Beyin, yoxsa ruh?..

Çarlz Skot Şerrinqton illər əvvəl kəşf etdiyi elektrik cərəyanı yaradan stimulyator adlı aləti insan beyninin sağ və sol tərəflərinə toxunduraraq bəzi yerlərdən hiss və hərəkət siqnalları aldı. Beləliklə, beynin xəbərdarlıq siqnallarını hiss etdiyi yerlər artıq elmi şəkildə kəşf edilmiş oldu.
Məşhur alimlər Vilder Penfild və Robert Casper də bu elmi mövzu ətrafında bir çox araşdırmalar apardılar. Bu alimlər beynin mərkəzindəki müəyyən bir hissənin qıcıqlanması nəticəsində insanın bəzi keçmiş xatirələrini yenidən yaşadığını sübut etdilər. Bu hissəni isə onlar “xatirələrin (həmçinin, yaddaşın da) yığıldığı yer” adlandırdılar. Vilder Penfild və Robert Casper həmçinin, bu vəzifəni beynin mərkəzindən üst hissəsinə qədər uzanan ağ cismin icra etdiyini kəşf etdilər. Bu kəşf nəticəsində meydana çıxan başqa bir kəşf isə beynimizin əlimizi, barmaqlarımızı hər hansı bir işə vadar etmək iqtidarında olmaması idi.
Bu kəşf nəticəsində məlum oldu ki, əllə qapını açmaq, barmaqlarla düymələri bağlamaq və s. hərəkətləri beynimiz tənzimləmir. Bu isə o deməkdir ki, beynimizdə olan hüceyrə qruplarını məqsədyönlü bir işə vadar etmək (hətta bugünkü elmlə belə) mümkün deyil. Deməli, bununla da, beynin hər şeyin başlanğıcı olması prinsipi öz qüvvəsini itirir və ondan daha üstün bir qüvvənin olması prinsipi meydana çıxır. Başqa sözlə, əzalarımızı hərəkətə gətirən, ona əmr verən bir ruhun və ya bir enerjinin varlığı (istər beynin daxilində olsun, istərsə də, materialistlərə görə, xaricində) inkaredilməzdir.
Əgər beynimizi idarə edən bir qüvvə varsa və biz düşünmək üçün beyinə möhtacıqsa, onda möhtac olduğumuz bu beyinlə, ondan daha üstün olan və onu idarə edən bir qüvvəni dərk etmək mümkün deyil. Eynilə bir alətin öz funksiyasını aşaraq ondan daha üstün olan və onu idarə edən bir qüvvəyə çatmasının mümkün olmadığı kimi...
Mirad Məmmədov