Icma.az
close
up
RU
“Dustaqlardan hələ azadlıqda olan şəxslər haqda yalan ifadə ala bilməyən müstəntiqlər pis işçi hesab olunurdu...”

“Dustaqlardan hələ azadlıqda olan şəxslər haqda yalan ifadə ala bilməyən müstəntiqlər pis işçi hesab olunurdu...”

Moderator.az saytından alınan məlumatlara görə, Icma.az xəbər verir.

“O deyirdi ki, “NKVD” orqanları tərəfindən həbs edilmiş bütün dustaqlar xalq düşmənidirlər, onlardan cinayətkar əlaqələri barədə ifadəni hər hansı üsulla istər qanuni, istərsə də qanunsuz yolla almaq zəruridir...”

"Hökmranlar Allahdan qorxmur... Bəs onlar adi adamlardan, görəsən, daha nə ilə fərqlənir? Bu adamları hökm sahibi eləyən nədir görəsən: ağılmı, iradəmi, təsadüfmü, qanunauyğunluqmu?.. Bəlkə bu adamlar xalqların taleyinə- gah Allahın, gah da Şeytanın əli ilə  Yuxarıdan- Göydən yazılır və buna görə dünyada adil və ali hökmdarlar olur, zalım və rəzil hökmranlar da...

İndi - gözümüzün qabağında tarixin boz sifəti bir daha dəyişərkən- dünyanı zaman-zaman öz hökmünə, öz iradəsinə tabe eləyənlərin fiziki və əxlaqi varlığı necə də aydın görünür!.. Və bu, suyu süzülən, qanı axan aydınlıqda Mir Cəfər Bağırovun tutqun, boz sifəti tarixin qəbiristanlığında elə bil ölü-ölü, soyuq-soyuq bizə baxır...”

Bu sətirlər 1993-cü ildə “Yazıçı” nəşriyyatında cəmi 60 min tirajla çap edilmiş və təbii ki, ölkəmizin geniş oxucu kütləsinin çox hissəsinə çatmamış  “Mir Cəfər Bağırovun məhkəməsi” adlı kitabdandır...

Kitab sovet dövründə Azərbaycanın ən qəddar rəhbəri kimi tanınmış  Mir Cəfər Bağırovun məhkəməsinin çoxcildli stenoqrafik materiallarından DTX-nın(o vaxt Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi) arxivində saxlanılan cəmi iki cildlik material əsasında hazırlanıb.

Kitabda XX əsrin 20-30-40-cı illərində baş vermiş və bütün keçmiş SSRİ xalqları kimi, Azərbaycan xalqının da bugünkü taleyindən dəhşətli izləri silinməmiş, ən kəskin dövrü 1937-ci ili əhatə etdiyindən ümumən “37-ci il” repressiyaları adlanan müdhiş olayların ölkəmizdəki baş fiqurantı, Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri (1932–1933), Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti yanında Azərbaycan Dövlət Siyasi İdarəsinin sədri (1926–1927, 1929–1930), Azərbaycan SSR Fövqəladə Komissiyasının sədri (1921–1926) və nəhayət,   Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi (1933–1953) vəzifələrində çalışmış Mir Cəfər Bağırovun sənədlər əsasında təsvir edilən əməllərindən, həmin əməllər əsasında ortalığa çıxan ziddiyyətli şəxsiyyətindən bəhs edir.

Beləliklə, dəyərli Moderator.az oxucularını sözügedən kitabın ən maraqlı epizodlarıyla tanış edirik:

"İstintaq materiallarından...

 (Əvvəli burada:

Şahid Çuraşov Vasili İvanoviç 

1932-ci ildən 1954-cü ilədək Azərbaycan Baş Siyasi İdarə, “NKBD”, DTN və DTN orqanlarında işləyib. 

Sual: 

Məhkəmə işlərinin saxtalaşdırılması və Azərbaycan DİN orqanlarında qeyri-qanuni istintaq metodları, üsulları barədə nə bilirsiniz? 

Cavab: 

1936-38-ci illərdə mən “NKVD” –də əməliyyat müvəkkili işlədiyim vaxtlarda kütəlvi həbslər həyata keçirilirdi. Bu həbslər müvafiq olaraq yoxlanılmış materiallar əsasında yox, əksinə, dustaqların yoxlanılmamış ifadələri əsasında aparılırdı. Azərbaycan SSR “NKVD”-sində qabaqlar həbs olunmuş şəxslərin yoxlanılmamış ifadələr əsasında aparılan kütləvi həbslərlə yanaşı, istintaq zamanı dustaqların amansızcasına döyülməsi və qanunla qadağan edilmiş digər üsullar tətbiq edilirdi. Dustaqlara çox vaxt “stoyka” üsuli, yəni onları bir neçə sutka boyu dindirmək və həmin müddətdə oturmağa qoymamaq tətbiq olunurdu. Bu üsulla dindirilən dustaqların qan dövranı pozulur, ayaqları şişib kündəyə dönürdü. Bu işgəncəyə çox az adam tab gətirirdi, çoxu huşunu itirib yıxılırdı. Müstəntiqlər bu qanunsuz üsulları tətbiq etməklə dustaqlardan özlərinə sərfəli olan yalan ifadələr almağa nail olur, sonra da bu yalan ifadələrdən günahsız adamların həbs olunması üçün istifadə edirdilər. İstintaq zamanı dustaqların hələ azadlıqda olan şəxslərin antisovet təşkilatının üzvü olması barədə ifadə verməsinə nail ola bilməyən müstəntiqlər pis işçi hesab olunurdu... 

“NKVD” işçilərinin bir yığıncağı yadıma düşür. Həmin yığıncaqda xalq komissarı Sumbatov az adam tutan işçilər barədə böyük bir nitqlə çıxış etdi. Sumbatov hansı üsulla alınmasından və həqiqətə nə qədər uyğun olub-olmamasından asılı olmayaraq dustaqlardan hələ azadlıqda olanlar barədə yalan ifadə almağı tələb edirdi. Dustaqların istintaqı barədə isə Sumbatov deyirdi ki, “NKVD” orqanları tərəfindən həbs edilmiş bütün dustaqlar xalq düşmənidirlər, onlardan cinayətkar əlaqələri barədə ifadəni hər hansı üsulla istər qanuni, istərsə də qanunsuz yolla almaq zəruridir... 

1938-ci ilin əvvəllərində mən işdən gecə saat ikidə çıxdım. Adətən əməliyyat işçiləri işdən səhərə yaxın çıxır və gündüz istirahət edirdilər. Mənim işdən “vaxtsız” getməyimdən xəbər tutan xalq komissarının müavini Borşev məni yanına çağırdı, layiqsiz sözlərlə təhqir edib bildirdi ki, mən şübhəli adama oxşayıram, çünki dustaqları gecə vaxtı dindirmirəm. Sonra Borşev dedi: “Gərək dustağı gecə flan-flan eləyəsən”. Mən Borşevin göstərişini o vaxt belə daşa düşdüm ki, gecələr dustaqları sistematik şəkildə dindirməklə onları normal yuxudan məhrum eləməliyik. O vaxtlar həbslər bu qaydada rəsmiləşdirilirdi: əməliyyat işçisi dustağın hələ azadlıqda olan şəxsin cinayətkar fəaliyyəti barədə ifadə veməsinə nail olandan sonra arayış tərtib edirdi. Həmin arayış barədə şöbə rəsinə məlumat verilirdi, o da həbs olunma barədə göstəriş verirdi. Alınmış ifadələrin doğru olub-olmaması yoxlanılmırdı. Bundan sonra arayışa həbs barədə qərar da əlavə olunurdu. Şöbə müdiri həmin sənədləri mütləq xalq komissarına təqdim etməli idi. O da həbs barədə qərarı təsqid edib orderi imzalayırdı. Kütləvi həbslər keçirilməsi barədə bu cür cinayətkar təcrübə Sumbatovun, Rayevin və Markaryanın xalq komissarı olduqları dövrdə geniş yayılmışdı...”

Təqdim etdi:

Sultan Laçın

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:137
embedMənbə:https://moderator.az
archiveBu xəbər 09 Dekabr 2024 10:38 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see250

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see239

“Azərkosmos” peyk istehsalına hazırlaşır kosmik sənayenin inkişafında yeni mərhələ

21 Oktyabr 2025 19:12see201

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see201

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see196

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see188

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see179

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see171

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see164

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see162

Qızılın bahalaşması 2026 cı ildə də davam edəcək PROQNOZ

22 Oktyabr 2025 17:09see160

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see142

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see138

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see135

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see135

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see134

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see131

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see131

Cahangir Babayev Dünya Karate Federasiyası tərəfindən təltif olunub

21 Oktyabr 2025 19:39see126

170 saylı marşrutda tıxac kabusu: Daşıyıcı şirkət açıqlama verdi

22 Oktyabr 2025 23:38see126
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri