Azərbaycan Pakistan münasibətlərinin fəallaşmasının arxasında nə durur? TƏHLİL

Lada Yevqraşina

24 yanvar 2025-ci ildə İslamabadda keçirilən Azərbaycan-Pakistan Hökumətlərarası Birgə Komissiyasının səkkizinci iclasında Nəqliyyat və gömrük məsələləri müzakirə olunub. Azərbaycan-Pakistan Hökumətlərarası Komissiyasının növbəti iclası isə 2027-ci ildə Bakıda keçiriləcək. 

Azərbaycan və Pakistan arasında əlaqələrin intensivliyinə əsasən, iki ölkə arasında böyük əməkdaşlıq perspektivləri mövcuddur.

Azərbaycan və Pakistan strateji tərəfdaşdır. Bu yaxın münasibətlərin təməli hələ XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan xalqının görkəmli xadimi Hacı Zeynalabdin Tağıyev tərəfindən qoyulub. O, Pakistana taun əleyhinə peyvəndlər göndərərək bu ölkənin epidemiya ilə mübarizəsinə kömək edib və bu fakt Pakistan dərsliklərində əks olunub.

Pakistan, SSRİ dağıldıqdan sonra Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk ölkələrdən biri olub və 9 iyun 1992-ci ildə Azərbaycanla diplomatik münasibətlər qurub.

XX əsrin 90-cı illəri Azərbaycan üçün ağır sınaq dövrü olub. Ermənistanın təcavüzü nəticəsində ölkə ərazisinin 20%-i işğal olunub. Pakistan hər iki Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tam şəkildə dəstəkləyib və bu məqsədə çatmaq üçün müxtəlif köməkliklər göstərib.

1993-cü ilin mart ayından etibarən Bakıda Pakistan səfirliyi, 1997-ci ilin avqustundan isə Pakistanda Azərbaycan səfirliyi fəaliyyət göstərir.

İki ölkə arasında müqavilə-hüquq bazası onlarla sənədi əhatə edir və hər il yeni razılaşmalar imzalanaraq qardaş ölkələr arasındakı uğurlu əməkdaşlığı daha da möhkəmləndirir.

Bundan əlavə, Azərbaycan və Pakistan İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq qurumlar çərçivəsində sıx əməkdaşlıq edirlər.

Nəqliyyat əlaqələri və ticarət

Azərbaycan və Pakistan arasında Bakı–İslamabad, Bakı–Karaçi və Bakı–Lahor arasında birbaşa hava reysləri fəaliyyət göstərir.

Lakin hava nəqliyyatının olması ticarət-iqtisadi əlaqələrin tam inkişafı üçün kifayət deyil. Hər iki ölkənin hökumətləri hazırda quru yük daşımalarının stimullaşdırılması, o cümlədən tranzit daşımaları ilə bağlı tədbirləri müzakirə edir. Bu addımlar "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin inkişafı konsepsiyasına uyğun gəlir.

Bu məsələlər 2025-ci ilin yanvarında Azərbaycan və Pakistan arasında keçirilən müzakirələrin əsas mövzularından biri olub.

Pakistanın Federal Vergi İdarəsi (FBR) Azərbaycanda qeydiyyata alınmış nəqliyyat vasitələrinin Pakistana sadələşdirilmiş qaydada daxil olmasına icazə verib. Bu, tranzit yüklərin və Azərbaycan-Pakistan arasında qarşılıqlı ticarət yüklərinin daşınmasını asanlaşdıracaq.

İyul 2024-cü ildə Azərbaycan və Pakistan Preferensial Ticarət Sazişi imzalayıb. Bu saziş Pakistan limanlarında (Karaçi, Məhəmməd Bin Qasim və Qvadar) ticarət yüklərinin emalının elektron gömrük sistemləri vasitəsilə həyata keçirilməsini nəzərdə tutur.

Pakistan mediasının məlumatına görə, Azərbaycan-Pakistan Hökumətlərarası Komissiyasının həmsədrləri – Pakistanın Müdafiə Sənayesi naziri Xavadca Məhəmməd Asif və Azərbaycanın Müdafiə Sənayesi naziri Vüqar Mustafayev – gömrük əməkdaşlığını gücləndirmək məqsədilə elektron məlumat mübadiləsi üzrə qarşılıqlı anlaşma memorandumu (MoU) imzalamaq barədə razılığa gəliblər.

Kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlıq da tərəflər üçün prioritet istiqamətlərdən biridir. Azərbaycan və Pakistan pambıqçılıq və taxılçılıq sahələrində birgə tədqiqat aparmaq və kənd təsərrüfatı məhsullarının qarşılıqlı ticarətini təşviq etmək barədə razılığa gəliblər.

Bundan əlavə, Lahorda Azərbaycanın Ticarət Evinin açılması planlaşdırılır.

Səhiyyə sahəsində isə hər iki ölkə diaqnostika, tibbi tədqiqatlar və tibbi turizmin inkişafı istiqamətində əməkdaşlığı gücləndirmək niyyətindədir.

Təhsil sahəsində Azərbaycan və Pakistan tələbə mübadiləsi proqramlarını inkişaf etdirməyi və digər potensial əməkdaşlıq imkanlarını araşdırmağı planlaşdırır.

Strateji məsələlər

Azərbaycan və Pakistan arasında müdafiə və enerji sahələrində əməkdaşlıq əsas strateji istiqamətlərdən biridir.

Müdafiə sahəsində tərəflər hərbi texnika istehsalı və satışı ilə bağlı əməkdaşlıq memorandumu hazırlamağı sürətləndirmək barədə razılığa gəliblər.

Bundan əlavə, Azərbaycan hərbçilərinin Pakistanın hərbi akademiyalarında təhsil alması uğurlu əməkdaşlıq nümunələrindən biri kimi qeyd olunub.

Enerji sahəsində isə Pakistan Azərbaycanın Dövlət Neft Şirkətinə (SOCAR) öz ərazisində qaz anbarlarının və neft boru kəmərlərinin tikintisində iştirak etməyi təklif edib.

SOCAR Trading 2025-ci ildə Pakistana üçüncü ölkələrdən benzin tədarük etməyə başlamağı planlaşdırır. Bu əməkdaşlıq SOCAR Trading-in 2023-cü ildən Pakistana mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) tədarükü üzrə fəaliyyətinin davamı olacaq.

Xatırladaq ki, SOCAR Trading üçüncü ölkələrin neft məhsulları ilə ticarət aparır və bu, şirkətin qlobal ticarət fəaliyyətinin mühüm hissəsini təşkil edir.

Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şərifin fevral ayında Azərbaycana səfər edəcəyi gözlənilir. Bu səfər zamanı tərəflər strateji tərəfdaşlığın inkişafı, xüsusilə də qarşılıqlı ticarət dövriyyəsinin artırılması məsələlərini müzakirə edəcəklər.

Son illərdə Azərbaycan və Pakistan arasındakı ticarət dövriyyəsi 20-30 milyon dollar civarında olub, lakin hər iki tərəf əməkdaşlığın geniş perspektivlərə malik olduğunu vurğulayır.

Hazırda Pakistanın Azərbaycana ixrac etdiyi əsas məhsullar pambıq parça, geyim, sintetik boyalar, PVC materialları, avtomobil şinləri və qida məhsullarıdır.

Azərbaycan və Pakistan hökumət səviyyəsində fəaliyyət göstərən işçi qrupları əməkdaşlığın genişləndirilməsi imkanlarını araşdırmaqda davam edirlər.

Növbəti Azərbaycan-Pakistan Hökumətlərarası Birgə Komissiyasının doqquzuncu iclası 2027-ci ildə Bakıda keçiriləcək.

Mövcud əlaqələrin intensivliyinə əsasən Azərbaycan və Pakistan arasındakı tərəfdaşlığın böyük perspektivlərə malik olduğu görünür.
www.anews.az