Azərbaycan xüsusi diqqətə layiqdir

Vitali Arkov: “Vaşinqtondan və Parisdən bütün əmrləri yerinə yetirən İrəvan şübhəsiz faktiki intihara gedəcək”

Rusiya-Ukrayna müharibəsi, ABŞ-ın yeni seçilən prezidenti Trampın siyasəti, yanvarın 14-də Vaşinqtonda ABŞ Dövlət Departamentində ABŞ və Ermənistan arasında imzalanan strateji tərəfdaşlığn bölgə üçün “əhəmiyyəti” və digər məsələlərlə bağlı rusiyalı politoloq, Cənubi Qafqaz üzrə ekspert, “PolitRus” ekspert və analitik şəbəkəsinin rəhbəri Vitali Arkov “Xalq Cəbhəsi”nə fikirlərini bölüşüb.

O, qeyd edib ki, ABŞ və bir sıra digər dövlətlərdən ilhamlanaraq, sözdə kollektiv Qərbin hərbi münaqişəsi onlara Rusiyanı məhv etmək və təcrid etmək planlarını həyata keçirməyə imkan vermədi. Əksinə, bu münaqişədən qalib çıxan Rusiyadır: özlərini böyük rus dünyasının bir parçası kimi tanıdan Donbass sakinləri neonasistlərdən xilas edildi, ilkin rus torpaqları Moskvanın nəzarətinə qaytarıldı, rus cəmiyyəti birləşdi. Düşmənə qarşı mübarizə apararaq ənənəvi dəyərlərə qayıdıb və qlobal miqyasda desək, Rusiya irimiqyaslı dəyişikliklərin önündə gedir – dünya yenidən çoxqütblü və balanslı olur, ən dinamik inkişaf edən iqtisadiyyata malik, ərazisində bəşəriyyətin əksəriyyətinin yaşadığı ölkələr Moskva və onun BRİKS yoldaşları ətrafında birləşəcək.

Arkov deyib ki, xoşbəxtlikdən, Ukraynadakı münaqişə Üçüncü Dünya Müharibəsinə çevrilmədi, lakin bu və ya digər şəkildə planetar miqyasda onunla əlaqəli dəyişikliklər əhəmiyyətinə görə 80 il əvvəl İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı dəyişikliklərlə müqayisə edilə bilər: “Ukraynadakı münaqişənin hərbi fazasının tezliklə başa çatması artıq şübhə doğurmur. Donald Trampın xüsusi nümayəndəsi Keyt Kelloq qarşısında məsələni 100 gün ərzində bağlamaq tapşırığı danışıqların aktiv fazasına keçidi göstərir. Təbii ki, daha çox pərdə arxasında. Artıq tərəflərin hər biri öz maraqlarını ifadə edib və onların heç də hamısı ictimaiyyətə məlum olmayıb. Qarşılıqlı güzəştlər olmadan bunun baş verməyəcəyini güman etmək məntiqlidir. Moskva ilə Vaşinqton arasında, çünki Kiyev rejimi Ağ Evdən nə əmr edilirsə, onu yerinə yetirməlidir.

Britaniya Ukraynanın “tarixində” mühüm rol oynayır və buna görə də London da bu danışıqlarda iştirak edən pərdə arxasındadır. Eyni zamanda, onun maraqları həmişə Amerikanın maraqları ilə üst-üstə düşmür.

ABŞ-ın 47-ci prezidenti Donald Tramp və Respublikaçılar komandası Ukraynada münaqişənin davam etdirilməsinin mənasızlığını dərk edirlər, çünki bu, nəinki bu ölkəni tamamilə məhv edəcək (lakin onlar Ukraynaya və ukraynalılara yazığı gəlmir), əksinə Rusiya, Çin və Qlobal Cənub ölkələrinin dünyasında daha da böyük təsirə səbəb olacaq. Və bu, Tramp komandasının “Amerikanı (ABŞ) yenidən möhtəşəm etmək” planlarının həyata keçirilməsinə imkan verməyəcək.

Onlar başa düşürlər ki, böyük danışıqlar masasına əyləşmək və Ukraynada münaqişənin başa çatması bunun üçün sadəcə bir bəhanədir. Axı, bu, tamamilə göz qabağındadır: həm telefon danışığında, həm də Rusiya və ABŞ liderlərinin çox yaxın gələcəkdə gözlənilən şəxsi görüşündə söhbət təkcə Ukraynadan getməyəcək. Təsadüfi deyil ki, yanvarın 21-də Rusiya və Çin liderləri videokonfrans vasitəsilə saat yarımdan çox danışıblar”.

Politoloqun fikrincə, belə hallarda necə deyərlər, bu görüşə qədər “saatları sinxronlaşdırdılar”. Əvvəllər Trampın çevrəsindən olan insanlar hətta üç dövlətin - Rusiya, Çin və ABŞ liderlərinin zirvə görüşünün təşkili ilə bağlı fikirlər səsləndirdilər: “Qeyd edim ki, ABŞ belə məsələləri müzakirə edərkən nə bütövlükdə Avropa İttifaqını, nə də Almaniya və Fransanı ayrıca qeyd edir.

Bu, Vaşinqtonun Ukraynanın bərpası ilə bağlı xərclərin böyük hissəsini öz üzərinə götürmək vəzifəsini artıq qeyd etdiyi və Brüssel, Paris, Berlin kimi Avropanın ABŞ-a ixracını sanksiyalarla hədələdiyi Tramp administrasiyasının Avropa İttifaqına həqiqi münasibətindən xəbər verir”.

Rusiyanın xüsusi hərbi əməliyyatların aparılması və sonradan öz tərkibinə qaytarılan bölgələrin infrastrukturunun bərpası ilə bağlı xərclərinə gəlincə, Arkov deyib ki, bunun üçün kifayət qədər resurslar var: “Ölkəmizin iqtisadiyyatı nəinki çökməyib – Qərbdəki “keçmiş tərəfdaşlarımız” buna ümid edirdilər, həm də beynəlxalq institutlar tərəfindən təsdiqlənən ciddi artım nümayiş etdirirlər.

Anti-Rusiya sanksiyaları gözlənilən zərəri vermədi (daha doğrusu, Avropa İttifaqı ölkələrinin iqtisadiyyatları üçün əhəmiyyətli dərəcədə bumeranq oldu), lakin bir çox sənaye sahələrində dərin islahatlar üçün bir növ tətik oldu. Rusiya təbii ehtiyatların hasilatı və ixracından daxili bazarın və dost ölkələrin artan tələbatını ödəmək üçün sürətlə onların emalına keçir.

Hökumətin və cəmiyyətin müzakirə etdiyi kadr problemi də məhz bununla bağlıdır.

– inkişaf edən sənayenin praktik alimlərə, konstruktorlara və tərtibatçılara, mühəndis və texnoloqlara, yüksək ixtisaslı kadrlara ciddi ehtiyacı var. Ayrı bir mövzu Rusiyada İT sektorunda sürətli irəliləyiş, süni intellekt sistemlərinin təkmilləşdirilməsi və tətbiqidir.

Obyektiv olaraq, nadir istisnalarla bu kadr problemini postsovet məkanından miqrantları cəlb etməklə tez həll etmək olmaz. Ancaq Rusiyaya gələn gənclər və həmin miqrantların övladları bu gün kənd təsərrüfatında, tikintidə, dünyanın ən yaxşılarından biri hesab edilən ölkəmizdə ali peşə təhsili almaq və seçdikləri sahə üzrə karyera qurmaq imkanı əldə edirlər”.

V.Arkov son üç ildə Rusiyanın dost və düşmənini ayır etməsi məsələsinə də toxunub. Deyib ki, son üç il kimin Rusiya üçün etibarlı müttəfiq və əsl dost olduğunu, kimin isə uzun müddətdir ki, “qardaşlıq münasibətlərini” təqlid edərək parazit olduğunu açıq şəkildə göstərib: “Qeyd etmək vacibdir: söhbət xalqlardan deyil, hakimiyyətdəki sözdə hakim elita olandan gedir.

Əgər söhbət Cənubi Qafqazdan gedirsə, o zaman regionun üç dövləti bu vəziyyətdə fərqli davranıb. Azərbaycan xüsusi diqqətə layiqdir. Həqiqi hərəkətləri ilə - yüksək və gözəl sözlər olmadan - o, həqiqətən strateji tərəfdaş olduğunu və ən çətin anlarda ona arxalana biləcəyini təsdiqlədi.

Əminəm ki, uzaqgörən siyasətçi İlham Əliyev Kremlin Ukraynanı denazifikasiya və demilitarizasiya planlarından xəbərdar idi, lakin 2022-ci il fevralın 22-də o, Vladimir Putin ilə birlikdə ölkələrimizin xalqları üçün tarixi olan müttəfiq qarşılıqlı fəaliyyət haqqında sənədi imzalamaq üçün Moskvaya gəldi.

Bakı Qarabağa və digər Azərbaycan torpaqlarına münasibətdə tarixi ədalətin bərpasında Moskvanın rolunu yüksək qiymətləndirir və unutmur. Son üç ildə Azərbaycan heç vaxt öz ləyaqətinə və dostluğuna şübhə etməyə əsas verməyib.

AzAl aviaşirkətinin təyyarəsinin faciəsi ilə bağlı inanılmaz dərəcədə çətin vəziyyətdə belə təhlükəli xətti keçməyə və xarici qüvvələrin təxribatlarına tab gətirməməyə müvəffəq olduq”.

Arkov ABŞ-Ermənistan arasında imzalanan məlum xartiyay da toxunub.

Deyib ki, Ermənistan XİN başçısı Ararat Mirzoyan bəyan edib ki, Xartiya "enerji, iqtisadi, təhlükəsizlik və müdafiə sahələrində Ermənistan-ABŞ tərəfdaşlığının əsasını təşkil edir və təsdiqləyir". Sevincini gizlətmədən "İslam Dövlətinə qarşı qlobal koalisiyaya qoşulmaq" niyyətini bildirdi: “Əlbəttə ki, Yaxın Şərqdə İŞİD yaraqlılarına qarşı mübarizə cənab Mirzoyanın özü olmayacaq-Vaşinqtonun maraqları naminə İrəvan oraya erməni hərbçiləri göndərəcək və bununla da "Ermənistan özəl hərbi şirkət"ə çevriləcək. Ararat Mirzoyan ABŞ ilə nüvə əməkdaşlığı üzrə danışıqların başlandığını da bildirib. Ölkədə AES-in fəaliyyət göstərən yeganə enerji bloku 2026-cı ildə işini başa çatdıracaq. Ermənistanın yeni enerji blokunun tikintisinə pulu yoxdur. İndiki İrəvanın Moskvaya qarşı etdiyi vəhşiliklər fonunda Rosatom-dan belə bahalı bir hədiyyə gözləmək lazım deyil. Ancaq nüvə sahəsində Moskva və Vaşinqton sözdə "Razılaşma 123" ilə əlaqələndirilir, buna görə Rusiyanı tamamilə görməməzlikdən gəlmək mümkün olmayacaqdır”.

Təhlükəsizlik və müdafiə sahəsində elan edilmiş əməkdaşlıq qonşu Azərbaycanın xüsusi diqqət və narahatlığına layiqdir. Entoni Blinkenin bəyan etdiyi "Ermənistanın suverenliyinin möhkəmləndirilməsinə" diqqət birmənalı səslənmir. Vaşinqtonda ABŞ-ın sabiq prezidenti Cozef Baydenin səlahiyyətlərinin bitməsinə qədər Yerevanla saziş imzalamağa tələsirdilər. Tamamilə aydındır - 2021-ci ildə Ukraynada olduğu kimi, bu da ilk növbədə Rusiyaya qarşı yönəlib. ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp Moskva ilə konstruktiv dialoqun bərpasına yönəldildiyi üçün mütləq onun ünvanına belə açıq bir təxribatla mürgüləyərdi: “Daha əvvəl, xatırladığımız kimi, Bayden, terrorçu Kiyev rejiminin Rusiya ərazisinə dərin zərbələr endirmək üçün Amerika uzunmənzilli sistemlərindən istifadə etməsini təsdiqlədi, bu da Trampın Ukrayna böhranını həll etmək üçün ABŞ və Rusiya arasında elan etdiyi danışıqların başlanğıc şərtlərini birmənalı şəkildə dəyişdirdi: “Görünür, Ermənistan üçün, əgər biz onun xalqı haqqında danışırıqsa, ABŞ-la bu Xartiya yaxşı heç nə gətirməyəcək.

Paşinyanın hakim komandası bəlkə də bu yolla ABŞ, Kanada və ya Fransada rahat qocalıq təmin edir, lakin Ermənistan əhalisi Vaşinqton və ya Parisdən gələn əmrlə İrəvan "tamamilə donub" və Qarabağı "qaytarmağa" çalışanda Ukrayna xalqının kədərli taleyini təkrarlaya bilər. Bundan əvvəl, bu sənədin şərtlərinə görə, ABŞ Ermənistanı hücum silahları ilə silahlandırır. Eynilə əvvəllər Ukrayna məsələsində etdikləri kimi. Yeri gəlmişkən, Fransa artıq Ermənistanı silahlandırır və reallıqda Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasının qarşısını alır.

ABŞ və Ermənistan arasında Xartiyanın imzalanması xəbəri qonşu İran üçün də çox narahatlıq doğurur. Daha əvvəl istisna etmədiyim kimi, Ermənistan ABŞ-ın və onun müttəfiqlərinin İslam Respublikasına qarşı hərbi təcavüzü üçün tramplin ola bilər. Azərbaycan antiiran hərbi avantürasında iştirak etməkdən imtina edəcək və ehtiyatlı Türkiyə onun bütün kədərli nəticələrini başa düşür. Vaşinqtondan və Parisdən bütün əmrləri yerinə yetirən Yerevan şübhəsiz faktiki intihara gedəcək. Yalnız bu dəfə Rusiyadan kömək gözləmək lazım deyil. Rusiya dostlarını xilas edir, xainləri yox”.

Cavid