Icma.az
close
up
RU
Alimlər bonobo meymunlarının dilini deşifrə edib

Alimlər bonobo meymunlarının dilini deşifrə edib

Icma.az bildirir, News24 saytına əsaslanaraq.

Uzun müddət belə hesab edilirdi ki, kompozisiyadan istifadə edərək mürəkkəb dil yaratmaq bacarığı - ayrı-ayrı semantik elementləri daha mürəkkəb strukturlarda birləşdirmək bacarığı - insanlara xasdır. Bununla belə, yeni araşdırma bu fikrə qarşı çıxır: elm adamları müəyyən ediblər ki, insanların ən yaxın qohumlarından biri olan bonobolar səsli ünsiyyətdə kompozisiyadan fəal istifadə edirlər. 

News24.az HİT.az-a istinadla xəbər verir ki, araşdırma "Science" jurnalında dərc olunub.

Bir neçə il ərzində bir qrup alim Konqo Demokratik Respublikasının Kokolopori qoruğunda vəhşi bonoboların monitorinqini aparıb. Tədqiqatçılar təkcə siqnalın özünə deyil, həm də onun istifadə kontekstinə diqqət yetirərək, tək səslərin və onların birləşmələrinin mənalarını dəqiq deşifrə etmək üçün unikal texnika işləyib hazırlayıblar. Onlar yırtıcıların mövcudluğundan tutmuş, səs çıxarmadan əvvəl və sonra heyvanların özlərinin davranışlarına qədər 300-dən çox parametri nəzərə alıblar.

Aparılan işlər nəticəsində elm adamları bir növ bonobo "lüğəti" tərtib ediblər - bu primatların istifadə etdiyi bütün məlum səslərin mənalarının sistematik təsnifatının ilk növü. Sonra səslərin necə birləşdiyini və ayrı-ayrı elementlərin mənalarının birləşmənin ümumi mənasına təsir edib-etmədiyini yoxlayıblar. Məlum olub ki, bir sıra hallarda səs birləşmələrinin mənası həqiqətən də onların hissələrinin mənalarından asılıdır - kompozisiyanın əsas xüsusiyyətlərindən biridir.

Üstəlik, bəzi birləşmələr qeyri-trivial kompozisiya nümayiş etdirir, yəni insan dilində olduğu kimi bir məna digərini dəyişdirir. İnsan nitqindən misal olaraq “pis rəqqasə” ifadəsini göstərmək olar: “pis” sözü bütövlükdə insanın şəxsiyyətinə deyil, xüsusilə onun rəqs etmək qabiliyyətinə təsir göstərir. Bu cür strukturlar əvvəllər heyvan ünsiyyətində etibarlı şəkildə müəyyən edilməyib.

Qeyd edək ki, tədqiqat göstərir ki, bonoboların istifadə etdiyi bütün səslər ən azı bir kompozisiya birləşməsində baş verir - insan dilindəki sözlər kimi. Bu, kompozisiyanın müstəsna insan xüsusiyyəti deyil, daha qədim bir fenomen olduğunu düşünməyə əsas verir.

Müəlliflərin fikrincə, bonobolar insanlarla eyni ünsiyyət quruluşundan istifadə edirlərsə, o zaman çox güman ki, bizim ortaq əcdadımız artıq bu qabiliyyətə malik olub. Kəşf dilin mənşəyi ilə bağlı yeni anlayışlar təqdim edir və insan nitqinin necə inkişaf etdiyini başa düşmək üçün növbəti addımı atır.

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:117
embedMənbə:https://news24.az
archiveBu xəbər 06 Aprel 2025 02:48 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see237

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see226

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see215

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see172

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see160

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see157

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see150

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see146

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see139

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see137

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see135

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see135

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see132

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see129

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see124

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see124

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see122

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see121

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri