Biz abır həyanı ondan öyrənmişik...

Züleyxa NADİR

Yaxud oxuduğum fundamental yazıdan sonra konkret fakt barədə xatirə
Bütün tələbələri kimi mən də yaxşı bilirəm ki, unudulmaz müəllimimiz Tofiq Rüstəmov may ayının 18-də doğulub, yanvarın 20-də isə dünyasını dəyişib. Yəni bu sətirlərin redaksiyaya göndərilməsi hansısa əlamətdar günlə yox, hamımızın ruhuna rahatlıq gətirəcək bir nəşrlə bağlıdır.

Belə ki, həmkarımız İttifaq Mirzəbəyli ötən ilin noyabrında sosial şəbəkədə elan etmişdi ki, son otuz beş ildə “Xalq qəzeti”ndə çalışıb, vəfat etmiş həmkarlarımız barədə “Unudulmazlar redaksiyası” adlı kitab tərtib etmək istəyir. Əlavə etmişdi ki, kimin həmin mərhumlar barədə yazısı varsa, göndərsin. Mən unudulmaz insan Tofiq müəllim barədə olan yazımı göndərəcəyimi dedim. Bilmirəm, nədənsə həmin yazını gec göndərdim. Onda da İttifaq müəllim dedi ki, kitab artıq nəşriyyatdadır. Mən peşman olduğumu bildirəndə isə əlavə etdi ki, narahat olmayın, kitabda Tofiq Rüstəmov haqqında Qüdrət Piriyevin mükəmməl bir yazısı var.
Qüdrət müəllimin həmin yazısını oxumuşdum. Həqiqətən fundamental idi. Mənim neçə illər qabaq hazırladığım yazı isə...sadəcə unudulmayacaq bir xatirə kimi qələmə alınmışdı. Yəni o sətirlər indi oxucayağınız kimi idi.
***
... Dünyanın düz vaxtları idi. Taleyimizə xoşbəxtliyimizin rəngarəngliyi hopmuşdu. Sözün həqiqi mənasında bəxtəvər idik. Dərdimiz–sərimiz yox idi, sevinclə, təbəssümlə qolboyun yaşayırdıq. Kədərin nə olduğunu elə də kəsdirə bilmirdik, ya da görmürdük, buxar olub göyə çıxmışdı. Necə deyərlər, gəncliyimizin şən və mənalı günlərini yaşayırdıq. Dünya gözümüzü al-əlvan rəngləri ilə qamaşdırırdı. Nə Qarabağ dərdimiz var idi, nə şəhidləri torpağa vermişdik, nə də karantin günlərinin “işgəncəsini” yaşayırdıq.
Tələbə idik, universitetdə oxuyurduq. Çox gözəl müəllimlərimiz var idi. Sadaladığım faktorlarda onların rolu danılmaz idi. Çox sevirdik müəllimlərimizi. Birini o birindən lap az, cüzi əməli, xasiyyəti ilə ayırırdıq. Bütövlükdə bizim üçün jurnalistikanın müəllimləri və digər əməkdaşları ata, dost, qardaş, ana, bacı idilər – Nəsir İmanquliyevdən tutmuş bufetçi Zeynəb xalaya qədər sözümüzü deyə bilir, hətta sirrimizi də paylaşırdıq. Fakültəmizin müəllimləri dünyanın ən gözəl müəllimləri idi – biz belə düşünürdük, bizim gözümüzdə çox ucada idilər. İllər keçib aradan, bu gün də eyni düşünürəm: müəllimlərimizin tayı-bərabəri olmayıb, olmayacaq da. Seyfulla müəllim, Tofiq müəllim, böyük Nəsir müəllim, gənc Nəsir müəllim, Əliş müəllim, Qulu müəllim, Yalçın müəllim, Famil müəllim, Cahangir müəllim, Akif müəllim, Mahmud müəllim, Nurəddin müəllim... hər birinin haqqında ayrıca yazı yazmaq bizim boynumuzun borcudu. İnanıram ki, dünyasını dəyişən müəllimlərim behiştlikdilər. Bu gün yaşayan müəllimlərimin də cənnətdə yerləri hazırdı – buna bütün varlığımla inanıram.

Tofiq Rüstəmov
Bu yazını sevimli Tofiq müəllimə həsr edirəm – Tofiq Rüstəmova, fakültəmizin dekanına, o böyük KİŞİyə. Ənənəvi bir cümlə ilə onu təsvir etmək istəyirəm: əgər fakültəmizin müəllimlərini çoxlu qaşı olan bir üzüyə bənzətsəm, Tofiq müəllim həmin üzüyün mərkəzindəki ən iri qaşdı. Əminəm ki, bu gün yaşayan müəllimlərim sözümdən inciməzlər. Onlar da təsdiq edərlər ki, Tofiq müəllim bizim üçün olduqca dəyərli insandı, ləyaqətli müəllimdi, böyük şəxsiyyətdi...
Tofiq müəllimin mənim taleyimdən qırmızı xətlə keçən bir əməli var ki, onu uzun illər sirr kimi saxladım. Artıq çevrəmdəkilərin çoxu bilir, indi burda da yaza bilərəm. Dördüncü kursda oxuyurdum. Bir gün əmimgilə getdim və gecəni orda qaldım. Hamı yatmışdı, gecəyarı idi. Evdə böyük radio var idi. Oturdum qarşısında, başladım dalğaları qarışdırmağa. Birdən qəribə bir ləhçədə adımı eşitdim: Züleyha... bir qadın türkcə mahnı oxuyurdu. Adıma yazılmış mahnı idi, özü də həsrətini çəkdiyimiz, “türk” sözünün deyilməsi belə qadağan edilmiş bir dildə oxuyurdu. İlahi, nə gözəl oxuyurdu! Nə qədər şirin idi, sözlərdən və musiqidən bal damırdı. Məni qınamayın. O dövrdə eşitdiyim mahnı mənə başqa cür təsir edə bilməzdi. Sonralar biləcəm ki, “Züleyha” mahnısını oxuyan Neşe Karaböcekmiş.
Aglarım gülenim yok,
Göz yaşım silenim yok,
Giderim bu ellerden,
Dur, gitme diyenim yok.
Züleyha, bekletme ha,
Züleyha, aglatma ha,
Züleyha, geç kalma ha,
Züleyham, derdin bana...

Yata bilmədim o gecə. Onda da, indi də sözlə ifadə edə bilməyəcəyim qəribə hisslər keçirdim. Mahnını əzbərlədim. Səhər fakültədə qızlara dedim ki, gecə türkcə “Züleyha” mahnısına qulaq asmışam. Başladım oxumağa. Hər kəs heyrətə gəldi.
Üç gün sonra Tofiq müəllim məni çağırdı. Oxuduğum mahnının hesabını soruşdu. Hardan öyrəndiyimlə maraqlandı. Radiodan eşitdiyimi dedim. Üzündə maraqlı bir ifadə var idi. Dedi ki, bir daha o mahnını dilinə gətirmə, olmaz. Niyəsini soruşanda “olmaz dedimsə, olmaz” - deyə sərt formada təpki verdi. Məni ağlamaq tutdu. İstədim deyəm ki, cinayət etmişəm? Amma deyəmi bilərdim? Qarşımdakı adam dünyanın ən gözəl müəllimi, ən gözəl insanı idi. Əks cavab vermək cinayət işlətməyə bərabər idi. Susdum. Ayağa qalxıb qapını açdı, dəhlizə baxıb örtdü. Yavaş səslə dedi ki, sənə töhmət verməyəcəm, amma sən də bu söhbəti heç kimə danışma, ölənə kimi sirr saxla. Gülümsündü... Mən də bir daha “Züleyha”nı başqalarının yanında oxumadım.
Sonralar bildim ki, tələbələrdən biri o zamankı DTK agenti imiş, mənim türk radiosuna qulaq asdığımı, türk mahnısı oxuduğumu xəbər veribmiş. Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi Tofiq müəllimdən tələb edib ki, məni cəzalandırsın. Amma sevimli dekanımın mənə – öz tələbəsinə verdiyi cəza abır-həya çərçivəsindən kənara çıxa bilmədi. Bu, bir möhtəşəmlik idi! Amma tək o hərəkətimi?! Yox, əlbəttə. Oturuşunda-duruşunda, tələbələrlə qurduğu münasibətində, bir ömür sərgilədiyi davranışında möhtəşəm idi, ağayana idi Tofiq müəllim.
Nur içində yat, möhtəşəm insan, sevimli müəllimim!