Icma.az
close
up
RU
Dünya bazarında ərzaq bahalaşır

Dünya bazarında ərzaq bahalaşır

Xalqcebhesi portalından alınan məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Dünya ərzaq məhsullarının qiymətləri üçün meyar olan FAO Ərzaq Qiymətləri İndeksi 2025-ci ilin yanvar ayında ötən ilin dekabr ayı səviyyəsindən 1,6 faiz azalıb. BMT Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına görə, azalmaya bitki yağları və şəkər üçün beynəlxalq kotirovkaların əhəmiyyətli dərəcədə düşməsi səbəb olub. Qlobal miqyasda ticarət edilən bir sıra ərzaq mallarının beynəlxalq qiymətlərində aylıq dəyişiklikləri izləyən indeks bir il əvvəlki müvafiq səviyyəsindən 6,2 faiz yüksəkdir, lakin 2022-ci ilin martında əldə etdiyi pik səviyyəsindən 22,0 faiz aşağıdır.

FAO-nun Şəkər Qiyməti İndeksi dekabr ayına nisbətən 6,8 faiz, qlobal təklifin illik səviyyəsinə görə isə 18,5 faiz düşüb. Bu, Braziliyada ümumiyyətlə əlverişli hava şəraiti və Hindistan hökumətinin şəkər ixracını bərpa etmək qərarı ilə bağlıdır.

FAO Bitki Yağı Qiymətləri İndeksi bir il əvvələ nisbətən 24,9 faiz yüksək olaraq qalsa da, son artımı geri çevirərək, əvvəlki ayla müqayisədə 5,6 faiz azalıb. Yanvarda azalma əsasən palma və kolza yağlarının dünya qiymətlərinin aşağı düşməsi, soya və günəbaxan yağlarının qiymətləri isə sabit qalması ilə əlaqədardır.

FAO-nun Ət Qiyməti İndeksi də yanvar ayında 1,4 faiz azalaraq, beynəlxalq mal-qara, donuz və quş ətinin qiymətlərinin iribuynuzlu heyvan əti kotirovkalarının artımını üstələməsi səbəbindən aşağı düşüb.

Bu arada, FAO Taxıl Qiymətləri İndeksi dekabrdan 0,3 faiz artsa da, 2024-cü ilin yanvar ayı səviyyəsindən 6,9 faiz aşağıdır. Buğda ixracı qiymətləri yalnız bir qədər azalıb, qarğıdalı qiymətləri isə qismən Amerika Birləşmiş Ştatları üçün istehsal və ehtiyat proqnozlarının azalması səbəbindən artıb. FAO-nun Düyü Qiymətləri İndeksi geniş ixrac olunan tədarüklər fonunda yanvar ayında 4,7 faiz azalıb.

FAO süd məhsulları qiymət indeksi dekabrdan 2,4 faiz artaraq 2024-cü ilin yanvar ayı səviyyəsindən 20,4 faiz artıb. Bahalaşma, kərə yağı və süd tozu qiymətlərindəki enişləri üstələyən beynəlxalq pendir kotirovkalarında aylıq 7,6 faiz artımla bağlıdır.

Önümüzdəki il üçün əsas dənli bitkilər üçün yeni proqnozlar verilir. Cənub yarımkürəsində qarğıdalı yığımı 2025-ci ilin ikinci rübündə başlayacaq, erkən əlamətlər Argentina və Braziliyada məhsuldarlığın yaxşılaşdığını göstərir, rekord yüksək qarğıdalı qiymətləri isə Cənubi Afrikada əkinlərdə artıma səbəb olub.

FAO 2024/25-ci illərdə dünya dənli bitkilərin istifadəsinə dair proqnozunu artırıb, indi 0,9 faiz artaraq 2 869 milyon tona çatacağı təxmin edilir ki, bu da ilk növbədə heyvan yemi üçün qarğıdalıdan daha çox gözlənilən istifadə ilə əlaqədardır.

Dünya taxıl ehtiyatlarının indi 2025-ci ildə mövsümlərin sonuna qədər 2,2 faiz azalacağı proqnozlaşdırılır, bunun əsas səbəbi Amerika Birləşmiş Ştatlarında qarğıdalı ehtiyatlarında gözlənilən əhəmiyyətli azalmadır. 2024/25-ci illərdə qlobal taxıl ehtiyatlarının istifadə nisbətinin düşəcəyi, lakin hələ də 29,8 faizlik “rahat səviyyədə” qalacağı gözlənilir.

2024/25-ci illərdə dənli bitkilərin beynəlxalq ticarətinin əvvəlki illə müqayisədə 5,6 faiz azalaraq 483,5 milyon tona çatacağı proqnozlaşdırılır, bunun əsas səbəbi Çindən arpa, qarğıdalı və buğdaya olan tələbatın azalmasıdır.

FAO, həmçinin 2024-cü ildə qlobal istehsal üzrə proqnozunu yenidən nəzərdən keçirərək, onu 2 841 milyon tondan bir qədər aşağı salaraq, 2023-cü ildən 0,6 faiz az göstərib. Yeni proqnoz, mövsümün sonundakı rütubət stresinin məhsuldarlığı cilovladığı Amerika Birləşmiş Ştatlarında qarğıdalı istehsalının əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını əks etdirir. Eyni zamanda, Çin, Mali, Nepal və Vyetnamda düyü üçün rəsmi istehsal təxminləri gözləniləndən daha yüksək olub və nəticədə 2024/25-ci illərdə 539,4 milyon ton qlobal düyü hasilatı proqnozu illik 0,9 faiz artım və bütün zamanların ən yüksək səviyyəsi ilə nəticələnib.

FAO-nun ev sahibliyi etdiyi Kənd Təsərrüfatı Bazarı Məlumat Sistemi də aylıq bazar monitorinqini dərc edib. Müntəzəm bazar təhlilinə əlavə olaraq, hesabatın əsas məqaləsi 1961-2021-ci illər ərzində 144 əsas məhsulun öyrənilməsini vurğulayır, qlobal məhsuldarlıq artımında uzunmüddətli yavaşlamaya dair heç bir dəlil tapmamaqla yanaşı, temperatur və yağıntı dəyişkənliyinə davamlı sortların inkişafını qeyd edir.

FAO-nun hesabatına əsasən, dünyanın kiçik fermerləri dünya ərzağının təxminən üçdə birini istehsal edir və bu, bütün dünya üzrə kənd təsərrüfatı sistemlərinə və iqtisadiyyatlarına əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verir. Bununla belə, onların əmək məhsuldarlığı daha yüksək gəlirli ölkələrdə daha aydın fərqlərlə daha iri istehsalçılardan geri qalmaqda davam edir. Hesabat verən ölkələrin 90 faizində kiçik miqyaslı ərzaq istehsalçıları da iri miqyaslı qida istehsalçılarının orta illik gəlirinin yarısından azdır. Torpaq mülkiyyəti sahəsində də bərabərsizliklər davam edir. Qiymətləndirilən ölkələrin üçdə birində kənd təsərrüfatı istehsalı ilə məşğul olan qadınların və kişilərin 50 faizindən azının kənd təsərrüfatı torpaqları üzərində mülkiyyət və yaxud təminat hüququ vardır. Torpaq sahibləri arasında mülkiyyətə malik olan kişilərin payı ölkələrin demək olar ki, yarısında qadınlardan ən azı iki dəfə çoxdur. Qadınların torpaq (kənd təsərrüfatı torpaqları ilə məhdudlaşmır) hüquqlarının hüquqi müdafiəsi səviyyəsi haqqında məlumat verən 71 ölkədən 60 faizə yaxınında qanunda qadınların torpaq hüquqlarının müdafiəsi yoxdur, çox aşağı və ya aşağı səviyyədədir.

2024-cü ildə Azərbaycanda 3 milyon ton taxıl istehsal edilib. Habelə 279 milyon 681 min ABŞ dolları dəyərində 1 milyon 292 min 26 ton buğda idxal edilib. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu göstərici 2023-cü illə müqayisədə həcm baxımından 9.9% və ya 116 min 685 ton artıb, məbləğ baxımından isə 8% və ya 24.3 milyon dollar azdır. Hesabat dövründə buğda idxalı Azərbaycanın ümumi idxalının 1.76%-nə bərabər olub. Ötən il ölkəyə Rusiya və Qazaxıstandan idxal edilmiş buğdanın 1 tonunun orta qiyməti, əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 16.4% azalaraq 368 manat təşkil edib.

Azərbaycanda 2025-ci ilin məhsulu üçün payızlıq bitkilərin kütləvi səpini aparılıb. 950 min hektar sahədə dən və yaşıl yem üçün payızlıq bitkilər səpilib. Səpin aparılmış sahənin 99,0 faizini və yaxud 932,2 min hektarını dən üçün payızlıq bitkilər təşkil etmişdir ki, onun da 505,5 min hektarı buğda, 426,6 min hektarı arpa, 0,1 min hektarı isə çovdar əkinlərinin payına düşür. Ən çox buğda bitkisi Cəlilabad (47,0 min ha), Şamaxı (28,0 min ha), Füzuli (25,2 min ha), Hacıqabul (23,2 min ha), Şəki (21,9 min ha), Ağcabədi (21,0 min ha), İsmayıllı (20,1 min ha) və Qobustan (14,3 min ha) rayonlarında, ən çox arpa bitkisi Şəki (38,1 min ha), Kürdəmir (33,6 min ha), Neftçala (26,6 min ha), Biləsuvar (24,1 min ha), Ağsu (19,6 min ha), Qobustan (14,8 min ha) və Cəlilabad (13,4 min ha) rayonlarında səpilmişdir. Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə dən üçün payızlıq bitkilərin səpin sahəsi 8,2 faiz, o cümlədən buğdanın səpin sahəsi 15,5 faiz azalmış, arpanın səpin sahəsi isə 2,3 faiz artıb.

Ölkəmizdə də tək buğda, un və çörəyin deyil, digər ərzaq məhsullarının qiymətlərinin bahalaşması ətrafında müzakirələr gedir. Yerli taxıl istehsalı bu il də Azərbaycanın tələbatını ödəməyəcək və xaricdən əlavə olaraq 1.3-1.5 milyon ton taxıl idxal ediləcək. Bu həm mövsümi amillərlə, həm dünya bazarında iqlim dəyişikliklərinin və regional müharibələrin aqrar sektora vurduğu ziyanla bağlıdır. 2025-ci ildə həm dünya, həm də Azərbaycan iqtisadiyyatında iqtisadi artım proqnozlaşdırılsa da, yanacağın və gübrənin bahalaşması, iqlim dəyişiklikləri, məhsuldarlığın aşağı düşməsi, dünyada ərzağa olan tələbin artması aqrar sektora ciddi mənfi təsir göstərən amillər olaraq qalır. Ancaq hökumətin imkanları var ki, müxtəlif iqtisadi alətlərdən istifadə etməklə unun və çörəyin qiymətlərini tənzimləsin, çörəyin bahalaşmasının qarşısını alsın. Məhz indi baş verən prosesləri nəzərə alan iqtisadçı ekspertlər zaman-zaman ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasının vacibliyini vurğulayırlar. İndi bu məsələ bir daha aktullaşır. Ümidlər isə işğaldan azad olunmuş torpaqlarımızda əsas ənənəvi sahə kimi kənd təsərrüfatının yenidən dircəldilməsinədir.

İşğaldan azad olunmuş torpaqlarda istehsal olunacaq kənd təsərrüfatı məhsullarının ölkə üzrə aqrar sektorun 8-10%-ni əhatə edəcəyi, habelə yerli taxıl istehsalının 10 faizini verəcəyi, ildə 350-400 min ton taxıl istehsal olunacağı gözlənilir. Əlbəttə, ildə 400-500 min ton əlavə taxıl istehsalı idxaldan asılılığı müyyən qədər azaltsa da, tam aradan qaldırmayacaq. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan əlavə olaraq ildə 1.4-1.5 milyon ton taxıl idxal edir, bu baxımdan real mənzərə ortalıqdadır. Mühüm olan taxıl istehsalında məhsuldarlığı 2 dəfə artırmaq, fermerlər üçün gübrənin qiymətlərini əlçatan etmək və istehsalçılara praktiki dövlət dəstəyini artırmaqdır.

Mahir Həmzəoğlu

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:125
embedMənbə:https://www.xalqcebhesi.az
archiveBu xəbər 12 Fevral 2025 23:29 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see290

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see242

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see234

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see211

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see192

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see182

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see173

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see171

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see164

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see153

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see153

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see134

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see133

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see128

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see127

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see126

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri