Evklid teleskopu kainatın dərinliklərini araşdırmağa davam edir

Bakı, 24 aprel, AZƏRTAC

Kainatın ancaq 5 faizi adi materiyadan təşkil olunub. Qalan 95 faizi isə təbiəti hələ də naməlum olan qara maddə və enerjidən ibarətdir. Evklid teleskopu Avropa Kosmik Agentliyi tərəfindən Kainatdakı qara maddə, qara enerjinin quruluşu və təkamülünü tədqiq etmək üçün yaradılıb. Qədim Yunan riyaziyyatçısı Evklidin şərəfinə adlandırılmış teleskop 2023-cü il iyulun 1-də Floridadan Falkon 9 daşıyıcısı ilə kosmosa qaldırılıb və Yerdən 1.5 milyon kilometr məsafədə 2-ci Lanqranj nöqtəsində mövqe tutub. Diametri 1.2 m olan teleskop səmada 3 sektoru skan etməyə fokuslanıb.

Bu barədə AZƏRTAC-a Elm və Təhsil Nazirliyi N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasından məlumat verilib.

Evklidin müşahidə materialları əsasında “Zooniverse” platformasında “Galaxy zoo” layihəsi yaradılıb. Sadə vətəndaşlar üçün açıq olan platformada hər kəs daxil olub kiçik testlərdən keçərək qalaktikaların formasının təsnifləşdirilməsində iştirak edə bilər. İlk kataloqda 800 min qalaktikanın təsnifləşdirilməsi planlaşdırılıb, lakin bu ilin əvvəlində təqdim olunmuş ilk kataloqa 380 min qalaktika və 500 qravitasiya linzası daxil olunub.

Teleskop fəaliyyət göstərdiyi müddətdə bir çox yüksək ayırdetməli materiallar alınıb. Onlardan ən diqqətəlayiq olan isə laboratoriyada alınan Eynşteyn halqasını Kainatda NGC 6505 qalaktikasının nüvəsinin ətrafında görüntüləməsidir. Bu, arxa fondakı obyektin qravitasiya linzalanmasının ən yaxşı nümunəsidir. Qalaktika 1884-cü ildə kəşf olunsa da, nüvənin ətrafındakı halqanı ancaq Evkild tərəfindən çəkilmiş yüksək ayırdetməli materiallar əsasında görmək mümkün olub.

Alınmış materiallar əsasında göyün 3D xəritəsini hazırlamaq planlaşdırılır. Hazırda teleskopun aşkar etdiyi qalaktikaların sayı 26 milyondur, onlardan ən uzağı 10.5 milyard işıq ili məsafədə yerləşir. Layihə çərçivəsində 2 milyard qalaktikanın aşkarlanması hədəflənib. Toplanmış materiallar əsasında göyün 1/3-ni xəritələşdirmək mümkün olacaq.