Bakı məktəblisi NASA layihəsi qazanıb

Bu gün böyüyən nəsil üçün təhsil yalnız dərs kitablarından ibarət deyil. Onlar müxtəlif biliklərin mənimsənilməsinə fərqli yanaşır, özlərini inkişaf etdirmək üçün alternativ mənbələrdən istifadə edirlər. Müsahiblərimiz zamanın çağırışlarına öz zəkalarına güvənərək cavab verməkdə qətiyyətli olan yaradıcı gənclərimizdən ikisi – “LANDAU School” məktəbinin 11-ci sinif şagirdləri Səbinə Abışova və Yusuf Kərimlidir.

– Əvvəlcə, özünüz, maraq dairəniz, gələcək planlarınız haqqında danışın.

Səbinə Abışova:

– 16 yaşım var. Tibb sahəsinə marağım böyükdür və təhsilimi də bu istiqamətdə davam etdirmək istəyirəm.

Yusuf Kərimli:

– Marağım aerokosmik və aviasiya sahələrinədir, təhsil planlarım da bu istiqamətdədir. Elm, mühəndislik, riyaziyyat, kritik düşüncə və xüsusi inklüziv mühitdə olan gənclər üçün müxtəlif layihələr təşkil edirik.

– Sosial mediada sizin təşkil etdiyiniz Beynəlxalq Aerokosmik və Rəqəmsal İnnovasiyalar Forumu barədə xəbərlər yayıldı. Bu forum ölkədə ilk dəfə idi keçirilirdi. Necə oldu ki, bu baş tutdu?

Yusuf Kərimli:

– Azərbaycan artıq kosmik tədqiqatlar istiqamətində tədbirlərin məkanına çevrilib. Ötən ilin oktyabrında Bakıda keçirilən “NASA Space Apps Challenge” tədbiri də gənclərin bu sahədə söz sahibi olmasına imkan yaratdı. Topladığımız təcrübələr, tədqiqatlarım ona imkan verdi ki, belə bir forumu Azərbaycanda keçirək. Bu ideyanı irəli sürəndə bizə inananlar da, inanmayanlar da var idi. Təsəvvür edin, 15 yaşında uşaqlar ölkəmizdə heç vaxt keçirilməyən beynəlxalq aerokosmik və rəqəmsal informasiyalarla bağlı forum təşkil edirlər. Nəhayət, bu ilin fevralında tədbirimiz baş tutdu. 5 paneldə 19 yaşdan aşağı yeniyetmələrin moderatorluğu ilə fərqli və maraqlı mövzularda gənclərin qarşısına çıxdıq.

Səbinə Abışova:

– Forumun əsas məqsədi aerokosmik və rəqəmsal innovasiyalara marağı olan gəncləri bir araya toplamaq və məlumatlar vermək idi. İşin əvvəlindən bilirdik ki, bizə dəstək göstəriləcək. Çünki 15-16 yaşındakı uşaqlar bu ağır yükü dəstəksiz həyata keçirə bilməz. İlk növbədə, kommunikasiyaların qurulması ilə başladıq. Belə ki, bir çox yerli və beynəlxalq dövlət və özəl qurumlara elektron müraciət ünvanladıq. Onlardan cəmi 6-sı bizə dəstək oldu. Bunların arasında Britaniya səfirliyi, “Nargis” fondu, “Azərcosmos” kimi qurum və təşkilatlar var idi. Orta və ali təhsil müəssisələrinə də müraciət etdik ki, marağı olan gənclər iştirak etmək üçün foruma qatıla bilərlər.

– Yusuf, bir xəbərdə oxudum ki, sizi ABŞ Aviasiya və Kosmos Agentliyi (NASA) nümayəndəliyinə üzv seçiblər. Həmçinin NASA-nın Bakıda keçirilmiş tədbirinin təşkilatçısı olmusunuz. Üzvlüyünüz hansı kriteriyalara görə olub?

– Hər il NASA-nın “Space Apps” qlobal miqyaslı hakatonu keçirilir. Keçən il orada dünyanın 185 ölkəsindən 60 mindən çox şagird və tələbə iştirak etmişdi. Bu hakaton dünyanın, 80 ölkəsində təşkil olunur. Əsas məqsəd NASA-nın qarşıya qoyduğu problemlərdən birinin həllini tapmaqdır. Bunun üçün iştirakçılar müxtəlif sahələrdən istedadlı insanlarla üz-üzə gəlir, bu mövzuları onlarla birgə araşdırmaq imkanı əldə edirlər. Nəticədə, gənclərin ideyaları startaplara çevrilir, daha da inkişaf etdirilərək həyata keçirilməsinə dəstək göstərilir. Mən də bu hakatona qoşulmaq üçün tədqiqatlarımın mövzusunu və digər məlumatlarımı göndərdim. 1 aydan sonra NASA-dan müsbət geridönüş etdilər. Beləcə, NASA-nın bir layihəsini Bakıda təsis etmək imkanı qazandım və ölkəmiz üzrə nümayəndə seçildim.

Səbinə Abışova:

– Biz müxtəlif sərgilərdə, təlimlərdə təmsil olunuruq və hətta özümüz təşkil edirik. Fəaliyyətimizin uğurla başa çatmasında hər zaman dövlət qurumlarının dəstəyini görə bilirik. Yusufun fikirlərinə əlavə olaraq, bizə dəstək olan qurumlardan Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat, Gənclər və İdman, Ekologiya və Təbii Sərvətlər nazirliklərinin adlarını çəkə bilərəm.

– Siz həm də ictimai fəaliyyət göstərirsiniz. Hətta bir qədər də irəli gedərək cəmiyyət yaratmısınız.

Yusuf Kərimli:

– Elədir. Bu işlərə 2023-cü ilin yayında başladıq. Məqsədimiz xüsusi qayğıya ehtiyacı olan, valideyn himayəsindən məhrum, təhsildə inklüzivliyi zəif uşaqlara kömək etməkdir. Maarifləndirici tədbirlərlə onların həyatına sevinc qatmaq istəyirik. Hazırda bizim müxtəlif yaşlarda könüllülərimiz var və onların sayəsində bir çox işlər görmüşük.

Səbinə Abışova:

– 30-a yaxın tədbir keçirmişik. Başlanğıcda bir qədər çətinliyimiz oldu. Poçt məktubları göndərərək dövlət və özəl qurumlardan maliyyə dəstəyi ala bildik. Hazırda kifayət qədər təcrübəmiz var və işlərimizin daha dayanıqlı və davamlı olması naminə birlikdə çalışırıq.

– Yaşınızın az olmasına baxmayaraq, komandanız gənc nəslin inkişafı naminə hansısa işləri görməyə səy göstərir. Sizin kimi olmaq istəyən həmyaşıdlarınıza nə deyərdiniz?

Səbinə Abışova:

– Gənclər heç vaxt ruhdan düşməsinlər. 1-ci, 2-ci, 3-cü dəfə alınmasa da, 4-cü, 5-ci dəfə mütləq alınacaq. Təhsilə ciddi maraq göstərsinlər – əsas olan budur.

Yusuf Kərimli:

– Gənclər heç bir təşkilatı, qurumu gözləməməlidirlər. Özləri qurumlara getməli, layihələrini təqdim etməlidirlər. Əsas odur ki, bizi görməlidirlər. Onda mütləq bizə inanan təşkilat, qurum və ya şəxs olacaq.

Rizvan FİKRƏTOĞLU
XQ