“Dünya Bankının Azərbaycanın yaşıl keçidinə dəstəyi ölkə üçün əla fürsətdir”

Dayanıqlı və şaxələndirilmiş iqtisadiyyat qurmaq üçün davam edən səylər şəraitində Azərbaycan beynəlxalq maliyyə institutları ilə əməkdaşlığı fəal şəkildə genişləndirir. Ölkənin əsas tərəfdaşlarından biri olan Dünya Bankı iqtisadi islahatlar, enerji keçidi, rəqəmsallaşma və nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı sahələrində hərtərəfli dəstək göstərir. 2025-ci ilin əvvəlində yeni strateji sənəd - növbəti illər üçün birgə fəaliyyətin prioritetlərini müəyyən edən Ölkə Tərəfdaşlıq Çərçivəsi (Country Partnership Framework, CPF) təsdiq edilib. Dünya Bankının Cənubi Qafqaz üzrə regional direktoru Roland Prays yerli KİV-ə müsahibəsində əməkdaşlığın yeni mərhələsinin əsas istiqamətləri, Azərbaycan iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi, özəl sektorun inkişafı, "yaşıl enerji” və rəqəmsal texnologiyalar sahəsində mövcud çağırışlar və imkanlar barədə danışıb.

Mövzu ilə  bağlı deputat Naqif Həmzəyev Demokrat.az-a açıqlama verib.
O bildirib ki, Dünya Bankının Cənubi Qafqaz üzrə regional direktoru Roland Praysın son açıqlaması Azərbaycanın yaşıl iqtisadiyyata keçid prosesində yeni bir mərhələnin başlandığını göstərir:

“Bu strateji tərəfdaşlıq ölkənin gələcək inkişaf yolunu müəyyən edəcək mühüm addımlardan biridir. Yaşıl keçid ənənəvi fossil yanacaq əsaslı iqtisadiyyatdan təmiz və davamlı enerji mənbələrinə əsaslanan iqtisadi modelin formalaşdırılması prosesidir. Bu keçid yalnız ekoloji deyil, həm də iqtisadi və sosial faydalar gətirir. Azərbaycan üçün bu keçid xüsusilə aktual məsələdir, çünki ölkə uzun illər neft və qaz sektorundan əldə edilən gəlirlərlə inkişaf edib. İndi isə davamlı gələcək üçün iqtisadiyyatın diversifikasiyası zərurəti yaranıb. Dünya Bankının bu sahədə dəstəyi Azərbaycan üçün bir neçə baxımdan əhəmiyyətlidir.Dünya Bankının güclü maliyyə imkanları böyük miqyaslı yaşıl layihələrin həyata keçirilməsinə şərait yaradır. Bu, infrastruktur layihələrindən tutmuş texnoloji innovasiyalara qədər geniş spektri əhatə edir. Bankın dünya təcrübəsi və texniki bilikləri Azərbaycanın ən səmərəli yaşıl həlləri seçməsinə kömək edəcək. Bu, səhvlərin qarşısını alır və resursların optimallaşdırılmasını təmin edir. Dünya Bankının standartlarına uyğun layihələr beynəlxalq bazarlarda daha yüksək qəbul görür və əlavə investisiya imkanları yaradır”.
Millət vəkili deyib ki, yaşıl keçid Azərbaycanda tamamilə yeni iqtisadi sektorların formalaşmasına səbəb olacaq:
“Buna günəş və külək enerjisi stansiyaları, bioenerji obyektləri aiddir. “McKinsey” şirkətinin hesablamalarına görə, yaşıl iqtisadiyyata keçid dünya miqyasında 2030-cu ilə qədər 230 milyon yeni iş yeri yarada bilər. Azərbaycan da bu prosesdən öz payını ala bilər. Təmiz enerji istehsalı Azərbaycana yeni ixrac imkanları açır. Ölkə həm təmiz enerji, həm də yaşıl texnologiyalar ixrac edə bilər. Xüsusilə, Avropa Birliyinin yaşıl enerji idxalına olan tələbatı nəzərə alınanda, bu böyük potensial yaradır. Azərbaycanın Paris İqlim Sazişi çərçivəsində öhdəlikləri var. Yaşıl keçid bu öhdəliklərin yerinə yetirilməsinə kömək edəcək və ölkənin beynəlxalq miqyasda iqlim lideri kimi tanınmasına səbəb olacaq. Fossil yanacaqların istifadəsinin azalması atmosfer çirklənməsinin azalması deməkdir. Bu, xüsusilə böyük şəhərlərdə yaşayan əhalinin sağlamlığına müsbət təsir göstərəcək. Ənənəvi enerji istehsalı çox su tələb edir. Yaşıl enerji mənbələri bu tələbatı əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və su ehtiyatlarının daha səmərəli istifadəsinə imkan verir. Yaşıl texnologiyalar innovasiya tələb edir. Bu, Azərbaycanda tədqiqat və inkişaf fəaliyyətinin güclənməsinə, start-up mədəniyyətinin formalaşmasına səbəb olacaq. Yaşıl keçid rəqəmsal texnologiyalarla sıx bağlıdır. Smart grid sistemləri, IoT texnologiyaları, süni intellekt - bütün bunlar ölkənin rəqəmsal inkişafına töhfə verəcək. Azərbaycanın coğrafi mövqeyi onu regional yaşıl enerji mərkəzinə çevirmək potensialına malikdir”.
N.Həmzəyev diqqətə çatdırıb ki, ölkə Avropa və Asiya arasında yaşıl enerji körpüsü rolunu oynaya bilər:
“Bu, həm tranzit gəlirləri, həm də regional təsirin artması deməkdir. Azərbaycan regionda yaşıl keçid lideri olaraq qonşu ölkələrlə əməkdaşlıq imkanları yarada və regional bazarlarda üstünlük əldə edə bilər. Dünya Bankının Azərbaycanın yaşıl keçidinə dəstəyi ölkə üçün əla fürsətdir. Bu dəstək düzgün istifadə edilərsə, Azərbaycan neft iqtisadiyyatından davamlı yaşıl iqtisadiyyata uğurlu keçid edən ölkələr sırasına daha tez qoşula bilər. Yaşıl keçid yalnız ekoloji məsələ deyil, həm də iqtisadi inkişaf, sosial rifah və beynəlxalq prestij məsələsidir. Azərbaycanın bu sahədə göstərəcəyi nailiyyətlər gələcək nəsillər üçün daha təmiz və daha firavan ölkə yaradacaq. Bu prosesdə əsas odur ki, bütün maraqlı tərəflər dövlət, özəl sektor, vətəndaş cəmiyyəti və beynəlxalq tərəfdaşlar birgə çalışsınlar. Yalnız belə əməkdaşlıq sayəsində Azərbaycanın yaşıl keçidi uğurlu və sürətli ola bilər”.
İqtisadçı-ekspert Razi Abbasbəylinin sözlərinə görə, bu, Azərbaycan üçün böyük şanslar deməkdir:
“Birinci növbədə, əgər bu proses başlayarsa, Azərbaycanın investisiya reytingi yüksəlməyə başlayacaq. Geniş layihələrin həyata keçirilməsi, yeni sektorların inkişafı və eyni zamanda yeni iş yerlərinin yaranmasına səbəb olacaq. Bu baxımdan, Dünya Bankının xüsusilə də yaşıl enerji layihələrinə dəstək verməsi yalnız Azərbaycanın daxili iqtisadi-sosial vəziyyəti üçün deyil, eyni zamanda beynəlxalq iqtisadi mövqeyinin də möhkəmlənməsinə gətirib çıxaracaq. Nəticə etibarilə, Azərbaycan daha geniş miqyasda alternativ enerji mənbələrindən yararlana biləcək və bu layihələrin həyata keçirilməsi sürətlənəcək. Post neft-qaz dövründə artıq Azərbaycan alternativ enerji ilə təmin edilən yeni bir mərhələyə, yeni bir dövrə daha rahat keçid əldə edə bilər. Bütün bunlar Azərbaycan üçün böyük imkanlar yaradır. Ən vacib məqam isə odur ki, Azərbaycanın dünyadakı investisiya və kredit reytinginin yüksəlməsi, xarici investisiyaların ölkəyə axınını daha da sürətləndirəcək”.
İqtisadçı vurğulayıb ki, Azərbaycanın yaşıl enerji sahəsindəki təşəbbüsləri, xüsusilə də Dünya Bankı və digər beynəlxalq tərəfdaşlarla əməkdaşlıq, ölkənin investisiya reytinqinin yüksəlməsinə və xarici sərmayələrin artmasına səbəb olur:

“Bu, həm də Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi mövqeyini gücləndirir və alternativ enerji mənbələrinin inkişafını sürətləndirir. Məsələn, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Masdar” şirkəti ilə imzalanan 1000 MVt gücündə yaşıl enerji layihələri üzrə investisiya müqavilələri, Biləsuvar, Neftçala və Abşeron-Qaradağ rayonlarında günəş və külək elektrik stansiyalarının tikintisini nəzərdə tutur. Bu layihələr Azərbaycanın enerji sektoruna 1,5 milyard ABŞ dolları məbləğində investisiyanın cəlb olunmasına səbəb olub. Bundan əlavə, SOCAR yaşıl layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə yerli maliyyə bazarında yaşıl istiqrazların emissiyasına başlayıb. Bu addım, Azərbaycanın ətraf mühit, sosial məsuliyyət və korporativ idarəetmə sahəsində beynəlxalq maliyyə bazarlarına uyğunlaşmaq istiqamətində atılmış strateji bir addımdır. Azərbaycanın bu sahədəki fəaliyyəti beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Məsələn, COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi qərarı, ölkəmizin yaşıl enerji sahəsindəki fəaliyyətinin beynəlxalq səviyyədə tanınmasının göstəricisidir”.
Leyla Turan
Demokrat.az
Qeyd: Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin dəstəyi ilə “azad sahibkarlığın və liberal iqtisadiyyatın təşviqi” istiqamətində hazırlanıb.