Dəhşətli mənzərə: 240 göldən 186 sı quruyub

 Türkiyə su qıtlığı yaşayan ölkələr sırasına daxil olacaq

İzmir Dokuz Eylül Universitetinin (DEÜ) Hidrogeologiya (yeraltı suyu) üzrə mütəxəssisi professor Celalettin Şimşək 2070-ci ilə qədər temperaturun 4 dərəcə artmasının və quraqlığın daha da güclənməsinin gözlənildiyini bildirib. Şimşək, hazırda 240 göldən 186-sının quruduğuna diqqət çəkərək “Təcili tədbir görülməlidir” deyib.

Quraqlığın bütün dünya üçün böyük problem olduğunu bildirən Şimşək deyib: “Bəzi bölgələrdə həddindən artıq yağıntı, bəzi bölgələrdə isə su azlığı var. Türkiyədə şimal hissələrdə güclü yağıntı, cənub hissələrdə isə quraqlıq mövcuddur. Analizlərə görə 2040-cı ilə qədər orta temperaturun 2 dərəcə, 2070-ci ilə qədər isə 4 dərəcə artması gözlənilir. Bu ən çox Marmara, Ege və Aralıq dənizi bölgələrində hiss olunacaq. Sular çox buxarlanacaq. Açıq səthli su anbarlarında isə su tez tükənəcək. Bu bölgələrdə sıx əhali ilə birlikdə su tələbi də daha yüksəkdir. Bu səbəbdən bəndlər bu tələbi qarşılaya bilmir. Son 3 ildə həddindən artıq istilər oldu. Avropa 2050-ci illərdə gözlənilən temperaturu bu dövrdə yaşadı. Fransızlar 2050-ci illərdəki istilərin gəldiyini və tədbir alınmalı olduğunu paylaşdılar. Ölkəmiz quraqlıqla ciddi mübarizə aparır. Təəssüf ki, 240 göldən 186-sı quruyub. Göllərimiz təzyiq altındadır. Su ehtiyatlarımız azalır. Ölkəmizin ekosistemi təhdid altındadır. Təcili tədbir görülməlidir”.

Su qıtlığına diqqət çəkən Şimşək əlavə edib: 

“2040-cı illərdə su qıtlığı yaşayan ölkələr sırasına daxil olacağıq. Əvvəlcə əlimizdəki su ehtiyatını qorumalıyıq. Bunun üçün tədbirlər görməliyik. "Boz su"’ dediyimiz təmizlənmiş suları ilk növbədə kənd təsərrüfatında istifadə etmək lazımdır. İzmirdə 400-450 milyon kubmetr tullantı suyu dənizə axıdılır. Onu təmizləyib kənd təsərrüfatı suvarmasında istifadə etsək, xüsusilə Gediz hövzəsində yeraltı suyuna olan təzyiqi əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilərik. İçməli və istifadə suyumuzu o zaman daha uzun müddət istifadə edə bilərik. Çünki su mənbəyinin 75%-i suvarmaya sərf olunur”.

Yeraltı sularının azalmasına da toxunan Şimşək deyib: 

“Bakırçay, Böyükmenderes, Kiçikmenderes kimi böyük kənd təsərrüfatı sahələri və əhalisi olan hövzələrdə su anbarlarında su azaldığı üçün bütün su ehtiyacı yeraltından çəkilir. Yeraltı suyuna olan təzyiqi azaltmaq üçün bu bölgələrdə təmizlənmiş tullantı sularını suvarmaya verməliyik. Hövzələrdə 400-500 metr dərinliyə qədər qazmalar başlayıb, lakin verim əldə edilmir. Yüzeydə su toplamaq əvəzinə yeraltı bəndlərə yönəlməliyik. Buxarlanma minimum olduğu üçün daha faydalıdır. Süni qidalanmalarla yeraltı suyunun miqdarı artırılmalıdır. Suvarma suyu bəndləri ilə torpağı və nəmi birləşdirmək lazımdır. Torpaqdakı nəm azaldığı zaman, yəni bitki torpaqdan su istədiyi zaman sensorlu sistemlə bəndin qapağı açılacaq. Belə sistemlər mövcuddur. Bitki su istədiyi zaman bənd qapaqları açılır, digər dövrlərdə bağlanır. Beləliklə suyu daha uzun müddət istifadə edə bilərik. İçməli su təmin etdiyimiz akiferləri qorumalıyıq. Bu bölgələrdə qanunsuz quyuların açılmasının qarşısı alınmalıdır. Hüquqi tədbirlər görülməlidir. Su Təhlükəsizliyi Nazirliyi yaradılmalıdır. Su vahid mərkəzdən idarə olunmalı və su ilə bağlı strategiyalar hazırlanmalıdır”.