AZƏRBAYCAN ABŞ MÜNASİBƏTLƏRİ YENİ MÜSTƏVİDƏ Bakı Qərbin regionda əsas tərəfdaşı statusunu qazanıb

Prezident İlham Əliyevin ABŞ-yə səfəri Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlər sistemində mövqeyinin möhkəmlənməsi baxımından mühüm siyasi hadisə kimi qiymətləndirilir. Səfər çərçivəsində keçirilən çoxsaylı görüşlər yalnız diplomatik protokolun bir hissəsi deyil, həm də Azərbaycanın artan beynəlxalq nüfuzunun, irəli sürdüyü təşəbbüslərin və qlobal əməkdaşlıq imkanlarının təsdiqi kimi çıxış etdi.

Səfər zamanı bütün görüşlərin qarşı tərəfin təşəbbüsü ilə baş tutması Azərbaycanın artıq yalnız regionda deyil, həm də qlobal miqyasda siyasi və iqtisadi aktor kimi qəbul olunduğunu göstərir. Prezident İlham Əliyevin ABŞ-də apardığı danışıqlar beynəlxalq aləmdə ölkəmizə artan marağı əks etdirməklə yanaşı, Azərbaycanın həm regional sabitliyin təmin olunması, həm də enerji təhlükəsizliyinin qlobal səviyyədə möhkəmləndirilməsi proseslərində rolunu ortaya qoydu.

ABŞ Prezidenti Donald Trampın İlham Əliyev haqqında səsləndirdiyi fikirlər və iki lider arasında formalaşan səmimi münasibətlər səfərin siyasi çəkisini artırdı. Bu münasibətlərin gələcək əməkdaşlıqlar üçün daha geniş imkanlar açacağı ehtimal olunur.

Səfər çərçivəsində Prezident İlham Əliyev Finlandiya, Yunanıstan, Keniya, Portuqaliya, Bolqarıstan liderləri və Avropa Şurasının baş katibi ilə görüşlər keçirdi. Bu görüşlərdə Azərbaycanın Cənubi Qafqazda sülh təşəbbüsləri və regiondakı sabitləşdirici rolunun beynəlxalq səviyyədə dəstəklənməsi diqqət çəkdi.

Xüsusilə Ermənistanla imzalanmış Vaşinqton sülh sazişi (8 avqust 2025) müzakirələrdə önəmli yer tutdu və bir sıra ölkələr tərəfindən “tarixi nailiyyət” kimi qiymətləndirildi. Finlandiya və Yunanıstan liderlərinin verdiyi bəyanatlar Azərbaycanın təşəbbüskar mövqeyini vurğulamaqla yanaşı, Bakının qlobal təhlükəsizlik proseslərində oynadığı rolun etirafı idi. Bu yanaşma Azərbaycanın diplomatik fəallığının regional çərçivəni aşaraq beynəlxalq gündəliyə çıxdığını təsdiqləyir.

Prezident İlham Əliyevin ABŞ-nin böyük investisiya şirkətlərinin rəhbərləri və beynəlxalq təşkilatlarla görüşləri Azərbaycanın enerji və iqtisadi potensialına marağın artdığını göstərdi. ABŞ və Avropa şirkətləri ilə aparılan danışıqlar xüsusilə Azərbaycanın qaz ixracatının Avropa Birliyi üçün alternativ enerji mənbəyi kimi qəbul edildiyini göstərdi.

Eyni zamanda, Xəzər Biznes Forumunda imzalanan 10 milyard dollarlıq investisiya müqavilələri ölkənin iqtisadi diversifikasiyasına, qeyri-neft sektorunun inkişafına və xarici sərmayədarların Azərbaycana olan etimadına sübut kimi dəyərləndirilir. Bu addım Azərbaycanın iqtisadiyyatının enerji resurslarından asılılığını azaltmaq niyyətinin praktik nəticəsidir.

Səfərin nəticələrini ümumiləşdirərkən qeyd etmək olar ki, Prezident İlham Əliyevin ABŞ-də keçirdiyi görüşlər Azərbaycanın beynəlxalq mövqeyini daha da möhkəmləndirdi. Burada üç əsas istiqamət xüsusi diqqət çəkir:

Siyasi müstəvi: Ermənistanla sülh sazişinin təşəbbüskarı kimi Azərbaycan beynəlxalq aləmdə müsbət imic qazanıb.

Enerji müstəvisi: Azərbaycanın qaz ixracatının Avropa üçün alternativ mənbə kimi qəbul olunması ölkənin enerji diplomatiyasını gücləndirir və qlobal bazarlarda strateji oyunçu rolunu təsdiqləyir.

İqtisadi müstəvi: İmzalanmış iri həcmli sərmayə sazişləri Azərbaycanın iqtisadi sabitliyini, xarici investorlar üçün etibarlı tərəfdaş olduğunu sübut edir.

Onu da vurğulayaq ki, Azərbaycan Prezidentinin ABŞ səfəri çərçivəsində müzakirə olunan məsələlər ölkənin qlobal siyasi və iqtisadi çəkisini bir daha nümayiş etdirdi:

Enerji ixracı: 2024-cü ilin yekunlarına görə Azərbaycan Avropa İttifaqına 12,3 milyard kubmetr təbii qaz ixrac edib. 2025-ci ildə bu rəqəmin 14 milyard kubmetrə çatacağı proqnozlaşdırılır.

ABŞ investisiyaları: Hazırda Azərbaycanda fəaliyyət göstərən ABŞ şirkətlərinin ümumi investisiya portfeli 17 milyard dollardan çoxdur. Yeni razılaşmalar bu rəqəmin yaxın illərdə daha da artacağını göstərir.

Avropa şirkətlərinin iştirakı: Portuqaliya və Bolqarıstanla imzalanan enerji və nəqliyyat sazişləri çərçivəsində 2,5 milyard avro dəyərində birgə layihələrin reallaşdırılması nəzərdə tutulur.

İnvestisiya müqavilələri: İqtisadi forumlarda imzalanan 10 milyard dollarlıq müqavilələr Azərbaycanın iqtisadiyyatının diversifikasiyasına və qeyri-neft sektoruna marağın artmasına dəlalət edir.

Regional əməkdaşlıq: ABŞ və Avropa rəsmilərinin Azərbaycan-Ermənistan sülh gündəliyinə verdiyi dəstək nəticəsində Cənubi Qafqazın sabitliyi qlobal miqyasda müzakirə olunan prioritetlərdən birinə çevrilib.

Nəticə olaraq qeyd edək ki, ABŞ-yə səfər göstərdi ki, Azərbaycan artıq region ölkəsi olmaqdan çıxaraq beynəlxalq münasibətlərdə mühüm tərəfdaş kimi qəbul olunur. Prezident İlham Əliyevin liderliyi ilə aparılan siyasət həm siyasi, həm iqtisadi, həm də enerji təhlükəsizliyi baxımından ölkəmizin qlobal nüfuzunu artırır. Bu səfər Azərbaycanın beynəlxalq gündəlikdə rolunun gücləndiyini, sülh təşəbbüslərinin isə təkcə regionun deyil, daha geniş coğrafiyanın sabitliyi üçün əhəmiyyət kəsb etdiyini bir daha nümayiş etdirdi.

E.Rüstəmli

“AzPolitika.info”