Bəlkə bir az yavaşlayaq ... Həyatı sürətli yaşamağın kökündə boşluqları təşvişlə doldurmaq dayanır

Fikir vermisinizmi, sanki hamı qaçaqaçdadır. Kimi metroya, kimi avtobusa tələsir. Evdə işləri də sürətli bitirməyə çalışırıq, yolda gedərkən də harasa tələsirmişik kimi addımlayırıq. Səsimizin sürəti, nəfəsimizin sürəti, gözləntilərimizin həyata keçmə sürəti... Sürətli bir həyat yaşayırıq, ömrümüzə daxil olan texnologiya da həyatı bir az sürətləndirir... Hamımız harasa və nəyəsə tələsirik.

Bir anlıq dayanın və düşünün: Niyə belə sürətli hərəkət edirik? Tələsdiyimiz nədir? Hara tələsirik? Niyə bizə bircə dəfə verilmiş bu həyatı bu qədər sürətli keçirməyə çalışırıq?

Psixoloq Nura Cəfərzadə Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, həyatı sürətli yaşamaq deyəndə ilk nümunə, həyatın içinə bir çox şeyi sığışdırmaqdan daha çox, boş vaxtları daha çox boş işlərlə doldurmağı deyərdim.

Nura Cəfərzadə

“Ən dəyərli sahib olduğumuz şey zamandır deyirik, əslində zamanda diqqətimizi nə cür böldüyümüz həll edir hər şeyi. Bir çox işlər görə bilərik gün ərzində, amma diqqətimiz hara fokuslanıb? Bəlkə sadəcə boşluğu doldurmağa çalışırıq? Söhbət fikirlərimizə, həyat tərzimizə yansıyan duyğuların boşluğundan gedir. İnsan daxilindəki boşluğu görməzlikdən gəlir, çünki bu boşluq çox vaxt dərin emosional ağrılar və həll edilməmiş travmalar və ya mənasızlıq hissi ilə bağlıdır. Bu hisslərlə üzləşmək ağır gəlir, çünki insan psixikası təbiəti etibarilə özünü qorumağa çalışır və narahatlıq yaradan hissləri basdırmağa üstünlük verir. Bu da həll edilməmiş duyğuların xırda qar topu kimi zamanla yuvarlandıqca böyüyərək daha ağır bir yükə çevrilməsinə və insanı altında əzməsinə səbəb olur.

Bu boşluq duyğusunun kökündə qeyri-müəyyənlik qorxusu, daha dəqiq desək, təşviş dayanır. Təşviş insanın bilinməyənlə üz-üzə qaldığı bir emosiyadır. Həyatın axarına güvənsizlik, qorxulu gözləntilər, beynin naməlum vəziyyətləri avtomatik olaraq mənfi şəkildə şərh etməsi və s. Bu zaman nəzarət ehtiyacı yaranır. Qeyri-müəyyənlik bu nəzarəti sarsıdır. Sabitliyin çatışmazlığı, ailə, iş və münasibətlərdəki qeyri-müəyyənlik daxili balansı pozur. Həyatın təbii axarına uyğunlaşmaq çətinləşir və bu, mənfi emosiyaların dövrünə gətirib çıxarır. İnsan diqqətini mənasız fəaliyyətlərə yönəldərək bu təlaşı görməzlikdən gəlir”-deyən psixoloq qeyd edib ki, təşvişin ruhdakı izləri düşündüyümüzdən daha ağır ola bilər.

“Daimi təşviş pozuntusu yaşayan insanlarda vaxt keçdikcə müxtəlif psixi problemlər və ya xəstəliklər meydana çıxa bilər. Bu narahatlıq insanın həm emosional, həm də fiziki vəziyyətinə mənfi təsir göstərir. Generalizə olunmuş təşviş pozuntusu, Panik atak, obsesif-kompulsiv pozuntu, sosial təşviş pozuntusu və depressiya ortaya çıxa bilər. Eyni zamanda yuxu pozuntuları, immunitet zəifləməsi kimi simptomlar, qərarvermə problemləri yaşana bilər.

Depressiya keçirən insanlarda fiziki hərəkətin azalması, digər işlərdə istəksizlik artır. Bu, sanki ruhun insana bir az yavaşla demək formasıdır. Müxtəlif inanclarda və dinlərdə də bununla bağlı göstərişlər mövcuddur; meditasiya, yoqa və pranayama nəfəs texnikaları, İslamda da namaz. Hər bir inanc sistemi, əslində, ruhun insana “bir az dayan və özünü dinlə” çağırışını təsdiqləyir. İnsanların buna ehtiyac duyması zaman, din və mədəniyyətlərdən asılı olmayan həqiqətdir. Bu barədə Qurani Kərimində Rad surəsi, 28-ci ayədə belə deyilir: “O kəslər ki, iman gətiriblər və qəlbləri Allahı anmaqla rahatlıq tapır. Bilin ki, qəlblər yalnız Allahı anmaqla hüzur tapar.” Allahı zikr etmək (Onu düşünmək, Ona yönəlmək) insan ruhuna həm daxili sakitlik, həm də həyatdakı qeyri-müəyyənliklərə qarşı güvən hissi gətirir. Yəni həyatın sürəti içində yorulub özümüzdən uzaqlaşdığımızda ruhumuzun “bir az yavaşla” çağırışı, əslində Allaha yönəlmək və daxili tarazlıq axtarışının bir təzahürüdür”-deyən Nura Cəfərzadə bildirib ki, təşviş həyatımızı bütünlüklə əhatə etməzdən, yəni patalogiyaya çevrilməzdən əvvəl simptomları ciddi nəzarətdə saxlayaq və ruhumuz bizə ehtiyacımızı fısıldayanda ilkin siqnalları nəzərə alaq.

Psixoloq oxuculara bir neçə məsləhət də verib:

Şüurlu həyat tərzi: İnsanların bir çoxu gündəlik həyatda “avtopilot” rejimində yaşayır. Özlərinə belə sual vermirlər: “Bu an nə hiss edirəm?”, “Bu fəaliyyət mənim üçün doğrudan da vacibdirmi?”Məqsəd və mənasızlıq: Mənəvi boşluq çox vaxt həyat məqsədinin olmaması və ya mövcud məqsədlərin xarici təsirlərlə müəyyən edilməsi nəticəsində yaranır. İnsanın özünə uyğun, daxili dəyərləri ilə bağlı məqsəd seçməsi bu boşluğu doldura bilər. Bu, kiçik də olsa, gündəlik anlamlı fəaliyyətlərdən ibarət ola bilər.Duyğuları qəbul etmək: İnsan təbii olaraq narahatlıq, qorxu və qeyri-müəyyənlikdən qaçmağa çalışır. Telefon kimi bir çox aslılıqların səbəbi də bununla bir başa bağlıdır, bir an belə sükutda qalmağa dözümü olmur insanların. Daima baş qatan nə isə tapırlar. Halbuki bu hissləri basdırmaq əvəzinə onları qəbul etmək daha sağlam yanaşmadır.

İradə Cəlil, Bizimyol.info