Banişevski Azərbaycan futbolunun əfsanəsi

“Mən “Neftçi”də böyüyüb, boya-başa çatmışam. Onunla   birlikdə   fəxri   kürsüyə    yüksəlmiş,    güclülər   dəstəsini    tərk  etmiş   və   yenə   qayıtmışam. Oynamağı   bitirdikdə,   əlbəttə ki,   “Neftçi”nin   çılğın   azarkeşi   olacağam”.

Azərbaycanın idman ictimaiyyətinin, bütün xalqımızın dərin minnətdarlıq hissi ilə qəbul etdiyi bu sözlər bu gün, fevralın 23-də anadan olmasının 79-cu ili tamam olan unudulmaz Anatoli Banişevskiyə məxsusdur. Ruhu şad olsun. O, xatirələrdə “Neftçi”yə, Bakıya, Azərbaycana əsl sədaqət nümunəsi kimi yaşayır.

Hər dəfə, xüsusən də 23 fevral və 10 dekabrda –futbol əfsanəmizin doğum və anım günlərində Banişevski deyəndə, Banişevskini xatırlayanda nələr yada düşmür?

“Neftçi”nin heyətində SSRİ çempionatının güclülər dəstəsində 212 oyun və 81 qol.

1978-ci il oktyabrın 15-də gözlərimiz qarşısında, Bakıda Dnepropetrovskın “Dnepr” komandasının qapısından keçirdiyi 2 topla ölkə birinciliklərində və kubok yarışlarında vurduğu qolların sayını 100-ə çatdırıb, “Q. Fedotov Klubu”na üzv olması.

Daim rəqiblərin müdafiə xəttini gərgin vəziyyətdə saxlaması, hər iki ayağı ilə mükəmməl zərbələri, başla əla oyunu, komanda yoldaşlarını ağır mübarizəyə ruhlandırmaq və arxasınca aparmaq bacarığı.

Öz dövründə sovet futbolunda ən güclü hücumçulardan biri olması, SSRİ yığma komandası heyətində 51 oyunda 20 qol vurması.

Həmin komandanın tərkibində Avropa çempionatının gümüş mükafatçısı olması. 1965-ci ildə bu komanda ilə Cənubi Amerikaya səfər zamanı 2015-ci ildən Bakı ilə qardaşlaşmış Rio-de-Janeyronun nəhəng “Marakana” stadionunda Braziliya millisi ilə yoldaşlıq görüşündə uzaq məsafədən başla vurduğu qol və gərgin oyunda qeydə alınmış heç-heçə (2:2).

“Neftçi”nin liderinin 1965-ci ildə sovet yığma komandasının Yunanıstanda bu ölkənin millisi ilə dünya çempionatının seçmə görüşündə var gücü ilə parlaması. SSRİ futbolçularının 4:1 hesabı ilə qalib gəldikləri matçda üç qolun müəllifi bakılı hücumçu olmuşdur.

Daha nələr, nələr? Hamısını bir yazıya sığışdırmaq mümkün deyil. A. Banişevskinin futbol həyatı tarixi nailiyyətlər və əlamətdar hadisələrlə zəngindir.

Bu nailiyyətlərin ən şirinləri 1966-cı ilə təsadüf etmişdir. Biri yayda uzaq İngiltərədə, digəri isə payızda doğma Bakıda qeydə alınmışdır.

Futbolun vətənində 59 il əvvəl keçirilmiş dünya çempionatı tərkibində Banişevskinin də çıxış etdiyi SSRİ komandası futbolçularının bürünc medalları ilə yadda qalmışdır. Nə həmin ilədək, nə də ondan sonra sovet kollektivi mundiallarda belə böyük uğur qazana bilməmişdir. 

Həmyerlimizin çempionatda nümayiş etdirdiyi yüksək ustalıq da diqqətdən kənarda qalmamış, o vaxtlar mətbuatda yayılan məlumata görə, beynəlxalq futbol bazarında ona 150 min funt sterlinq məbləğində qiymət qoyulmuşdu. Bu məbləğ isə təxminən yarım milyon ABŞ dollarına bərabər idi. 

Dünya çempionatı sınaqlarından 4 ay sonra Banişevski bir daha – bu dəfə doğma “Neftçi”nin heyətində fəxri kürsüyə yüksəldi, 28-ci SSRİ çempionatının da bürünc mükafatçısı oldu. Çempionatda üçüncü yerin taleyinin həll olunduğu oyunda “Neftçi” stadionumuzun tribunalarına toplaşan 45 min pərəstişkarını Moskvanın “Spartak” komandasının qapısına vurduğu 3 cavabsız qolla sevindirdi. Oyunun qəhrəmanı isə məşhur qapıçı, sonralar da televiziyada rəğbətlə qarşılanan şərhləri ilə diqqətləri özünə cəlb etmiş Vladimir Maslaçenkonu 2 dəfə topu tordan çıxarmağa məcbur edən Banişevski oldu.

Yenə maraqlıdır, “Neftçi” nə həmin tarixi uğurdan əvvəl, nə də sonra heç vaxt SSRİ çempionatlarında medal qazanan komandalar sırasında olmayıb. Bir ildə iki tarixi nailiyyət, iki bürünc medal hələ çox gənc – 20 yaşlı  mərkəz hücumçumuzu göylərə qaldırdı.

Bir vaxtlar fəxrlə, qürurla “Mən “Neftçi”də böyüyüb, boya-başa çatmışam. Onunla birlikdə fəxri kürsüyə yüksəlmiş, güclülər dəstəsini tərk etmiş və yenə qayıtmışam. Oynamağı bitirdikdə, əlbəttə ki, “Neftçi”nin çılğın azarkeşi olacağam”, – deyən Anatoli Banişevskinin cəmi 51 illik ömründə son mükafatı isə ölümündən 1 il əvvəl, 1996-cı ildə Prezident Heydər Əliyevin imzaladığı sərəncamla Vətənin yüksək mükafatı – “Şöhrət” ordeni oldu. 

Futbol ictimaiyyətimiz hər il olduğu kimi, bu gün də Anatoli Andreyeviç Banişevskini böyük sevgi və dərin ehtiramla yad edir.

Nə yaxşı ki, futbol əfsanəsinə çevrilmiş  “9 nömrə”nin oyununu, vurduğu qolları görmüş və yorulmadan alqışlamışıq.

Oqtay BAYRAMOV,
Əməkdar jurnalist