Azərbaycanın xarici siyasəti: Prezident İlham Əliyevin strategiyası və qlobal geosiyasi reallıqların TƏHLİLİ AZƏRTAC

Bakı, 9 yanvar, AZƏRTAC

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin yerli televiziya kanallarına verdiyi son müsahibə ölkənin xarici siyasət doktrinasının əsas istiqamətlərini və prinsiplərini təsvir etməklə yanaşı, beynəlxalq münasibətlərdə aktual problemlərə analitik yanaşma təqdim edir. Prezidentin çıxışını həm geosiyasi maraqlara, həm də milli maraqlara əsaslanan balanslaşdırılmış siyasətin nümunəsi kimi xarakterizə etmək olar. AZƏRTAC həmin yanaşmaların təhlili əsasında Prezidentin xarici siyasətinin əsas prinsiplərini və strateji istiqamətlərini təqdim edir.

Xarici siyasətin əsas prinsipləri

Fransa ilə münasibətlər. Fransa, xüsusilə erməni diasporunun ölkə daxilindəki gücü ilə tanınır və bu təsir Azərbaycanın xarici siyasətinə ciddi təsir göstərir. Fransa prezidenti Emmanuel Makronun Ermənistanla yaxın əlaqələri Fransa-Azərbaycan münasibətlərində gərginliyə səbəb olub. Fransa hökumətinin bir çox addımı Ermənistanın maraqlarını müdafiə edərək Azərbaycanın regiondakı mövqeyini zəiflətmək məqsədi daşıyır. 2020-ci ilin noyabrında imzalanmış atəşkəs razılaşmasından sonra Fransa parlamentindəki bir çox qanunvericilər, xüsusən də erməni kökənli olanlar Azərbaycanın ərazi bütövlüyü ilə bağlı fikirləri tənqid ediblər. Bu, Fransanın Azərbaycana qarşı birbaşa müdaxiləsi kimi qəbul olunur. Bununla yanaşı, Fransa beynəlxalq tribunalarda Ermənistanın işğalçı siyasətini dəstəkləməkdə davam edir. Prezident İlham Əliyev bu siyasətləri kəskin şəkildə pisləyərək Azərbaycanın müstəqil qərarlarını müdafiə edir.

Yaxın Şərq və Suriya ilə əlaqələr, Azərbaycanın Türkiyə ilə strateji tərəfdaşlığı son illərdə daha da möhkəmlənib. Suriyadakı gərginliklər və Türkiyənin bu məsələdəki rolu Azərbaycanın regiondakı mövqeyini də gücləndirir. Həmçinin Suriya ilə əlaqələrdəki qarşılıqlı münasibətlər Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq məqsədilə xüsusilə vacibdir. Prezident İlham Əliyev Türkiyə ilə birlikdə bu cür böhranların sülh yolu ilə həllinə və Azərbaycanın regional maraqlarının qorunmasına önəm verir.

ABŞ ilə münasibətlər. Azərbaycan ilə ABŞ arasında münasibətlər müxtəlif dövrlərdə dəyişikliklər ilə özünün büruzə verib. Donald Trampın prezidentliyi dövründə iqtisadiyyat və enerji sahəsində Azərbaycan ilə ABŞ arasında müsbət əlaqələr müşahidə edilib. Tramp administrasiyasının özəl sektora verdiyi önəm Azərbaycanın iqtisadi inkişafına daha çox dəstək verib. Ancaq Baydenin hakimiyyətə gəlməsi ilə ABŞ-ın münaqişələrə yanaşma tərzi dəyişdi və erməni məsələsinə daha çox diqqət yetirildi. Bayden administrasiyasının bu yanaşması Azərbaycan üçün daha mürəkkəb bir diplomatik mühit yaradıb. Bununla yanaşı, ABŞ-ın Azərbaycana qarşı tətbiq etdiyi ticarət və investisiya siyasətləri iqtisadi sahədə də bəzi çətinliklərə səbəb olub.

Avropa İttifaqı (Aİ) ilə münasibətlər. Avropa İttifaqının bəzi üzv dövlətlərinin Ermənistana verdiyi dəstək Azərbaycanın regiondakı mövqeyini çətinləşdirib. Xüsusilə Aİ-nin “müşahidə missiyası” kimi addımları Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə kimi qiymətləndirilib. Avropa Parlamentinin bu yanaşması Azərbaycanın suverenliyinə və daxili siyasətinə qarşı bir müdaxilə kimi qiymətləndirilib. Bununla yanaşı, Azərbaycan Avropa İttifaqı ilə bərabərhüquqlu əməkdaşlıq prinsipini müdafiə edir. Dövlətimizin başçısı Azərbaycanın Aİ ilə olan əlaqələrini daha şəffaf və bərabərhüquqlu şəkildə qurmağı təklif edib, eyni zamanda, Avropa ölkələrindən Azərbaycana qarşı ədalətli yanaşmanı gözlədiyini bildirib.

Neokolonializmə qarşı siyasət. Azərbaycanın müstəmləkəçiliklə mübarizəsi dövlətin xarici siyasətində əsas prinsiplərdən biridir. Prezident İlham Əliyev müstəmləkəçilik əleyhinə çıxış edərək, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə bu məsələnin həllinə yönəlik fəallığını artırıb. Fransa prezidentinin və digər müstəmləkəçi ölkələrin siyasətləri Azərbaycanın müstəqil və suveren ölkə kimi öz mövqeyini gücləndirməsinə mane olmaq məqsədi daşıyır. Lakin Azərbaycan müstəmləkəçiliklə mübarizə aparan bir ölkə kimi bu cür siyasətlərə qarşı davamlı mübarizə aparmağa qərarlıdır.

Yeni dünya nizamı və Azərbaycanın rolu

Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın qlobal arenada mərkəzi rol oynayacağını qeyd edib. Azərbaycanın Asiya ilə Avropa arasında strateji nəqliyyat və enerji qovşağına çevrilməsi, ölkəmizin bölgədə əvəzedilməz oyunçu statusu qazandığını göstərir. Dövlətimizin başçısı Azərbaycanın xarici siyasətinin möhkəm təməllərə əsaslandığını, suverenlik və ədalət prinsiplərinə sadiq qalaraq beynəlxalq hüquq normalarına hörmətlə yanaşdığını vurğulayıb. O, Azərbaycanın xarici siyasətində əsas prinsipləri — suverenlik, daxili işlərə qarışmamaq, ədalət və beynəlxalq hüququn qorunmasını əsaslı şəkildə ifadə edib. Bu yanaşma Azərbaycanın beynəlxalq arenada müstəqil və balanslı siyasətini nümayiş etdirir və ölkəmizin qlobal səviyyədə qəbul edilmiş nüfuzunu artırır. Azərbaycanın Fransa, ABŞ, Avropa İttifaqı və Yaxın Şərq dövlətləri ilə münasibətlərində milli maraqlara üstünlük verilməsi, müstəqil və qəti mövqenin nümayişi xüsusilə diqqətəlayiqdir. Azərbaycanın geostrateji mövqeyi, Asiya ilə Avropanı birləşdirən nəqliyyat və enerji xətləri üzərində yerləşməsi ölkəni həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan bölgənin lider oyunçusu edir. Bu mövqe Azərbaycanın beynəlxalq əlaqələrində yeni müttəfiqlər tapmasını və müxtəlif regional və qlobal məsələlərdə fəal iştirakını asanlaşdırır. Prezident İlham Əliyevin Türkiyə ilə bağlı fikirləri Azərbaycanın strateji müttəfiqlik münasibətlərinə olan sadiqliyini bir daha nümayiş etdirir və regional sabitlikdə rolunu gücləndirir. Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlərdəki prinsipial mövqeyi, neokolonializmə qarşı çıxışı və qlobal ədalət sisteminin formalaşmasına yönəlmiş fəaliyyətləri, ölkəmizin dünya miqyasında müstəqillik və hüquq pozuntularına qarşı mübarizə apardığını göstərir. Fransa, ABŞ və Avropa İttifaqı kimi güc mərkəzlərinə münasibətdə balanslı siyasət yürütməsi Azərbaycanı beynəlxalq münasibətlərdə yeni əməkdaşlıq modelləri təklif edən bir ölkə kimi tanıdır. Bu müstəqil və prinsipial xarici siyasət yanaşması Azərbaycanın yalnız öz müstəqilliyini qorumaqla yanaşı, dünya miqyasında ədalətli və suveren hüquqlara hörmət edən bir sistemin təşviqində liderlik etməsini təmin edir. Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın yeni dünya nizamında fəal iştirak etməli olduğunu və bu prosesin ədalət prinsipinə əsaslanmasının vacibliyini vurğulayıb.

Ümumiyyətlə, Prezident İlham Əliyevin çıxışı Azərbaycanın xarici siyasətinin gücünü və perspektivlərini bir daha göstərdi. Azərbaycanın beynəlxalq arenada artan mövqeyi, yeni nəqliyyat və energetika layihələri, müstəqil siyasət xətti ölkəmizin nüfuzunu artırır. Bu yanaşma Azərbaycanın gələcəkdə qlobal siyasətdə daha güclü bir yerə sahib olacağına əminlik yaradır.