Avtobusda qocalara yer verməyin Maraqlı araşdırma

İctimai nəqliyyatda yaşlı insanların ayaq üstə getməsi, ilk baxışdan narahatlıq kimi görünsə də, sağlamlıq baxımından əhəmiyyətli faydalar verə bilər.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, son illərdə aparılan bir sıra elmi araşdırmalar qısa müddətli, lakin müntəzəm fiziki aktivliyin yaşlı orqanizm üçün olduqca vacib olduğunu ortaya çıxarıb. Avtobus və ya metroda oturmadan ayaq üstə durmaq da bu cür “mikrohərəkət”lərə aiddir və tibb mütəxəssisləri bunu bəzən "passiv idman" adlandırırlar.
Avropa ölkələrində yaşlı əhalinin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı aparılan tədqiqatlar göstərir ki, gündəlik həyatın tərkib hissəsi olan bəzi fiziki aktivlik yaşlı insanların həm fiziki, həm də psixoloji sağlamlığına müsbət təsir edir. Bu fiziki aktivlikdən biri də ictimai nəqliyyatda yaşlıların ayaq üstə hərəkət etməsidir. İlk baxışdan narahat görünən bu vəziyyət əslində elmi cəhətdən faydalı hesab olunur.
Avropa Yaşlanma və Fəal Həyat Mərkəzi (AGE Platform Europe) tərəfindən yayımlanan hesabata əsasən, yaşlı insanların oturaq həyat tərzi onların sağlamlığına ciddi şəkildə mənfi təsir edir. Bu təşkilat bildirir ki, hərəkətsizlik yaşlılarda əzələ zəifləməsi, qan dövranının pozulması, osteoporoz, şəkər və ürək-damar xəstəlikləri riskini artırır. Halbuki, gündəlik nəqliyyatda qısa müddətli ayaq üstə durmaq və hərəkətə uyğun balansı saxlamağa çalışmaq kimi sadə fəaliyyətlər belə risklərin azalmasına xidmət edə bilər.
İsveçli tibb elmləri doktoru və tanınmış gerontoloq Anna K. Lundqvist də bu fikirlə razıdır. O bildirir ki, ayaq üstə durmaq bəzən yaşlı orqanizm üçün bir növ təbii məşq kimidir: “Bu, xüsusilə gündəlik həyatın tərkibində olan, əlavə səy tələb etməyən yüngül yüklənmələr zamanı baş verir. Amma bu məşq könüllü və nəzarətli şəkildə olmalıdır”. Lundqvistin fikrincə, ictimai nəqliyyat vasitələrində hərəkət zamanı ayaq üstə qalmaq yaşlı insanların bədən mövqeyinə nəzarət etmə qabiliyyətini artırır, tarazlığı qoruma mexanizmlərini fəallaşdırır və bu, yıxılma riskini azaldır.
Britaniya Geriatriya Cəmiyyətinin bu istiqamətdə yayımladığı tövsiyələrdə deyilir ki, yaşlıların hər gün ən azı 30 dəqiqə orta səviyyəli fiziki aktivliklə məşğul olması vacibdir. Buraya yerimək, pilləkən çıxmaq və hətta sabit olmayan (ictimiai nəqliyyat –red.) səthlər üzərində ayaqda durmaq da daxildir. Cəmiyyət qeyd edir ki, belə fiziki yüklənmələr insanın reflekslərini və əzələ yaddaşını aktiv saxlayır, bu isə yaşlandıqca azalan motor funksiyaların qorunması baxımından olduqca mühümdür.
Ayaq üstə dayanmaq, fiziki faydaları ilə yanaşı, yaşlı insanın psixoloji rifahına da müsbət təsir edir. Mütəxəssislər bildirirlər ki, yaşlı şəxsin oturmadan, öz gücü ilə tarazlıq saxlaması, ona özünü daha az asılı, daha aktiv və ictimai cəhətdən dəyərli hiss etdirir. Bu da depressiya riskini azaldır və sosiallaşmanı təşviq edir.
Lakin həkimlər və tədqiqatçılar bu halların məcburiyyətə çevrilməməsini tövsiyə edirlər. Əgər yaşlı şəxsin sağlamlıq vəziyyəti zəifdirsə, müvazinət problemi və ya ortopedik narahatlıqları varsa, ona mütləq şəkildə oturacaq təklif edilməlidir. Amma sağlam və özünü yaxşı hiss edən bir şəxsin qısa məsafə üçün ayaq üstə qalması sağlamlığı üçün faydalı ola bilər.
Murad Məmmədov