Autizm və idmanla bağlı yeni tədqiqat köhnə fərziyyələri sual altına alır ARAŞDIRMA

Bakı, 14 avqust, AZƏRTAC

Yeni aparılan bir tədqiqat autizm və fiziki fəaliyyətlə bağlı illərdir qəbul edilən fərziyyələri yenidən nəzərdən keçirməyə çağırır. Araşdırma göstərir ki, idman məşqçiləri, müəllimlər və səhiyyə işçiləri arasında autizm barədə bilik və anlayış çatışmazlığı mövcuddur. Tədqiqatda vurğulanır ki, bir çox autizmli yetkinlər üçün fiziki fəaliyyətə maneələr yalnız fiziki məhdudiyyətlərlə məhdudlaşmır. Onlara həssaslıq (səs, işıq, toxunuş kimi stimullara qarşı), sosial gözləntilər və keçmiş mənfi təcrübələr də təsir göstərir. Bu səbəbdən, bəzi hallarda yanlış olaraq belə düşünülür ki, autizmli insanlar idmana maraqlı deyillər. Araşdırma qrupu mütəxəssislərə tövsiyə edir ki, fiziki fəaliyyət proqramları autizmli yetkinlərin ehtiyacları, maraqları və qabiliyyətlərinə uyğun şəkildə, onların iştirakı ilə birgə hazırlanmalıdır. Əvvəlki araşdırmalar əsasən uşaqlara yönəldiyi halda, bu tədqiqat 36-59 yaş arası yetkinlərin səsini ön plana çıxarır.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, məqalədə autizmli yetkinlərin idmanla məşğul olmasına təsir edən bioloji, psixoloji və sosial-mədəni faktorlar təhlil edilir. “Neyro-normativ fərziyyələr” anlayışı təqdim olunur, yəni idmanla bağlı ictimai gözləntilərin elə qurulması ki, bu, autizmli insanları qeyri-iradi şəkildə kənarda qoya bilir.

Tədqiqat, həmçinin travma ilə bağlı məlumatlı yanaşmanı önə çəkir. Tarixən autizmli şəxslər yetərincə dəstək görməyib, bəzən istismara məruz qalıb, bu da inamsızlıq yaradıb. Bu səbəbdən araşdırma fiziki fəaliyyəti yalnız göstəriş kimi yox, dəstəkləyici, ehtiyac-mərkəzli və inklüziv şəkildə təqdim etməyə çalışır. Beləliklə, çatışmazlıqlara fokuslanmaq əvəzinə, autizmli insanların güclü tərəflərinə və onların idmanla necə əlaqələndirilə biləcəyinə diqqət yetirilir. Bu yanaşma Neyromüxtəliflik və İnkişaf Mərkəzinin daha geniş məqsədinə, neyrodivergent insanların həyatın bütün sahələrində inkişafını dəstəkləməyə uyğun gəlir.