Icma.az
close
up
RU
Azərbaycançılıq ideyasının təbliği: Keçmişdən bu günə uzanan yol

Azərbaycançılıq ideyasının təbliği: Keçmişdən bu günə uzanan yol

Sfera.az saytından verilən məlumata əsasən, Icma.az məlumatı açıqlayır.

Azərbaycançılıq ideyası müasir Azərbaycanın milli və dövlətçilik fəlsəfəsinin təməlini təşkil edən ən mühüm anlayışlardan biridir. Tarixi köklərə malik olan bu ideya əsrlər boyu xalqın milli kimliyini, vətənə bağlılığını və mənəvi birliyini qorumağa xidmət etmişdir. Bu gün Azərbaycançılıq yalnız bir ideoloji xətt deyil, həm də milli şüurun, vətəndaş həmrəyliyinin və sosial sabitliyin simvoludur. Onun təbliği həm dövlət, həm də cəmiyyət səviyyəsində ardıcıl və məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilir.

Sfera.az tarixi mənbələrə əsasən xəbər verir ki, Azərbaycançılıq ideyasının formalaşması XIX əsrin ikinci yarısında – Çar Rusiyası dövründə yaşayan azərbaycanlı ziyalıların maarifçilik fəaliyyəti ilə başlayır.

Bu dövrdə mətbuat, təhsil və ictimai təşəbbüslər vasitəsilə xalq arasında milli özünüdərkin inkişafı üçün zəmin yaradılırdı.


İlk azərbaycanlı jurnalist Həsən bəy Zərdabi tərəfindən nəşr olunan “Əkinçi” qəzeti xalqın maariflənməsi və milli düşüncənin formalaşması üçün böyük rol oynadı. Əli bəy Hüseynzadənin “Türkləşmək, islamlaşmaq, müasirləşmək” devizi isə yalnız ideoloji çağırış deyil, həm də azərbaycanlıların kimliyinin üç təməl sütununu ortaya qoyurdu.


Eyni zamanda, Əhməd bəy Ağaoğlu, Məhəmməd ağa Şahtaxtlı, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə kimi ziyalılar Azərbaycan xalqının milli oyanışında önəmli rol oynadılar. Bu ziyalılar Azərbaycan xalqını yalnız bir dil, din və mədəniyyət ətrafında deyil, eyni zamanda vətən məfhumu ətrafında birləşməyə çağırırdılar.


1918-ci ilin 28 mayında elan olunan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) Azərbaycançılıq ideyasının siyasi və hüquqi səviyyədə tətbiq olunduğu ilk dövr oldu. 
Bu dövrdə Azərbaycançılıq sadəcə etnik kimlik anlayışı deyildi. O, hüquqi və siyasi vətəndaşlıq modeli olaraq inkişaf etdirildi. Müxtəlif millətlərə mənsub şəxslər AXC parlamentində təmsil olunur, bütün vətəndaşlara bərabər hüquqlar verilirdi. Bu da sübut edirdi ki, Azərbaycançılıq milli ayrı-seçkiliyə deyil, vətəndaş birliyinə söykənən inklüziv bir ideyadır.


1920-ci ildə sovet hakimiyyətinin qurulması ilə milli ideologiyalar sıxışdırılmağa başlandı. Rəsmi ideologiya beynəlmiləlçilik idi və Azərbaycançılıq kimi ideyaların açıq şəkildə təbliği yasaq edilirdi. Lakin buna baxmayaraq, milli kimlik və Azərbaycançılıq ruhu xalqın içində yaşamağa davam etdi.


Ədəbiyyat və incəsənət bu dövrdə Azərbaycançılığın gizli şəkildə təbliğ olunduğu əsas sahələrə çevrildi. Bəxtiyar Vahabzadənin “Gülüstan” poeması, Rəsul Rzanın və Mirzə İbrahimovun əsərləri, Fikrət Əmirovun və Niyazinin musiqiləri Azərbaycan sevgisini, vətənpərvərlik hisslərini qorumağa yönəlmişdi. Bu sənət nümunələri milli yaddaşın silinməsinə imkan vermədi.


1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Azərbaycançılıq ideyası yenidən ön plana çəkildi. Lakin bu dəfə fərqli səviyyədə – dövlət ideologiyası kimi. Ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycançılıq ideyası dövlətçilik fəlsəfəsinin əsasına çevrildi.


Heydər Əliyev Azərbaycançılığı “azərbaycanlı olmağın fəlsəfəsi” kimi təqdim edərək qeyd edirdi:


“Azərbaycançılıq — bizim milli ideologiyamızdır. Bu ideya Azərbaycan Respublikasında yaşayan bütün xalqların birliyini təmin edən ümummilli dəyərdir”.
Onun dövründə bu ideya əsasında dil, mədəniyyət, tarix və milli dəyərlər qorundu, təhsil və mətbuat vasitəsilə geniş şəkildə təbliğ olundu.


Bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycançılıq ideyası həm daxili, həm də xarici siyasətdə özünü göstərir. Dövlət başçısının “Biz azərbaycançılığı ideoloji sütun kimi görürük” fikri bu ideyasının cəmiyyətin bütün təbəqələrində necə güclü kök saldığını göstərdi. Müxtəlif etnik və ideyanın dövlətin gələcək strategiyasında da mərkəzdə durduğunu göstərir.


2020-ci ildə baş vermiş 44 günlük Vətən Müharibəsi Azərbaycançılıq dini mənsubiyyətə malik insanlar eyni ordu sıralarında vətən uğrunda döyüşdülər. Bu, Azərbaycançılığın təkcə ideya deyil, real sosial birləşmə gücünə malik olduğunu təsdiq etdi.


Hazırda ideyanın təbliği bir neçə əsas istiqamətdə həyata keçirilir:


Təhsil sistemi vasitəsilə: Tarix, ədəbiyyat və mədəniyyət dərslərində Azərbaycançılıq ruhu şagirdlərə aşılanır;
Media və sosial şəbəkələrdə: Vətənpərvərlik mövzusunda materiallar, videoçarxlar və proqramlar geniş şəkildə yayılır;
Mədəni tədbirlər: Bayramlar, konsertlər, sərgilər və festivallar milli ruhu yaşadır;
Diaspora siyasəti: Xaricdə yaşayan soydaşlarımıza Azərbaycançılıq ruhu ilə bağlı maarifləndirici işlər aparılır.


Azərbaycançılıq bu gün sadəcə bir ideoloji konsepsiya deyil, həm də xalqın varlığını, birliyini və inkişafını təmin edən mənəvi, sosial və siyasi platformadır. Onun davamlı şəkildə təbliği və inkişafı dövlətin prioritet istiqamətləri sırasında yer almağa davam edir.


Bu ideya gələcək nəsillərin milli ruhda tərbiyə olunması, Azərbaycanın daha da möhkəmlənməsi və dünya azərbaycanlılarının birliyinin qorunması üçün əvəzsiz bir zəmin yaradır.

Mövzu: azərbaycançılıq ideyasının təbliği;
 

Qeyd: Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin dəstəyi ilə hazırlanıb


Bəsti Rəfizadə
Sfera.az

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:108
embedMənbə:https://sfera.az
archiveBu xəbər 18 İyul 2025 11:13 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see186

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see154

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see147

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see142

Tramp: Hazırda Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaların tətbiqi üçün ən münasib vaxt deyil

17 Oktyabr 2025 03:21see132

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see130

Tramp: ABŞ Tomahawk raketlərinin ehtiyatlarını tükədə bilməz

17 Oktyabr 2025 01:09see128

Orban Putin Tramp görüşü barədə: Biz hazırıq!

17 Oktyabr 2025 04:35see128

Xaçmaz Rayon Prokurorluğunda “Açıq Qapı” Günü Keçirilib

17 Oktyabr 2025 11:35see128

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see126

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see126

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see124

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see124

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see124

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see123

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see122

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see122

Rusiya 4 bölgə üzərində 23 Ukrayna PUA sını vurub

17 Oktyabr 2025 04:22see121

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see120

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see118
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri