“ChatGPT yə maraq partladı: Azərbaycan və region sürətlə rəqəmsallaşır

Elvin Abbasov: "Böyük dil modelləri iqtisadiyyata təkan verir, amma təhlükəsizlik boşluğu yaradır”

Süni intellekt, xüsusilə də böyük dil modelləri (BDM) qlobal miqyasda sürətlə yayılaraq müxtəlif sahələrdə tətbiq olunur. Azərbaycanda və regionda da bu texnologiyalara maraq artır. İnsanlar süni intellekti rəqabət üstünlüyü əldə etmək, işlərini optimallaşdırmaq və yaradıcı fəaliyyətlərini genişləndirmək üçün yeni imkan kimi görürlər.

Bakıda keçirilən tədbirdə OpenAI şirkətinin məsləhətçisi Zak Kass bildirib ki, hazırda süni intellekt sahəsində üç əsas trend müşahidə olunur və bunlardan biri modellərin işləmə xərclərinin (“inference costs”) sürətlə azalmasıdır. Bu, internetin ucuzlaşmasının inkişaf etməkdə olan ölkələrə verdiyi təkanla müqayisə edilir. Eləcə də Afrika, Mərkəzi Asiya, Hindistan kimi regionlarda ChatGPT istifadəsinin artmasına səbəb olur.

Süni intellektin geniş tətbiqi yeni imkanlar yaratsa da, eyni zamanda etik və təhlükəsizlik baxımından risklər də doğurur. 

Azərbaycan İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Sənayesi Assosiasiyası (AİKTSA) İdarə Heyətinin sədri Elvin Abbasov Sherg.az-a regionda BDM-lərə artan marağın səbəbləri, onların faydaları və zərərlərindən danışıb:

"Son illərdə Azərbaycanda və bütövlükdə regionda ChatGPT və digər böyük dil modellərinə marağın artması müşahidə olunur. İnsanlar bu texnologiyanı rəqabətdə üstünlük qazanmaq, iş proseslərini sürətləndirmək və yaradıcılıq imkanlarını genişləndirmək üçün yeni vasitə kimi dəyərləndirirlər. Bu tendensiyanın əsas səbəblərindən biri süni intellekt alətlərinin həm sadə istifadəçiyə, həm də biznes və dövlət strukturlarına real fayda verməsidir.

Marağın artmasının səbəbləri sırasında informasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı, rəqəmsallaşmanın həyatın bütün sahələrinə nüfuz etməsi, həmçinin Azərbaycan da daxil olmaqla region ölkələrində gənclərin innovativ texnologiyalara açıq olması dayanır. Xüsusilə də böyük dil modellərinin lokal dillərdə istifadəsi və müxtəlif xidmətlərə inteqrasiyası bu alətlərə marağı daha da artırır.

Faydaları baxımından bu texnologiyalar iş yükünün azaldılması, məlumatların daha səmərəli təhlili, təhsil, elm və biznes sahələrində yeni imkanların yaradılması ilə seçilir. Məsələn, tələbələr və tədqiqatçılar məlumat axtarışını asanlaşdırır, şirkətlər isə müştəri xidmətlərində və daxili əməliyyatlarda daha yüksək səmərəlilik əldə edirlər".

Mütəxəssis süni intelektin zərərli tərəflərindən də söz açıb:

"İstifadəçilərin şəxsi məlumatlarının qorunması, yanlış və ya manipulyativ məlumatların yayılması, həmçinin süni intellektdən asılılığın artması müəyyən risklər yaradır. Bu baxımdan süni intellektin istifadəsi balanslı şəkildə, etik prinsiplərə əsaslanaraq həyata keçirilməlidir.

İnformasiya təhlükəsizliyi baxımından, böyük dil modelləri həm imkan, həm də risk daşıyır. Bir tərəfdən, onlar kibertəhlükəsizlik sistemlərinin gücləndirilməsində istifadə oluna bilər. Digər tərəfdən isə süni intellekt texnologiyalarının sui-istifadəsi-məsələn, fişinq hücumlarının avtomatlaşdırılması və ya saxta mətnlərin yaradılması təhlükəsizlik problemlərini daha da aktuallaşdıra bilər".

Müsahibimiz regionda ChatGPT və digər böyük dil modellərinə marağın artmasının qlobal tendensiyalarla üst-üstə düşdüyünü bildirib:

"Bu vəziyyət həm rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafına təkan verir, həm də dövlət və ictimaiyyət qarşısında yeni çağırışlar yaradır".