranın maraqlarına cavab vermir. Azərbaycan çevik, ədalətli, beynəlxalq hüquqa əsaslanan xarici siyasəti ilə çağırışları şansa çevirməyi bacarıb. İnşallah, bu dəfə də Türkiyə ilə birgə xalqımızın və dövlətimizin təhlükəsizliyini təmin edərik.

– Sonda, bu münaqişə Rusiya-Ukrayna müharibəsinə necə təsir edə bilər? Bəzi ekspertlər deyir ki, Kreml Yaxın Şərqdə müharibənin uzanmasında maraqlıdır. Çünki həm də enerjidaşıyıcılarının qiyməti kəskin artır...

– Müharibənin uzanması yeni-yeni müharibələrə yol aça bilər və bu, heç bir dövlətin maraqlarına cavab vermir. İran səhv edib qonşu dövlətlərin neft sənayesinə zərbələr endirsə, ABŞ müharibəyə qatılacaq və İranda hakimiyyət dəyişikliyi real olacaq. Bu zaman Rusiya öz müttəfiqini itirəcək, bir az sonra isə neftin qiyməti 40 dollara düşəcək. İsrailin İranı vurması isə Ukraynanın maraqlarına cavab verir. Çünki İran Rusiyanın müttəfiqidir. Həmçinin Ukrayna iddia edir ki, İran Rusiyaya silah satır.

E. Rüstəmli
“AzPolitika.info”