Cinayətlərə görə məsuliyyət qaçılmazdır

Azərbaycan hüququn üstünlüyünü təmin edir

Müzəffər Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə 44 günlük Vətən müharibəsində qazanılmış tarixi qələbə, Ermənistan tərəfindən törədilmiş sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, habelə müharibə cinayətləri ilə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması

Azərbaycan dövləti 44 günlük Vətən müharibəsində qazandığı tarixi qələbə, eləcə də antiterror əməliyyatları nəticəsində suverenliyini bütün ölkə ərazisində bərpa etməklə, dünyaya Ermənistan tərəfindən insanlıq əleyhinə törədilmiş hərbi cinayətləri bir daha əyani şəkildə göstərdi. İşğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə aşkarlanan kütləvi məzarlıqlar müharibə dövründə erməni separatçıları tərəfindən əsir və girov götürülmiş azərbaycanlılara qarşı vəhşicəsinə, qəddarcasına davranıldığının sübutudur. Erməni separatçılarının cinayətləri saymaqla bitməz.   Xankəndidəki sabiq terrorçu-separatçı xuntanın maliyyə mənbələrindən biri, sonra da rəhbərləri arasında yer almış Ruben Vardanyanın cinayət işi hazırda başa çatmaq üzrədir. Xatırladaq ki, R.Vardanyanın Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 214-1 (terrorçuluğu maliyyələşdirmə), 279.3 (qanunvericiliklə nəzərdə tutulmayan silahlı birləşmələrin və ya qrupların yaradılmasında və fəaliyyətində iştirak etmə) və 318.1-ci (Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədini qanunsuz olaraq keçmə) maddələri ilə nəzərdə tutulan cinayət əməllərini törətməsinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib. Ona qarşı irəli sürülən ittihama əsasən, müəyyənləşdirilib ki, Ruben Vardanyan xarici ölkə vətəndaşı olduğu halda terror-təxribat əməlləri törətmək məqsədilə 2022-ci ilin sentyabr ayında Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədini nəzarət-buraxılış məntəqələrindən kənar, qanunsuz keçərək, Azərbaycan Respublikasının Qarabağ iqtisadi rayonunda Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi əraziyə daxil olub, həmin ərazidə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmayan silahlı birləşmələrin formalaşdırılması və fəaliyyətinin təşkilində, habelə idarələrə, təşkilatlara və ayrı-ayrı şəxslərə insanların həlak olmasına və digər ağır nəticələrə səbəb olan basqınlar etmiş sözügedən qanunsuz hərbi birliklərin silah, döyüş sursatı, partlayıcı maddələr, hərbi texnika və əsgəri ləvazimatla təchiz edilməsində iştirak edib. Bundan başqa o, pul vəsaitlərini həmin qanunsuz silahlı birləşmələrin terrorçuluq fəaliyyətinin təşkil olunmasına yönəltməklə terrorçuluğu maliyyələşdirib. Törətdiyi qeyri-qanuni əməllərə görə Ruben Vardanyan 27 sentyabr 2023-cü il tarixində saxlanılaraq, ittiham elan edilməklə təqsirləndirilən şəxs qismində cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub, barəsində məhkəmənin qərarı ilə həbs-qətimkan tədbiri seçilib. Və cinayət işi üzrə istintaq-əməliyyat tədbirlərinə başlanılıb.  

Məsələ ilə bağlı rəyini bölüşən siyasi şərhçi Elçin Alıoğlunin fikrincə, bu proses təkcə hüquqi deyil, həm də siyasi hadisə kimi diqqət çəkir və göstərir ki, ədalət, onun qarşısını almağa nə qədər çalışsalar da, həmişə öz yolunu tapacaq: 

- Ruben Vardanyan - yalnız biznes və siyasətdəki rolu ilə deyil, həm də bu hadisələrdəki yeri ilə xüsusi fərqlənən şəxsdir. Ona qarşı irəli sürülən ittihamlar Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin 15-dən çox maddəsini əhatə edir. Bu ittihamlar aqressiv müharibənin təşkilindən terrorizmin maliyyələşdirilməsinə qədər geniş bir spektri əhatə edir və onu Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı ən vacib fiqurlardan birinə çevirir. Azərbaycan Baş Prokurorluğu Vardanyanın cinayətkar fəaliyyətlərini təsdiqləyən inandırıcı sübutlar təqdim edib. Onlar silahlı separatçı qruplaşmaların maliyyələşdirilməsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü pozmağa yönəlmiş əməliyyatların təşkil olunması, habelə BMT Nizamnaməsi və Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri kimi beynəlxalq sənədlərin pozulmasıdır. Ruben Vardanyana qarşı irəli sürülmüş əsas ittihamlara deportasiya və məcburi köçürmə (Azərbaycan CM-nin 107-ci maddəsi), qanunsuz azadlıqdan məhrumetmə və işgəncələr (Azərbaycan CM-nin 112 və 113-cü maddələri) də daxildir. İstintaqın versiyasına görə, Vardanyan dinc əhalinin zorla köçürülməsini təşkil edib. Bu hərəkətlər insanlıq əleyhinə cinayət kimi qiymətləndirilir və müharibə aparılması qaydalarını tənzimləyən Cenevrə konvensiyaları tərəfindən qəti qadağan edilir. Zərərçəkmişlərin şahid ifadələrinə görə, Vardanyan dinc sakinlərə qarşı işgəncələrin və qeyri-insani rəftarın təşkilatçısı olub. Zərərçəkmişlərdən biri xatırlayır: "Bizi dəhşətli şəraitdə saxlayırdılar, yalnız öz həyatımız üçün deyil, ailələrimizin gələcəyi üçün də qorxurduq". R.Vardanyana irəli sürülən ittihamlar arasında Terrorizmin maliyyələşdirilməsi (Azərbaycan CM-nin 214 və 214-1-ci maddələri) də var. Azərbaycan vurğulayır ki, istintaq beynəlxalq hüquq çərçivəsində ciddi qaydalara uyğun olaraq aparılıb. Müstəqil ekspertlərin iştirakı prosesə etimadı artırır və qərəzsizlik təmin olunur. Vardanyan işi göstərir ki, heç bir nüfuz sahibi öz cinayətlərinə görə məsuliyyətdən yayına bilməz. 

E.Alıoğlu hesab edir ki, Vardanyan işi beynəlxalq humanitar hüquq pozucularının cəzasız qalmayacağını göstərən mühüm bir presedent olacaq: 

- Bu, yalnız hüquqi bir proses deyil, eyni zamanda, Azərbaycanın ədalət və qanuniliyə olan sadiqliyini dünyaya çatdıran bir mesajdır. Azərbaycan göstərir ki, hüququn üstünlüyü və beynəlxalq normalara hörmət münaqişələrin həllində əsas prinsiplər olaraq qalır. Bu isə dünya ictimaiyyəti tərəfindən eşidilməli olan ən mühüm mesajdır. Təqdim olunan materiallar arasında qanunsuz silahlı qruplaşmalar üçün silah və hərbi texnika alınmasına ayrılmış iri məbləğdə vəsaitlərin köçürülməsini göstərən bank çıxarışları yer alır. Azərbaycan Baş Prokurorluğunun rəsmi nümayəndəsi bildirib ki, bu sənədlər Vardanyanın beynəlxalq hüququn prinsiplərini pozaraq qanunsuz hərbi əməliyyatların maliyyələşdirilməsində birbaşa rol oynadığını təsdiqləyir. Maliyyə və ballistik ekspertizalar Ruben Vardanyanın fəaliyyətləri ilə Qarabağa silah tədarükü arasında əlaqəni ortaya qoyub. Ekspertlərin nəticələri onun qanunsuz əməliyyatlar zəncirində iştirakını, maliyyədən logistikaya qədər təsdiqləyir. Maddi sübutlar arasında R.Vardanyanın iştirakı ilə Qarabağa çatdırılmış silahlar, sursatlar və hərbi texnika yer alır. Beynəlxalq müşahidəçilər bu tapıntıların həqiqiliyini təsdiqləyib ki, bu da manipulyasiya ehtimalını aradan qaldırır. Keçmiş silahlı qruplaşma üzvləri Vardanyanın hərbi əməliyyatların təşkilində iştirakını təsvir edən ifadələr veriblər. Məsələn, şahidlərdən biri deyib: "Vardanyanın maliyyə və təşkilati dəstəyi Qarabağda qanunsuz hərbi fəaliyyətlərin davam etdirilməsinin əsası idi”. Toplanmış sübutlar beynəlxalq humanitar hüququn çoxsaylı pozuntularını üzə çıxarır. Həmin cinayətlər arasında mülki şəxslərin hərbi əməliyyatlarda iştirakına məcbur edilməsi, mülki infrastrukturun hərbi məqsədlər üçün istifadə olunması, beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Azərbaycanın suveren hissəsi kimi tanınan ərazilərdə qanunsuz hərbi təlimlərin keçirilməsi və s. var. Xüsusi məqam Ruben Vardanyanın üçüncü dövlətlər vasitəsilə silah və sursat alaraq erməni terrorçulara ötürməsidir. O, öz adına qeydiyyata alınmış ofşor hesablar və şirkətlərdən istifadə edib. Bəhs etdiyimiz səbəblərdən dolayı Ruben Vardanyanın cinayətlərinin miqyası bu işin ədalətli və obyektiv şəkildə tamamlanmasının vacibliyini göstərir. Bu, yalnız milli təhlükəsizlik məsələsi deyil, həm də beynəlxalq hüquq sisteminin qorunmasıdır. Azərbaycan beynəlxalq müşahidəçilərə iş materiallarına tam çıxış imkanı təmin edərək, ədalət və açıqlıq prinsiplərinə sadiqliyini nümayiş etdirir. Bakının hərbi məhkəməsində keçiriləcək məhkəmə prosesi beynəlxalq standartlara uyğun olaraq aparılacaqdır. Azərbaycan Cinayət Məcəlləsi Ruben Vardanyan barəsində irəli sürülən ittihamlar üzrə ciddi cəzalar nəzərdə tutur. Əgər onun təqsiri sübuta yetirilərsə, ona ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzası verilə bilər. Bu proses təkcə hüquqi hadisə deyil, eyni zamanda bütün region üçün əhəmiyyətli bir mesajdır: cinayətlərə görə məsuliyyət qaçılmazdır və heç bir siyasi ambisiya və ya beynəlxalq təsir günahkarları ədalətdən qoruya bilməz. Ruben Vardanyan işi yalnız ədalətin bərpasına doğru bir addım deyil, həm də qanunun gücünü və Azərbaycanın öz hüquqlarını və maraqlarını qorumaq qətiyyətini dünyaya xatırladan güclü bir mesajdır.