Dejavu və ya bizim ruh halımız

“Bəzən adama elə gəlir ki, həyatda üzləşdiyin hadisələri əvvəllər nə vaxtsa yaşamısan. Həmin halla qarşılaşanlar bunu fövqəl bir hiss kimi qəbul etsələr də, əslində, bu hal tibbə məlumdur və elmi dildə beynin bu cür reaksiyasına dejavu deyilir. “Dejavu” sözünün mənası daha əvvəl görülmüş deməkdir. İnsanın bir hadisəni daha əvvəllər yaşaması və ya ilk dəfə gedilən bir yerdə nə vaxtsa olduğu təsəvvürünü yaradan psixoloji haldır”. Bu fikirləri SİA-ya açıqlamasında Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru Yeganə Əsgərova bildirib.

Psixoloqun fikrincə, dünyada insanların 70 faizindən çoxu dejavu ilə üzləşdiklərini bildirirlər. Ona daha çox 15-25 yaş arası dövrdə təsadüf edilir və ruh halı dəyişən insanlarda daha çox rast gəlinir. Dejavunun hər bir insanda həftədə bir və ya iki dəfə olması normaldır. Lakin onun tez-tez təkrarlanması uşaqlarda epilepsiya xəstəliyinin, yaşlılarda isə beyin pozğunluğunun əlamətləridir.

“Əgər uşaqlar tez-tez eyni halla qarşılaşdıqlarını bildirirlərsə, valideyn laqeyd qalmamalı və mütəxəssisə müraciət edilməlidir. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, dejavuya səbəb olan əsas amil beynin bəzi bölgələrinin daha aktiv fəaliyyətidir. Dejavu hissində əsas rolu hipokampusdakı neyronlar oynayır və onlar oxşar vəziyyətlər yarandıqda dərhal ən xırda fərqləri belə tanıya bilir. Məhz beynin həmin hissəsinin fəaliyyəti sayəsində insan hansı hisslərinsə tamamilə yeni olduğunu müəyyənləşdirə bilir. Hipokampus insanın təcrübəsini indiki və keçmiş zamana ayırır. Lakin keçmiş və indiki üst-üstə düşdükdə hipokampus donur. Bunun nəticəsində də insanda qəribə xatirələr yaranır”, - deyə Y.Əsgərova bildirib.

Afət Tahirqızı