Azərbaycanın sülhə doğru getməsi üçün Ermənistanın müharibə qoxuyan ritorikadan qaçması lazımdır

Antalya Diplomatiya Forumu çərçivəsində keçirilən “Cənubi Qafqazda regional əməkdaşlığın çağırışları və imkanları” adlı paneldə Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan ilə Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov arasında “Ermənistan Konstitusiyası” mövzusunda müzakirə aparılıb.

Ermənistan və Azərbaycan bu yaxınlarda sülh sazişi barədə razılığa gəldiklərini bəyan etdilər, lakin Azərbaycan da Ermənistanın Konstitusiyasını dəyişdirməsini istəyir. Azərbaycana görə, Ermənistan Konstitusiyasında ərazi iddiaları var. Ermənistan isə iddia edir ki, beynəlxalq müqavilələrin Konstitusiyadan üstün olduğunu xatırladır və əldə olunan razılaşmada iki ölkənin artıq qarşılıqlı olaraq bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıdığını bildirir.

Paneldə Ermənistanla Azərbaycan arasında sazişin imzalanmasına maneələr barədə sualı cavablandıran Bayramov Bakının ilkin şərtlərini xatırladıb: ATƏT-in Minsk Qrupunun buraxılması və Ermənistan Konstitusiyasına düzəlişlər.

"Biz əminik ki, bütün bunlardan sonra sülhə heç bir maneə olmayacaq", - Bayramov bildirib.

Ararat Mirzoyan isə deyib: "Rəsmi olaraq deyirəm ki, Ermənistan Respublikasının Konstitusiyası ictimai sənəddir. Yoxlaya bilərsinizmi? Ermənistan Respublikasının Konstitusiyasında "Qarabağ Ermənistandır" deyən heç nə yoxdur. Əksinə, Azərbaycan Konstitusiyası ilə bağlı narahatlığımız var. Amma niyə biz bu məsələni daim qaldırmırıq, çünki razılaşdırılmış mətndə eyni sülh sazişinin daxili qanununa uyğun olaraq hər hansı tərəfin hansı maddəsinə istinad edilə bilər. başqa ölkə və bununla da müqaviləni imzalamamağa haqq qazandırmağa çalışırlar”.

Ceyhun Bayramov isə belə cavab verib: "Nazir Mirzoyan deyir ki, Ermənistan Respublikasının Konstitusiyasında Azərbaycan torpaqlarına heç bir işarə yoxdur, amma mən bunu demək istəyirəm, sözlə oynamayaq. Ermənistan Respublikasının Konstitusiyasında Azərbaycan torpaqlarının faktiki və de-yure birləşdirilməsini ifadə edən Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad edilir, hansı məsələyə bir çox məsələni sülh yolu ilə həll etməyiniz, reallıqda Ermənistanla sülh müqaviləsi bağlamayın. Müqavilədə beynəlxalq öhdəlik kimi sülh müqaviləsi milli qanunvericilikdən üstün olacaq, lakin o, Konstitusiya və ya referendumla qəbul edilmiş hər hansı digər qanundan üstün olmayacaqsa, əgər konstitusiya məsələsini həll etmədən yalnız sülh müqaviləsinə diqqət yetirsək, bu o deməkdir ki, sülh müqaviləsi ilk gündən etibarsız olacaq, o, ölkənin bir nömrəli hüquqi sənədinə zidd olacaq”Bayramov qeyd edib ki, Ermənistan Konstitusiyası ilə bağlı məsələ Azərbaycan üçün yeni ilkin şərt deyil və iki ildir ki, bu məsələni gündəmə gətirirlər.

Ararat Mirzoyan bildirib ki, Ermənistan Respublikasının Konstitusiyası ilə bağlı qərar qəbul etmək səlahiyyətinə malik olan yalnız bir orqan var: Ermənistan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi. “Əlbəttə, Konstitusiyamızın preambulasında Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad var, lakin hüquqi nöqteyi-nəzərdən Müstəqillik Bəyannaməsinin yalnız Ermənistan Respublikasının Konstitusiyasında göstərilən maddələri hüquqi əhəmiyyətə malikdir və imperativ xarakter daşıyır”, - Mirzoyan bildirib.

Mirzoyan onu da qeyd edib ki, Ermənistan nə qədər ki, münaqişə yoxdur, Minsk Qrupunun buraxılması prosesini başlatmağa hazırdır.

Maraqlıdır ki, bütün bu mövzularda dünya mediası elə bu cür də yazıb: Amma ümumi sualı heç kim səsləndirməyib:

Azərbaycan nə istəyir:

Azərbaycanın sülhə doğru getməsi üçün Ermənistanın müharibə qoxuyan ritorikadan qaçması lazımdır. Yeni Konstitusiyanın qəbulu və Minsk Qrupunun buraxılması prosesi tamamlaya bilərmi ki?

Axı Ermənistanın 30 il müddətində törətdiyi cinayətlərin cavabı necə verilməlidir?

Ermənistan Azərbaycana (ola bilsin ilkin həddir) 50-60 milyard dollar hərbi təzminat ödəməlidir. İş beynəlxalq məhkəmələrdə də qaldırılıb.

Ermənistan silah almaqdan çəkinməlidir. Alınan silahlar isə onu satan ölkələrə qaytarılmalıdır.

Ermənistan silahlı qüvvələrinin sayını məhdudlaşdırmalıdır. Beynəlxalq tərəfdaşlar Ermənistana qarşı sanksiyalar tətbiq etməli və ona silah satmağı dayandırmalıdır.

Ermənistan 300 min azərbaycanlını öz ərazisində yerləşdirməli və onlara beynəlxalq təhlükəsizlik təminatları verməlidir.

Ermənistan Bakının cinayətkar kimi qələmə verdiyi birinci və ikinci Qarabağ müharibələrinin iştirakçılarını Azərbaycana təhvil verməlidir.

Ermənistan qisasçı, revanşist qüvvələrə qarşı vuruşmalı və onları cəzalandırmalıdır. Azərbaycana görə, bunlar Ermənistan və Qarabağ ermınilərinə aid şəxslərdir.

Azərbaycan Aİ müşahidəçilərinin Ermənistan-Azərbaycan sərhədindən çıxarılmasını tələb edir.

Azərbaycan Qarabağın keçmiş rəhbərləri də daxil olmaqla, 23 erməniyə qarşı Bakıda məhkəmə prosesini davam etdirir. Nəticələri ilə Ermənistan daha pis duruma düşəcək.

Azərbaycan Ermənistandan beynəlxalq hüquqi iddialarını geri götürməsini tələb edir. Nəzəri olaraq da Azərbaycan Qarabağın keçmiş liderlərinin ifadələrindən istifadə etsə, işğalçı Ermənistana qarşı beynəlxalq məhkəmə prosesi başlada bilər.

Ermənistan xalqı yeni Konstitusiya layihəsinə “yox” səsi verərsə, Azərbaycanın hansı hərbi haqları yaranır?

Azərbaycan dəhliz yaratmağı tələb edir. Ermənistan gömrük və təhlükəsizlik yoxlaması tətbiq etməməlidir. Çünki əmin deyilik ki, hansı terorizə hadisələrlə davranacaqlar.

Ermənistanın işğalılıq savaşı ucbatından 30 ildir ki, Türkiyəyə yolları bağlıdır.

Azərbaycan, mütəmadi olaraq daha dörd Azərbaycan anklavının qaytarılmasının zərurətindən danışır.

Qərbi Azərbaycana qayıdış kimi strateji planı icra etməliyik.

Sizcə, Ermənistan bizim haqqımız olan bu tələbləri yerinə yetirməsə, erməni dövlətçiliyi yaşaya biləcəkmi? Azərbaycanla sülh əldə olunacaq, yoxsa bu Ermənistanın məhvi olacaq?

Əziz Əlibəyli,

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzininin Media və Kommunikasiya Departamentinin rəhbəri