Icma.az
close
up
RU
Alimlər bonobo meymunlarının dilini deşifrə edib

Alimlər bonobo meymunlarının dilini deşifrə edib

Icma.az bildirir, News24 saytına əsaslanaraq.

Uzun müddət belə hesab edilirdi ki, kompozisiyadan istifadə edərək mürəkkəb dil yaratmaq bacarığı - ayrı-ayrı semantik elementləri daha mürəkkəb strukturlarda birləşdirmək bacarığı - insanlara xasdır. Bununla belə, yeni araşdırma bu fikrə qarşı çıxır: elm adamları müəyyən ediblər ki, insanların ən yaxın qohumlarından biri olan bonobolar səsli ünsiyyətdə kompozisiyadan fəal istifadə edirlər. 

News24.az HİT.az-a istinadla xəbər verir ki, araşdırma "Science" jurnalında dərc olunub.

Bir neçə il ərzində bir qrup alim Konqo Demokratik Respublikasının Kokolopori qoruğunda vəhşi bonoboların monitorinqini aparıb. Tədqiqatçılar təkcə siqnalın özünə deyil, həm də onun istifadə kontekstinə diqqət yetirərək, tək səslərin və onların birləşmələrinin mənalarını dəqiq deşifrə etmək üçün unikal texnika işləyib hazırlayıblar. Onlar yırtıcıların mövcudluğundan tutmuş, səs çıxarmadan əvvəl və sonra heyvanların özlərinin davranışlarına qədər 300-dən çox parametri nəzərə alıblar.

Aparılan işlər nəticəsində elm adamları bir növ bonobo "lüğəti" tərtib ediblər - bu primatların istifadə etdiyi bütün məlum səslərin mənalarının sistematik təsnifatının ilk növü. Sonra səslərin necə birləşdiyini və ayrı-ayrı elementlərin mənalarının birləşmənin ümumi mənasına təsir edib-etmədiyini yoxlayıblar. Məlum olub ki, bir sıra hallarda səs birləşmələrinin mənası həqiqətən də onların hissələrinin mənalarından asılıdır - kompozisiyanın əsas xüsusiyyətlərindən biridir.

Üstəlik, bəzi birləşmələr qeyri-trivial kompozisiya nümayiş etdirir, yəni insan dilində olduğu kimi bir məna digərini dəyişdirir. İnsan nitqindən misal olaraq “pis rəqqasə” ifadəsini göstərmək olar: “pis” sözü bütövlükdə insanın şəxsiyyətinə deyil, xüsusilə onun rəqs etmək qabiliyyətinə təsir göstərir. Bu cür strukturlar əvvəllər heyvan ünsiyyətində etibarlı şəkildə müəyyən edilməyib.

Qeyd edək ki, tədqiqat göstərir ki, bonoboların istifadə etdiyi bütün səslər ən azı bir kompozisiya birləşməsində baş verir - insan dilindəki sözlər kimi. Bu, kompozisiyanın müstəsna insan xüsusiyyəti deyil, daha qədim bir fenomen olduğunu düşünməyə əsas verir.

Müəlliflərin fikrincə, bonobolar insanlarla eyni ünsiyyət quruluşundan istifadə edirlərsə, o zaman çox güman ki, bizim ortaq əcdadımız artıq bu qabiliyyətə malik olub. Kəşf dilin mənşəyi ilə bağlı yeni anlayışlar təqdim edir və insan nitqinin necə inkişaf etdiyini başa düşmək üçün növbəti addımı atır.

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:115
embedMənbə:https://news24.az
archiveBu xəbər 06 Aprel 2025 02:48 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see250

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see220

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see207

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see205

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see204

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see166

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see153

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see151

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see151

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see144

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see141

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see138

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see133

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see130

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see130

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see129

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see129

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see128

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see128

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri